Uwarunkowania satysfakcji zawodowej starszych pracowników w Polsce
Article Sidebar
Published:
Dec 5, 2015
Keywords:
job satisfaction, older workers, ageing, Poland
Main Article Content
Abstract
The current study investigates the role of job satisfaction in the light of population ageing in European countries. By increasing employees’ job satisfaction it is possible to counteract the consequences of labor force ageing and shrinking. In this context, this study aims to indicate factors that differentiate the level of job satisfaction of older workers in Poland. It also seeks to identify determinants of the greatest job satisfaction or lack of thereof. The analyzed factors include job characteristics and individual characteristics of employees. The study is based on data for Poland from the SHARE project. The analysis employs probit and logit models. Job characteristics that were found to determine job satisfaction, include support, recognition, salary, and opportunity to develop new skills. The most important individual determinants comprise physical health and living arrangement. The determinants of the greatest job satisfaction, among job characteristics, include first and foremost support and opportunity to develop new skills. With respect to individual characteristics, the most important determinants involve living arrangement, sex, and physical health. Lack of job satisfaction is determined first and foremost by salary, and next by recognition, opportunity to develop new skills, and physical and mental health.
Article Details
How to Cite
Soja, E. (2015). Uwarunkowania satysfakcji zawodowej starszych pracowników w Polsce. Studia Demograficzne, (2(168), pp. 3–24. https://doi.org/10.33119/SD.2015.2.1
Section
Original research papers & review papers
References
[1] Aristovnik A., Jaslić K., 2013, Job Satisfaction of Older Workers as a Factor of Promoting Labour Market Participation in the EU: The Case of Slovenia, „Revija za socijalnu politiku”, vol. 20, nr 2, 123–148.
[2] Bańka A., 2000, Psychologia organizacji. [w:] J. Strelau (red.) Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 3 (s. 321–350), GWP, Gdańsk.
[3] Białas S., Litwin J., 2013, Kierunki badań nad satysfakcją z pracy. „Organizacja i kierowanie” nr 3/156, 161–172.
[4] Bonsang E., van Soest A., 2012, Satisfaction with job and income among older individuals across European countries, „Social Indicators Research” vol. 105, nr 2, 227–254.
[5] Boersch-Supan A., 2003, Labor market effects of population ageing, „Review of Labour Economics and Industrial Relations”, vol. 17, 5–44.
[6] Buber I., Engelhardt H., 2011, The association between age and depressive symptoms among older men and women in Europe, Findings from SHARE, „Comparative Population Studies” vol. 36, nr 1, 103–125.
[7] Clark A.E., 1996, Job satisfaction in Britain, „British Journal of Industrial Relations”, vol. 34, nr 2, 189–217.
[8] Clark A.E., 1997, Job satisfaction and gender: why are women so happy at work?, „Labour Economics”, vol. 4, 341–73.
[9] Clark A. E., Oswald A.J., 1996, Satisfaction and comparison income, „Journal of Public Economics”, 1996, vol. 61, 359–381.
[10] Clark, A., Oswald, A., P. Warr, 1996, Is Job Satisfaction U-shaped in Age?, „Journal of Occupational and Organizational Psychology”, vol. 69, 57–81.
[11] Ekerdt D.J., DeViney, S., 1993, Evidence for a pre-retirement process among older male workers, „Journal of Gerontology”, vol. 48, nr 2, 35–43.
[12] Fiech M., Mudyń K., 2011, Pomijanie działań kształtujących poziom zadowolenia zawodowego pracowników jako przejaw dysfunkcji w procesie zarządzania zasobami ludzkim, „Problemy Zarządzania”, vol. 9, nr 4 (34), 147–161.
[13] Forgionne G.A., Peeters V.E., 1982, Differences in job motivation and satisfaction among female and male managers, „Human Relations” 1982, vol. 35, nr 2, 385–96.
[14] Gruszczyński M., 2012, Mikroekonometria. Modele i metody analizy danych indywidualnych, Oficyna, Warszawa.
