Zmiana otoczenia polityki gospodarczej po integracji z Unią Europejską

Abstrakt

Podstawą integracji instytucjonalnej jest integracja gospodarek na poziomie realnym, dokonująca się dla lepszego wykorzystania zasobów i podwyższenia efektywności i innowacyjności. Dla lepszej współpracy podmiotów i państw potrzebna jest z kolei integracja regulacyjna, powodująca zbliżenie systemów instytucjonalnych. Jeśli nie jest ona możliwa w całym ugrupowaniu, dokonuje się wśród najbardziej zbliżonych państw, czyli „klubu". Integracja instytucjonalna ułatwia współpracę między podmiotami i czyni j ą bardziej przewidywalną. Istnieją uzasadnienia zarówno dla większej centralizacji integrujących się ugrupowań, jak i dla większej ich decentralizacji. Ku decentralizacji kieruje chęć lepszego uwzględnienia zróżnicowanych preferencji, za centralizacją przemawia istnienie efektów zewnętrznych polityk poszczególnych krajów oraz możliwość wykorzystania efektów wielkiej skali. Próbą pogodzenia tych dwóch tendencji jest idea subsydiarności, według której „Wspólnota powinna podejmować działanie, zgodnie z zasadą subsydiarności, tylko i wyłącznie w takiej mierze, w jakiej cele proponowanej akcji nie mogą zostać w wystarczającym stopniu osiągnięte przez Państwa Członkowskie". Unia Europejska w pewnej niewielkiej liczbie dziedzin ma wyłączne kompetencje do działania, w przeważającej liczbie dziedzin kompetencje są dzielone między Unię i państwa członkowskie, a w kilku dziedzinach Unia może wyłącznie działać wspomagająco. Według badań socjologicznych obywatele Unii Europejskiej raczej skłonni byliby przyznać większe kompetencje Unii. Dotyczy to zwłaszcza obywateli nowych państw członkowskich i tych krajów, w których administracja publiczna jest uważana z niesprawną. W rzeczywistości podział kompetencji pomiędzy Unią Europejską odbywa się według bardzo różnych konfiguracji i zależy od przedmiotu integracji (legislacja, decyzje polityczne, wdrażanie) oraz od dziedziny polityki. System współpracy jest skomplikowany i dużą rolę odgrywają w nim formy pośrednie (wiążące zobowiązania, koordynacja). Efektywność jest oceniana jako niska zwłaszcza w odniesieniu do Strategii Lizbońskiej i Unii Gospodarczej i Walutowej. Unia Europejska jest w trakcie reformy zarządzania, której podstawą jest Traktat Lizboński. Regulacyjne otoczenie Unii Europejskie stanowi niewątpliwie pewne ograniczenie dla systemu gospodarczego i kierunków polityki państw członkowskich, które nie mogą odstąpić np. od reguł konkurencji czy Wspólnego Rynku, ale nie powoduje ujednolicenia systemów instytucjonalnych. Po akcesji do Unii Europejskiej postępuje integracja gospodarki Polski z gospodarką ugrupowania. Powoduje to nacisk społeczny na dostosowanie regulacji i polityki do zamierzeń europejskich, dając jednocześnie gwarancję stabilności tego otoczenia. (abstrakt oryginalny).