Metodologia Powszechnego Spisu Ludności I Mieszkań 2011 r. w zakresie pytań etnicznych

Main Article Content

Elżbieta Gołata

Abstract

The aim of the study is to assess the methodology of 2011 Population and Housing Census in terms of ethnic questions. The study focused on questions concerning national minorities and ethnic and regional dialects aside from issues of religion. Assessing census methodology legal regulations were discussed, including relation between census estimates and statutory rights of national minorities. In this topic, attention was paid to the protection of “privacy” and the confidentiality of personal data, the reliability of ethnic data obtained in censuses and the need for their acquisition. Afterwards relationship between international recommendations and the way the recognition of ethnic questions in 2011 census was presented.


With regard to methodological issues, first methods of conducting population censuses were discussed. Comparing the traditional method, and the one based on administrative records, the attention was drawn to the fulfillment of the UN Recommendations as concerns basic characteristics of the census. Focused on register-based approach, the possibilities of estimating information relating to national and ethnic minorities were discussed. Attention was paid to the consequences of defining different categories of the census population and sample survey conducted within the 2011 census. Possibilities of small area statistics and calibration were presented. Particular attention was paid to the possibility of estimating information on national and ethnic minorities.

Article Details

How to Cite
Gołata, E. . (2013). Metodologia Powszechnego Spisu Ludności I Mieszkań 2011 r. w zakresie pytań etnicznych. Studia Demograficzne, (1(163), pp. 97–133. https://doi.org/10.33119/SD.2013.1.5
Section
Original research papers & review papers