[15] Helliwell J., Layard R., Sachs J. (ed.), 2012, First World Happiness Report, zasób internetowy, http://earth.columbia.edu/articles/view/2960, (data dostępu: 15.10.2014).
[16] Hilsen A.I., Midstundstad T., 2015, Domain: Human resource management and interventions, It is the full report of the respective chapter in Hasselhorn HM, Apt W (2015). Understanding employment participation of older workers: Creating a knowledge base for future labour market challenges. Research Report. Federal Ministry of Labour and Social Affairs (BMAS) and Federal Institute for Occupational Safety and Health (BAuA). BMAS/ BAuA, Berlin, 120 pages, zasób internetowy, www.jp-demographic.eu/about/fast-track-projects/understanding-employment, (data dostępu: 15.07.2014).
[17] Hoven H., Wahrendorf M., Siegrist J.J., 2015, Occupational position, work stress and depressive symptoms: a pathway analysis of longitu1dinal SHARE data, „Journal of Epidemiology & Community Health”, vol. 69, nr 5, 447–452.
[18] Irving P., Steels J., Hall N., 2005, Factors affecting the labour market participation of older workers: qualitative research. A report of research carried out by ECOTEC Research and Consulting Limited on behalf of the Department for Work and Pensions. „Research Report No 281”, Crown, Leeds.
[19] Kryńska E., Krzyszkowski J., Urbaniak B., Wiktorowicz J. (red), 2013, Diagnoza obecnej sytuacji kobiet i mężczyzn 50+ na rynku pracy w Polsce, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
[20] Kurkiewicz J., 2012, Ekonomiczne konsekwencje zmian rozmiarów i struktury według wieku populacji, [w:] J. Kurkiewicz (red.), Demograficzne uwarunkowania i wybrane społeczno-ekonomiczne konsekwencje starzenia się ludności w krajach europejskich (s. 13–47), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
[21] Kwiatkowska-Ciotucha D., Zaluska U., Dziechciarz J., 2007, Analiza porównawcza odczuć satysfakcji zawodowej – Polska na tle wybranych krajów Unii Europejskiej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Wrocław.
[22] Mc Goldrick A., Cooper C. L., 1990, Why retire early?, „Prevention in Human Services”, vol. 8, nr 1, 219–237.
[23] McMorrow K., Roeger W., 2004, The Economic and Financial Market Consequences of Global Ageing, Springer Verlag.
[24] Mottaz C.J., 1986, Gender Differences in Work Satisfaction, Work-related Rewards and Values and the Determinants of Work Satisfaction, „Human Relations”, vol. 39, 359–78.
[25] Nilsson K., 2011, Attitudes of managers and older employees to each other and the effects on the decision to extend working life, [w:] R. Ennals, R.H. Salomon (red.), Older Workers in a Sustainable Society, Peter Lang Verlag, Frankfurt am Main.
[26] Piccolo R., Judge T.A., Takahashi K., Watanabe N., Locke E.A., 2005, Core selfevaluations in Japan: Relative effects on job satisfaction, life satisfaction and happiness, „Journal of Organizational Behavior”, nr 26, 965–984.
[27] Prskawetz A., Fent T., Guest R., 2008, Workforce Ageing and Labour Productivity: The Role of Supply and Demand for Labour in the G7 Countries, [w:] A. Prskawetz, D. Bloom, W. Lutz, (red.), Population Aging, Human Capital Accumulation and Productivity Growth, Population Council, New York.
[28] Rodrıguez-Pose A., Maslauskaite K., 2012, Can policy make us happier? Individual characteristics, Socio-economic factors and life satisfaction in Central And Eastern Europe, „Cambridge Journal of Regions, Economy and Society”, vol. 5, nr 1, 77–96.
[29] Salvage A.V., Zeilig H., Tinker A., Askham J., 2005, Facts and misunderstandings about pension and retirement age, Department for Work and Pensions, Institute of Gerontology, King’s College, London.
[30] Schultz D.P., Schultz S.E., 2008, Psychologia a wyzwania dzisiejszej pracy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
[31] SHARE Release Guide, 2.6.0. Wave 1 and Wave 2, (2013), zasób internetowy, http://www.share-project.org/fileadmin/pdf_documentation/SHARE_guide_release_2-6-0.pdf, (dostęp: 15 czerwca 2014).
