Refleksje na temat opracowania pt. „Patchwork Capitalism in Central and Eastern Europe – a New Conceptualization” autorstwa Juliusza Gardawskiego i Ryszarda Rapackiego

Abstract

Artykuł zawiera szczegółową i pogłębioną refleksję nad koncepcją „kapitalizmu patchworkowego” autorstwa Juliusza Gardawskiego i Ryszarda Rapackiego zamieszczoną w numerze 24 WFES z 2021 r. Autor wskazuje przede wszystkim na to, że choć praca Gardawskiego i Rapackiego wpisuje się w nurt badań nad odmianami/modelami kapitalizmu, to opiera się na syntezie i klasyfikacji, co odróżnia ją w tym zakresie od głównych, analitycznych metod stosowanych w Nowej Ekonomii Instytucjonalnej (NIE). Nie podważając najważniejszych elementów analizy „kapitalizmu patchworkowego” przedstawionej przez obu autorów, w tekście znalazło się przekonanie, zgodnie z którym brak „osnowy instytucjonalnej”, co jest jedną z najważniejszych cech dystynktywnych opisywanego przez Gardawskiego i Rapackiego modelu, może być traktowany zarówno jako jego słabość, jak i potencjalna szansa na przyszłe zmiany. Z jednej strony, obecność „fundamentalnych reguł gry” porządkujących postępowanie wszystkich podmiotów ekonomicznych stabilizuje system, ograniczając możliwość wprowadzania chaotycznych zmian i w szerszym
kontekście ryzyko dryfu rozwojowego i niestabilności, z drugiej – jej zbyt silny fundament może hamować reformy. Autor zauważa, że zmiany w krajach kapitalizmu patchworkowego są rzecz jasna nieskoordynowane, ale jednocześnie możliwość wprowadzania reform jest atutem, szczególnie w dłuższym okresie. Niemniej, niezależnie od zawartej w artykule krytyki autor wyraża przekonanie, że koncepcja patchworku jako „metakategorii” pozwala na wyjście poza sztywne klasyfikacje i dostrzeganie wspólnych cech, mimo odmiennych szczegółów i rozwiązań, a tym samym jest użyteczna i przyczynia się do rozszerzenia horyzontów badawczych, zwłaszcza w kontekście krajów peryferyjnych i nowych członków UE, trafnie oddając złożoność i heterogeniczność systemów gospodarczych krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Podkreśla interdyscyplinarne podejście autorów i ich wkład w rozwój Nowej Ekonomii Instytucjonalnej.