References

[1] Adamczuk L., 2006, Koncepcje metodologiczne badania „narodowości” w polskich spisach powszechnych (1921–2002), [w:] Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku, (red.) L. Adamczuk i S. Łodziński, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Polskie Towarzystwo Socjologiczne, XII Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny, Warszawa 2006.
[2] Adamczuk L., Łodziński S., 2006, Sporne kwestie dotyczące pytań etnicznych w powszechnych spisach ludności, [w:] Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku, (red.) L. Adamczuk i S. Łodziński, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Polskie Towarzystwo Socjologiczne, XII Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny, Warszawa 2006.
[3] Appadurai A., 2009, Strach przed mniejszościami. Esej o geografii gniewu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
[4] Baldrige M., Brown C.J., Jones S., Keane J.G., 1985, Evaluating Censuses of Population and Housing, Department of Commerce, United States of America / US Bureau of the Census.
[5] Bijak J. 2008, Parametryzacja tablic migracji i ich dostosowanie do procedury przejścia z różnych stanów poszczególnych systemów, przewidzianych do wykorzystania w spisach, na dany moment spisu, Środkowoeuropejskie Forum Badań Migracyjnych i Ludnościowych, Raport Podgrupy Roboczej do spraw metod statystycznych i matematycznych w NSP 2011, maszynopis powielony.
[6] Bijak J. 2008a, Metodologia procedur przejścia z różnych stanów poszczególnych systemów przewidzianych do wykorzystania w spisach na dany moment spisu, Środkowoeuropejskie Forum Badań Migracyjnych i Ludnościowych, Raport Podgrupy Roboczej do spraw metod statystycznych i matematycznych w NSP 2011, maszynopis powielony.
[7] Brown J.J., Diamond I.D., Chambers R.L., Bucker L J., Teague A. D.,1999, A methodological
[8] strategy for one-number census in the UK, „Journal of the Royal Statistical Association, Series A” no. 162(2), s. 247–267.
[9] ECE 2012, Overview of the 2010 round of population and housing censuses in the UNECE region, Economic Commission for Europe, Conference of European Statisticians, Group of Experts on Population and Housing Censuses, Fourteenth Meeting 24–25 May 2012, Geneva.
[10] Dz.U. 05.17.141, 2005, Ustawa o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym z dnia 6 stycznia 2005 r. 24–25 May 2012.
[11] Dz.U. 2603.2010. Ustawa o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2011 r. Dziennik Ustaw nr 47 poz. 27.7
[12] Gołata E., 2008, Spis ludności – możliwości i ograniczenia, 2008, [w:] „Statystyka wczoraj, dziś i jutro. I Ogólnopolski zjazd statystyków z okazji 95-lecia Polskiego Towarzystwa Statystycznego i 90-lecia Głównego Urzędu Statystycznego”, seria: Biblioteka Wiadomości Statystycznych, tom 56, Warszawa : Główny Urząd Statystyczny i Polskie Towarzystwo Statystyczne, 2008. s. 72–84 – Bibliogr. ISBN 978–83–7027–431–3.
[13] Gołata E., 2009, Integracja danych z różnych źródeł dla potrzeb Spisu Wirtualnego – NSP 2011, 2009, [w:] Taksonomia 16. Klasyfikacja i analiza danych – teoria i zastosowania, K. Jajuga, M. Walesiak (red.), Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław, 2009.
[14] Gołata E., 2012, Spis ludności i prawda, „Studia Demograficzne” nr. 1(161) 2012, s. 23–55.
[15] GUS 2007, Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. Założenia metodyczne, Materiał na posiedzenie Rady Programowej narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań 2011 r., 4 września 2007.
[16] GUS, 2011, Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2010 r. Stan w dniu 31 XII, GUS, Warszawa (dostep interentowy 18 sierpnia 2012, http://www.stat.gov.pl/gus/5840_655_PLK_HTML.htm).
[17] GUS, 2011a,Wyniki wstępne Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011, GUS, Warszawa.
[18] GUS, 2011b Notatka na posiedzenie Komisji Metodologicznej Metodologia Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 r., 2011, GUS, Warszawa.
[19] GUS, 2012, Raport z wyników, Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, GUS, Warszawa.
[20] GUS, 2012a, Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011. Podstawowe informacje o sytuacji demograficzno-społecznej ludności Polski oraz zasobach mieszkaniowych, GUS, Warszawa.
[21] GUS, 2012b, Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym, stan w dniu 31.12.2010 GUS, Warszawa (dostęp internetowy 18 sierpnia 2012, http://www.stat.gov.pl/gus/5840_655_PLK_HTML.htm ).
[22] GUS, 2012c, Zasady opracowywania wyników Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011 w zakresie mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego, Notatka na XXXI posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych, Białystok 22–23 lutego 2012 r.
[23] Jończy R., 2010, Migracje zagraniczne z obszarów wiejskich województwa opolskiego po akcesji Polski do Unii Europejskiej. Wybrane aspekty ekonomiczne i demograficzne, Wydawnictwo Instytut Śląski Sp. z o.o., Opole–Wrocław.
[24] Józefowski T. Rynarzewska-Pietrzak B., 2010, Ocena możliwości wykorzystania rejestru PESEL w spisie ludności,[w:] Pomiar i informacja w gospodarce, Zeszyt Naukowy WIGE, E. Gołata (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
[25] Kędelski M., 1990, Fikcja demograficzna w Polsce i RFN (Ze studiów nad migracjami zagranicznymi),„Studia Demograficzne”, 99 (1), s. 21–55.
[26] Kędelski M., Paradysz J., 2006, Demografia, Wyd. AE w Poznaniu, Poznań.
[27] Komisja Wspólna, 2010, protokół z XXIII posiedzenia Komisji Wspólnej Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych, Lublin 15–16 września 2010 r.
[28] Komisja Wspólna, 2010a, Stanowisko Komisji Wspólnej Komisji Wspólnej Rządu i Mniejszości Narodowych i Etnicznych, Lublin 16 września 2010 r.
[29] Kordos J., 2007, Some Aspects of Post-Enumeration Surveys in Poland, „Statistics in Transition – new series”, vol. 8(3), s. 563–576.
[30] Kordos J., 2008, Metody badania jakości spisów ludności – dotychczasowa praktyka w Polsce oraz sugestie w związku z przygotowaniem NSP2011, wystąpienie na Posiedzeniu Plenarnym Komitetu Nauk Demograficznych PAN, 28 maja 2008 r. (tekst dostępny na stronie internetowej: http://www.knd.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=65&Itemid=49 dostęp w dniu 20 lutego 2012 r.).