[32] Soja E., Stonawski M., 2012a, Starzenie się populacji a poziom życia ludności, [w:] J. Kurkiewicz (red.), Demograficzne uwarunkowania i wybrane społeczno-ekonomiczne konsekwencje starzenia się ludności w krajach europejskich (s. 137–172), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
[33] Soja E., Stonawski M., 2012b, Zmiany demograficzne a starsi pracownicy w Polsce z perspektywy podmiotów gospodarczych, [w:] J. Kurkiewicz (red.), Demograficzne uwarunkowania i wybrane społeczno-ekonomiczne konsekwencje starzenia się ludności w krajach europejskich (s. 173–211), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
[34] Sousa-Poza A., Sousa-Poza A.A., 2000, Well-being at work: a cross-national analysis of the levels and determinants of job satisfaction, „The Journal of Socio-Economics”, vol. 29, 517–538.
[35] Sowińska A., 2014, Zadowolenie z pracy – problemy definicyjne, [w:] „Studia Ekonomiczne”, nr 197, Wydawnictwo Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, s. 45–56.
[36] Spector P.E., Fox S., 2005, Counterproductive work behavior: Investigation of actors and targets, APA Books, Washington.
[37] Springer A., 2011, Wybrane czynniki kształtujące satysfakcję pracownika, „Problemy Zarządzania”, vol. 9, nr 4 (34), 162–180.
[38] Stanisz A., 2007, Przystępny kurs statystyki. Tom 2. Modele liniowe i nieliniowe. StatSoft, Kraków.
[39] Szmidt J. (red), Kompleksowy program aktywizacji osób starszych 50+. Raport końcowy, Akademia Leona Koźmińskiego, Millward Brown SMG/KRC, Warszawa.
[40] Van Praag B.M.S., Frijters P., Ferrer-i-Carbonell A., 2003, The anatomy of subjective well-being, „Journal of Economic Behavior and Organization”, vol. 51, 29–49.
[41] Von Bonsdorff M.E., 2009, Intentions of early retirement and continuing to work among middle-aged and older employees, School of Business and Economics, Jyväskylä.
[42] Westover, J.H., 2012, A cross-national comarative analysis of job quality and perceived worker satisfaction: From Post and Neo-Fordist Perspectives, „International Journal of Economics and Menagement Science”, vol. 2, nr 1, 13–24.
[43] Wiktorowicz J., 2014, Wydłużenie aktywności zawodowej czy przejście na emeryturę? Studium mikroekonomiczne, „Studia Demograficzne”, vol. 2, nr 166, 7–36.
[44] World Population Prospects, 2012, The 2012 Revision, zasób internetowy, http://esa.un.org/unpd/wpp/index.htm (dostęp: 15 czerwca 2015).
[2] Bańka A., 2000, Psychologia organizacji. [w:] J. Strelau (red.) Psychologia. Podręcznik akademicki. Tom 3 (s. 321–350), GWP, Gdańsk.
[3] Białas S., Litwin J., 2013, Kierunki badań nad satysfakcją z pracy. „Organizacja i kierowanie” nr 3/156, 161–172.
[4] Bonsang E., van Soest A., 2012, Satisfaction with job and income among older individuals across European countries, „Social Indicators Research” vol. 105, nr 2, 227–254.
[5] Boersch-Supan A., 2003, Labor market effects of population ageing, „Review of Labour Economics and Industrial Relations”, vol. 17, 5–44.
[6] Buber I., Engelhardt H., 2011, The association between age and depressive symptoms among older men and women in Europe, Findings from SHARE, „Comparative Population Studies” vol. 36, nr 1, 103–125.
[7] Clark A.E., 1996, Job satisfaction in Britain, „British Journal of Industrial Relations”, vol. 34, nr 2, 189–217.
[8] Clark A.E., 1997, Job satisfaction and gender: why are women so happy at work?, „Labour Economics”, vol. 4, 341–73.
