Treść głównego artykułu

Abstrakt

Analiza etyczna Teorii uczuć moralnych oraz Badań nad naturą i przyczynami bogactwa narodów ukazuje twórczość A. Smitha (1723-1790) w zupełnie innym świetle niż jest to przyjęte w neoliberalnej interpretacji. Jednym z najważniejszych wątków staje się klasyfikacja uczuć moralnych. Dzieli je na uczucia społeczne, neutralne i aspołeczne. Uczucie neutralne - miłość samego siebie (selflove) jest podstawą działania ze względu na własny interes i tym samym stanowi podstawę rozwoju przedsiębiorczości. Może ono przerodzić się w uczucie aspołeczne: samolubstwo (selfishness). Wówczas ma ono niszczący wpływ na działalność gospodarczą, życie społeczne i państwowe. Dlatego A. Smith ukazuje znaczenie społecznego uczucia sympatii, jako współodczuwania i akceptacji zachowań uznanych za właściwe. Jak wynika z jego analiz, samolubstwo cechowało stosunkowo często ówczesnych biznesmenów, czyli kupców i właścicieli manufaktur. Odwołując się do twórczości A. Smitha, powinniśmy poszukiwać, a następnie opisywać te wszystkie mechanizmy psychologiczne i gospodarcze, które w ostateczności oddalają lub minimalizują możliwość przerodzenia się miłości własnej w samolubstwo, czyli działań opartych na racjonalnych motywach ekonomicznych w działania podyktowane jedynie czystą chciwością. Interpretacja zawarta w artykule przeciwstawia się interpretacji neoliberalnej. Ta ostatnia z uporem podkreśla, że najważniejsze u A. Smitha są wyrwane z kontekstu zdania o państwie jako stróżu nocnym i rynku, którym kieruje niewidzialna ręka. Analiza etyczna podkreśla, że według samego A. Smitha jeden z podstawowych problemów kapitalizmu polega na tym, by miłość własna realizowała się w wyznaczonych przez wspólnotę granicach. Dlatego tak ważna jest Teoria uczuć moralnych, w której analizował on sympatię, uczucie społeczne i samolubstwo, uczucie niespołeczne oraz Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, w którym to dziele wskazywał na problem kolektywnego samolubstwa.

Słowa kluczowe

Adam Smith uczucia moralne sympatia egoizm miłość własna kapitalizm Adam Smith moral sentiments sympathy selfishness self love capitalism

Szczegóły artykułu

Jak cytować
Szulczewski, G. (2014) „Adam Smith a znaczenie uczuć moralnych dla polityki i nauk o gospodarce”, Studia z Polityki Publicznej, 1(4(4), s. 143–155. doi: 10.33119/KSzPP.2014.4.8.

Metrics

Referencje

  1. Adam Smiths Trilogie: Moral-, Wirtschafts- und Staatstheorie, Ludwig-Erhard-Stiftung, PTE, warsztaty naukowe Soziale Marktwirtschaft in der Bundesrepublik Deutschland und die europäische Integration, Ludwig-Erhard-Stiftung, PTE, Vlotho 2011.
  2. Die Theoretischen Grundlagen des Liberalismus und Neoliberalismus, warsztaty naukowe: Soziale Marktwirtschaft in der Bundesrepublik Deutschland und die europäische Integration, Ludwig-Erhard-Stiftung, PTE, Vlotho 2010.
  3. Smith A., Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, t. 1, PWN, Warszawa 1954.
  4. Smith A., Teoria uczuć moralnych, PWN, Warszawa 1989.
  5. Szulczewski G., Prekursorzy etyki życia gospodarczego: Adam Smith, “Prakseologia” 1995, nr 1–2.
  6. Szulczewski G., Rozważania o miejscu etyki i moralności w teorii i praktyce gospodarczej, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2002.