ROZWÓJ BADAŃ NAUKOWYCH W ZAKRESIE ZDOLNOŚCI ABSORPCYJNEJ ORGANIZACJI

Abstrakt

Celem artykułu jest dokonanie analizy rozwoju ilościowego badań naukowych w zakresie zdolności absorpcyjnej (absorptive capacity) oraz zidentyfikowanie, na podstawie systematycznego przeglądu literatury przedmiotu, kluczowych obszarów badawczych. Dążąc do osiągnięcia celu głównego, określono następujące pytania badawcze: 1) Jak przebiegał rozwój ilościowy badań w zakresie zdolności absorpcyjnej organizacji? 2) Jakie publikacje wywarły największy wpływ na rozwój badanej koncepcji? 3) Jakie kluczowe obszary badawcze można wskazać w wiodących publikacjach naukowych z zakresu zdolności absorpcyjnej? 4) Jakie potencjalne kierunki dalszych badań można wskazać w obszarze zdolności absorpcyjnej organizacji? Do realizacji celu artykułu zastosowano metodę systematycznego przeglądu literatury, który przeprowadzono w trzech etapach. W etapie pierwszym dokonano analizy bibliometrycznej publikacji dotyczących zdolności absorpcyjnej organizacji, mając na uwadze określenie częstotliwości publikacji oraz liczby cytowań. Identyfikację przedmiotu badania, tj. zestawu publikacji poddanych analizie, przeprowadzono z wykorzystaniem bazy Web of Science Core Collection. W etapie drugim dokonano identyfikacji publikacji kluczowych z uwzględnieniem kryterium ich cytowalności. W etapie trzecim przeprowadzono analizę zidentyfikowanych wcześniej publikacji o największej liczbie cytowań, dążąc do wskazania kluczowych obszarów badawczych. Odnosząc uzyskane wyniki analiz bibliometrycznych w zakresie badań nad zdolnością absorpcyjną organizacji do modelu cyklu życia, można stwierdzić, że koncepcja zdolności absorpcyjnej znajduje się w fazie rozwoju. Potwierdzeniem tej obserwacji jest szybko rosnąca w ostatnich latach liczba artykułów publikowanych w wiodących czasopismach naukowych oraz dynamiczny przyrost liczby cytowań prac z tego obszaru. Analiza publikacji o największej liczbie cytowań umożliwia zidentyfikowanie kluczowych obszarów w badaniach nad problematyką zdolności absorpcyjnej organizacji, do których zaliczono: 1) istotę koncepcji zdolności absorpcyjnej i jej rekonceptualizacje z uwzględnieniem procesów pozyskiwania, asymilowania, przetwarzania i wykorzystywania wiedzy zewnętrznej, 2) uwarunkowania i determinanty zdolności absorpcyjnej organizacji oraz 3) wpływ zdolności absorpcyjnej na transfer wiedzy, transfer umiejętności technologicznych, innowacyjność i wyniki przedsiębiorstw. Mając na uwadze rosnące zainteresowanie badaczy problematyką zdolności absorpcyjnej, warto zidentyfikować potencjalne kierunki dalszych badań w tym obszarze. Po pierwsze, w celu pełnego zmapowania pola badawczego oraz zidentyfikowania frontów badawczych należy przeprowadzić kompleksową analizę bibliometryczną, z uwzględnieniem metod deskryptywnych, np. profilowania badań (research profiling), w tym zwłaszcza profilowania tematycznego (topic profiling) i analizy cytowań. Po drugie, mając na uwadze dominującą pozycję w dorobku naukowym badanego obszaru zajmowaną przez prace wydane w latach 90. ubiegłego wieku i na początku pierwszej dekady XXI wieku, celowe wydaje przeprowadzenie  profilowania i analizy tematycznej najnowszych publikacji. Po trzecie, ze względu na dominującą pozycję języka angielskiego w publikacjach z zakresu zarządzania, warto rozważyć przeprowadzenie dodatkowych studiów bibliometrycznych i analizy tematycznej prac opublikowanych po polsku i upowszechnić ich wyniki w języku angielskim, wprowadzając wyniki badań polskich autorów do obiegu światowego. Po czwarte, rekomenduje się szersze zastosowanie badań o charakterze jakościowym, w tym zwłaszcza studiów przypadków, co pozwoli na bardziej dogłębne zbadanie zdolności absorpcyjnej, szczególnie mechanizmów i rutyn organizacyjnych, które są często pomijane w pracach ilościowych ukierunkowanych na weryfikowanie hipotez dotyczących relacji przyczynowo-skutkowych.
Słowa kluczowe: zdolność absorpcyjna, międzyorganizacyjne uczenie się, systematyczny przegląd literatury