[9] Clark A. E., Oswald A.J., 1996, Satisfaction and comparison income, „Journal of Public Economics”, 1996, vol. 61, 359–381.
[10] Clark, A., Oswald, A., P. Warr, 1996, Is Job Satisfaction U-shaped in Age?, „Journal of Occupational and Organizational Psychology”, vol. 69, 57–81.
[11] Ekerdt D.J., DeViney, S., 1993, Evidence for a pre-retirement process among older male workers, „Journal of Gerontology”, vol. 48, nr 2, 35–43.
[12] Fiech M., Mudyń K., 2011, Pomijanie działań kształtujących poziom zadowolenia zawodowego pracowników jako przejaw dysfunkcji w procesie zarządzania zasobami ludzkim, „Problemy Zarządzania”, vol. 9, nr 4 (34), 147–161.
[13] Forgionne G.A., Peeters V.E., 1982, Differences in job motivation and satisfaction among female and male managers, „Human Relations” 1982, vol. 35, nr 2, 385–96.
[14] Gruszczyński M., 2012, Mikroekonometria. Modele i metody analizy danych indywidualnych, Oficyna, Warszawa.
[15] Helliwell J., Layard R., Sachs J. (ed.), 2012, First World Happiness Report, zasób internetowy, http://earth.columbia.edu/articles/view/2960, (data dostępu: 15.10.2014).
[16] Hilsen A.I., Midstundstad T., 2015, Domain: Human resource management and interventions, It is the full report of the respective chapter in Hasselhorn HM, Apt W (2015). Understanding employment participation of older workers: Creating a knowledge base for future labour market challenges. Research Report. Federal Ministry of Labour and Social Affairs (BMAS) and Federal Institute for Occupational Safety and Health (BAuA). BMAS/ BAuA, Berlin, 120 pages, zasób internetowy, www.jp-demographic.eu/about/fast-track-projects/understanding-employment, (data dostępu: 15.07.2014).
[17] Hoven H., Wahrendorf M., Siegrist J.J., 2015, Occupational position, work stress and depressive symptoms: a pathway analysis of longitu1dinal SHARE data, „Journal of Epidemiology & Community Health”, vol. 69, nr 5, 447–452.
[18] Irving P., Steels J., Hall N., 2005, Factors affecting the labour market participation of older workers: qualitative research. A report of research carried out by ECOTEC Research and Consulting Limited on behalf of the Department for Work and Pensions. „Research Report No 281”, Crown, Leeds.
[19] Kryńska E., Krzyszkowski J., Urbaniak B., Wiktorowicz J. (red), 2013, Diagnoza obecnej sytuacji kobiet i mężczyzn 50+ na rynku pracy w Polsce, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
[20] Kurkiewicz J., 2012, Ekonomiczne konsekwencje zmian rozmiarów i struktury według wieku populacji, [w:] J. Kurkiewicz (red.), Demograficzne uwarunkowania i wybrane społeczno-ekonomiczne konsekwencje starzenia się ludności w krajach europejskich (s. 13–47), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
[21] Kwiatkowska-Ciotucha D., Zaluska U., Dziechciarz J., 2007, Analiza porównawcza odczuć satysfakcji zawodowej – Polska na tle wybranych krajów Unii Europejskiej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Wrocław.
[22] Mc Goldrick A., Cooper C. L., 1990, Why retire early?, „Prevention in Human Services”, vol. 8, nr 1, 219–237.
[23] McMorrow K., Roeger W., 2004, The Economic and Financial Market Consequences of Global Ageing, Springer Verlag.
[24] Mottaz C.J., 1986, Gender Differences in Work Satisfaction, Work-related Rewards and Values and the Determinants of Work Satisfaction, „Human Relations”, vol. 39, 359–78.
[25] Nilsson K., 2011, Attitudes of managers and older employees to each other and the effects on the decision to extend working life, [w:] R. Ennals, R.H. Salomon (red.), Older Workers in a Sustainable Society, Peter Lang Verlag, Frankfurt am Main.