[31] Lamla K., 2011, Zensus 2010, Auswertung der Ergebnisse, Statistisches Monatsheft Baden-Württemberg 11/2010.
[32] Ładykowski P., 2011, Gra w karty – karta narodowa jako stawka w państwowej polityce narodowościowej [w:] Antropologia i polityka. Szkice z badań nad kulturowymi wymiarami władzy, W. Dohnal, A. Posern-Zieliński (red.), Komitet Nauk Etnologicznych PAN, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Warszawa.
[33] Łodziński S., 2012, Analiza metodologii Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2011 roku w zakresie pytań o narodowość, etniczność oraz język domowy i ojczysty, Opinia zlecona Biura Analiz Sejmowych, Warszawa, 2012 (maszynopis powielony).
[34] Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku, 2006, (red.) L. Adamczuk i S. Łodziński, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Polskie Towarzystwo Socjologiczne, XII Ogólnopolski Zjazd Socjologiczny, Warszawa 2006.
[35] ONS, 2005, One Number Census: Evaluation Report, Census 2001 Review and Evaluation, wrzesien 2005 (dostęp internetowy 14.08.2012 http://www.ons.gov.uk/ons/guide-method/census/census-2001/design-and-conduct/review-and-evaluation/evaluation-reports/one-number-census/index.html.
[36] Paradysz J., 2002, O błędach nielosowych w badaniu dzietności kobiet w ramach Narodowego Spisu Powszechnego 1970 [w:] Spisy ludności Rzeczypospolitej Polskiej 1921–2002. Wybór pism demografów, red. Z. Strzelecki, T. Toczyński, Polskie Towarzystwo Demograficzne, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, s. 479–482.
[37] Paradysz J., 2004, Prognoza rozwoju liczby ludności według jednostek urbanistycznych, wieku i płci Poznania i gmin Powiatu Poznańskiego w latach 2005–2030. Centrum Statystyki Regionalnej Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Maszynopis powielony.
[38] Paradysz J., 2009, Ocena dobroci estymacji dla małych obszarów,[w:] Metody i źródła pozyskiwania informacji w statystyce publicznej, Zeszyt Naukowy WIGE, E. Gołata (red.). Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
[39] Paradysz J., 2010, Konieczność estymacji pośredniej na użytek spisów powszechnych, [w:] Pomiar i informacja w gospodarce, Zeszyt Naukowy WIGE. E. Gołata (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
[40] Rao, J. N. K.,2003, Small area estimation. Wiley series in survey methodology. Wiley – Interscience, New Jersey.
[41] Raport. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011 w ocenie mniejszości ukraińskiej, 2011, Związek Ukraińców w Polsce, Warszawa.
[42] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 763/2008 z dnia 9 lipca 2008 r. w sprawie spisów powszechnych ludności i mieszkań, Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej, OJ L 218/14, 13.8.2008.
[43] Sakson B., 2002, Wpływ “niewidzialnych” migracji zagranicznych lat osiemdziesiątych na struktury demograficzne Polski, seria Monografie i Opracowania nr 481, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa.
[44] Simon P., 2007, “Ethnic” statistics and data protection in the Council of Europe countries, Council of Europe F-67075 Strasbourg Cedex.
[45] Statistics Finland, 2004, Use of Registers and Administrative Data Sources for Statistical Purposes. Best Practices of Statistics Finland, Tilastokeskus, Statistikcentralen, Statistics Finland, Helsinki.
[46] Szymkowiak M., 2009, Calibration Estimators for Quantiles in Surveys with Nonresponse, [w:] Survey Sampling in Economic and Social Research, J.L. Wywiał, T. Żądło (red.), Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Wydawnictwo AE Katowice, s. 60–75.
[47] Szymkowiak M., 2011, Assessing the feasibility of using information from administrative databases for calibration in short-term and annual business statistics in: Use of Administrative Data for Business Statistics (2011) Final Report under the grant agreement no. 30121.2009.004–2009.807, GUS, Warszawa.
[48] Szymkowiak M., 2012, Kalibracja w NSP 2012, Seminarium naukowe Katedry Statystyki Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, 17 października 2012, materiał powielony.
[49] Szymkowiak M., 2012a, Metody ważenia danych w badaniach statystycznych z brakami odpowiedzi, Zeszyt Naukowy pod redakcją prof. E. Gołaty pt. „Analiza wielowymiarowa w badaniach społecznoekonomicznych”, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, w druku.
[50] Śleszyński, P., 2004, Regionalne różnice pomiędzy liczbą ludności według narodowego spisu powszechnego w 2002 r. i rejestrowaną na podstawie ewidencji bieżącej. „Studia Demograficzne”, 145 (1), s. 93–103.
[51] Śleszyński, P., 2004a, Różnice liczby ludności wykazane w NSP 2002 – Suplement, „Studia Demograficzne”, 146 (2), s. 104–109.
[52] Śleszyński, P., 2005, Różnice w spisie ludności ujawnione w Narodowym Spisie Powszechnym 2002, „Przegląd Geograficzny”, 77 (2), s.193–212.
[53] UN 1998, Recommendations for the 2000 Censuses of Population and Housing in ECE Region, 1998, New York, Geneva, United Nations Economic Commissions for Europe, Statistical Office of the European Communities, UN Publications, document dostępny w Internecie (1.12.2012 ) www.unece.org/stats/documents/.../49.e.pdf
[54] UN 2006, Conference of European Statisticians Recommendations for the 2010 Censuses of Population and Housing, 2006, New York, Geneva, United Nations Economic Commissions for Europe, Statistical Office of the European Communities, ECE/CES/STAT/NONE/2006/4, UN Publications, document dostępny w Internecie (1.12.2012 ) www.bfs.admin.ch/bfs/.../de/.../recommendationsforcensusen.pdf
[55] UN 2007, United Nations Principles and Recommendations for Population and Housing Censuses, document dostępny w Internecie (1.12.2012) http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/docs/P&R2_February%2012%202007.pdf
[56] UN 2010, Post Enumeration Surveys. Operational guidelines. Technical Report, United Nations, Department of Economic and Social Affairs, Statistics Division, New York.
[57] Valente P., 2010, Census taking in Europe: how are populations counted in 2010?, Population & Societies, no. 467, Del’Institut National D’Études Démographiques INED, Paris.
[58] Wesołowski J., 2003, Problemy estymacji dla małych obszarów, „Wiadomości Statystyczne” nr 9.