[26] Piccolo R., Judge T.A., Takahashi K., Watanabe N., Locke E.A., 2005, Core selfevaluations in Japan: Relative effects on job satisfaction, life satisfaction and happiness, „Journal of Organizational Behavior”, nr 26, 965–984.
[27] Prskawetz A., Fent T., Guest R., 2008, Workforce Ageing and Labour Productivity: The Role of Supply and Demand for Labour in the G7 Countries, [w:] A. Prskawetz, D. Bloom, W. Lutz, (red.), Population Aging, Human Capital Accumulation and Productivity Growth, Population Council, New York.
[28] Rodrıguez-Pose A., Maslauskaite K., 2012, Can policy make us happier? Individual characteristics, Socio-economic factors and life satisfaction in Central And Eastern Europe, „Cambridge Journal of Regions, Economy and Society”, vol. 5, nr 1, 77–96.
[29] Salvage A.V., Zeilig H., Tinker A., Askham J., 2005, Facts and misunderstandings about pension and retirement age, Department for Work and Pensions, Institute of Gerontology, King’s College, London.
[30] Schultz D.P., Schultz S.E., 2008, Psychologia a wyzwania dzisiejszej pracy, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
[31] SHARE Release Guide, 2.6.0. Wave 1 and Wave 2, (2013), zasób internetowy, http://www.share-project.org/fileadmin/pdf_documentation/SHARE_guide_release_2-6-0.pdf, (dostęp: 15 czerwca 2014).
[32] Soja E., Stonawski M., 2012a, Starzenie się populacji a poziom życia ludności, [w:] J. Kurkiewicz (red.), Demograficzne uwarunkowania i wybrane społeczno-ekonomiczne konsekwencje starzenia się ludności w krajach europejskich (s. 137–172), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
[33] Soja E., Stonawski M., 2012b, Zmiany demograficzne a starsi pracownicy w Polsce z perspektywy podmiotów gospodarczych, [w:] J. Kurkiewicz (red.), Demograficzne uwarunkowania i wybrane społeczno-ekonomiczne konsekwencje starzenia się ludności w krajach europejskich (s. 173–211), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie.
[34] Sousa-Poza A., Sousa-Poza A.A., 2000, Well-being at work: a cross-national analysis of the levels and determinants of job satisfaction, „The Journal of Socio-Economics”, vol. 29, 517–538.
[35] Sowińska A., 2014, Zadowolenie z pracy – problemy definicyjne, [w:] „Studia Ekonomiczne”, nr 197, Wydawnictwo Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, s. 45–56.
[36] Spector P.E., Fox S., 2005, Counterproductive work behavior: Investigation of actors and targets, APA Books, Washington.
[37] Springer A., 2011, Wybrane czynniki kształtujące satysfakcję pracownika, „Problemy Zarządzania”, vol. 9, nr 4 (34), 162–180.
[38] Stanisz A., 2007, Przystępny kurs statystyki. Tom 2. Modele liniowe i nieliniowe. StatSoft, Kraków.
[39] Szmidt J. (red), Kompleksowy program aktywizacji osób starszych 50+. Raport końcowy, Akademia Leona Koźmińskiego, Millward Brown SMG/KRC, Warszawa.
[40] Van Praag B.M.S., Frijters P., Ferrer-i-Carbonell A., 2003, The anatomy of subjective well-being, „Journal of Economic Behavior and Organization”, vol. 51, 29–49.
[41] Von Bonsdorff M.E., 2009, Intentions of early retirement and continuing to work among middle-aged and older employees, School of Business and Economics, Jyväskylä.
[42] Westover, J.H., 2012, A cross-national comarative analysis of job quality and perceived worker satisfaction: From Post and Neo-Fordist Perspectives, „International Journal of Economics and Menagement Science”, vol. 2, nr 1, 13–24.
[43] Wiktorowicz J., 2014, Wydłużenie aktywności zawodowej czy przejście na emeryturę? Studium mikroekonomiczne, „Studia Demograficzne”, vol. 2, nr 166, 7–36.
[44] World Population Prospects, 2012, The 2012 Revision, zasób internetowy, http://esa.un.org/unpd/wpp/index.htm (dostęp: 15 czerwca 2015).