Determinanty międzyregionalnych migracji ludności na obszarze Unii Europejskiej w latach 1986–1994
Article Sidebar
Published:
Jun 14, 2007
Keywords:
migration, determinants of migration in the European Union, regression analysis
Main Article Content
Abstract
The European Union countries have witnessed increasing importance of migration for years, while contribution of natural increase to population change has visibly diminished. This poses a great pressure on migration research. In particular, searching for migration determinants becomes more and more important. In the years 1986–1994, EU12 constituted a relatively stable group of countries, thus investigation of possible migration determinants for these countries could deliver promising results. Data published by Eurostat and data from national statistical institutes of individual countries, supplemented by estimates based on numerous theories and empirical evidence, constitute a basis for the analysis of migration determinants for NUTS 2 regions. Assuming that internal and international flows of migration are undertaken simultaneously, regression analysis is used to indentify the impact of carefully selected independent variables.
The regression results show that economic variables, typical for migration studies, do not play an important role in determining migration, while general measures of the standard of living (number of cars per 1000 and household energy consumption), along with population density and long-term unemployment rate, explain net migrations at a satisfactory level. However, regressions run for selected countries allow for better explanation of net migration by variables considered. These results suggest that migration determinants vary between the EU12 countries and further research is needed, on factors affecting migration, in particular by referring to spatial and temporal integration of migration flows.
Article Details
How to Cite
Janicki, W., & Kubik-Komar, A. (2007). Determinanty międzyregionalnych migracji ludności na obszarze Unii Europejskiej w latach 1986–1994. Studia Demograficzne, (1(151), 111–136. Retrieved from https://econjournals.sgh.waw.pl/SD/article/view/2614
Section
Original research papers & review papers
References
[1] Arango J., 2000, Explaining migration: a critical view, “International Social Science Journal”, Vol. 52, No. 165, s. 283–296.
[2] Baccaïni B., 2001, Internal Migrations in France from 1990 to 1999: the Call of the West, referat zaprezentowany na konferencji European Association for Population Studies, Helsinki.
[3] Bilsborrow R.E., Hugo G., Oberai A.S., Zlotnik H., 1997, International Migration Statistics. Guidelines for Improving Data Collection Systems, International Labour Office, Geneva.
[4] Carballo M., Divino J.J., Zeric D., 1998, Migration and health in the European Union, “Tropical Medicine and International Health”, Vol. 3, No. 12, s. 936–944.
[5] Chojnicki Z., 1966, Zastosowanie modeli grawitacji i potencjału w badaniach przestrzenno-ekonomicznych, Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, t. XIV, Warszawa.
[6] Chojnicki Z., 1977, Dylematy kwantyfikacji geografii, [w:] Metody ilościowe i modele w geografii, PWN, Warszawa, s. 9–15.
[7] Clark G.L., Ballard K.P., 1990, Modelowanie emigracji z regionów depresyjnych: znaczenie właściwości miejsc pochodzenia i przeznaczenia, [w:] Modele migracji II, Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej, z. 2, IG PAN, Warszawa, s. 148–172.
[8] Clark W.A.V., 1982, Recent research on migration and mobility, “Progress in Planning”, Vol. 18, s. 3–56.
[9] Courgeau D., 1988, Méthodes de measure de la mobilite spatiale, Édition de l’Institut National d’Études Démographiques, Paris.
[10] Domański R., 1969, Ostosowaniu hipotez statystycznych w badaniach geograficzno-ekonomicznych, „Czasopismo Geograficzne”, t. 40, s. 441–455.
[11] Domański R., 1996, Zasady geografii społeczno-ekonomicznej, PWN, Warszawa–Poznań.
[12] Eurostat, 2002, European Regional Statistics. Reference Guide, Eurostat methodologies and working papers.
[13] Gorzelak G., 1988, Przestrzenne aspekty jakości życia i sprawiedliwości społecznej, [w:] Problemy rozwoju społeczno-gospodarczego z poszanowaniem dóbr przyrody, Komitet Inżynierii Środowiska PAN, biul. 3, s. 47–62.
[14] Gorzelak G., Wyżnikiewicz B., 1981, Analiza porównawcza regionalnych procesów rozwoju w wybranych krajach, Biuletyn KPZK 113, Warszawa.
[15] Grabiński T., Wydymus S., Zeliaś A., 1982, Metody doboru zmiennych w modelach ekonometrycznych, PWN, Warszawa.
[16] Greenwood M.J., 1968, An analysis of the determinants of geographical labour mobility in the United States, “The Review of Economics and Statistics”, Vol. 51, No. 2, s. 189–194.
[17] Greenwood M.J., 1975, Research on internal migration in the United States: a survey, “Journal of Economic Literature”, Vol. XIII, No. 2.
[18] Hägerstrand T., 1962, Geographical measurements of migration, [w:] Sutter J. (red.), Human Displacements, Hachette. Editions Sciences Humaines, s. 61–85.
[19] Jagielski A., 1974, Geografia ludności, PWN, Warszawa.
[20] Janicki W., 2001a, An Attempt of Estimation of International Migrants Regional Distribution in Receiving Countries, referat zaprezentowany na konferencji European Association for Population Studies, Helsinki.
[21] Janicki W., 2001b, Gospodarowanie zasobami leśnymi w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, „Sylwan”, Nr 4/145, s. 105–116.
[22] Janicki W., 2006a, Analiza migracji wewnętrznych i międzynarodowych na obszarze Unii Europejskiej – razem, czy osobno?, „Studia Demograficzne”, Nr 2(150), s. 66–77.
[23] Janicki W., 2006b, Wiarygodność danych o migracjach ludności w niektórych państwach Europy Zachodniej, „Wiadomości Statystyczne”, Nr 3, GUS, Warszawa, s. 80–92.
[24] Janicki W., 2007a, Przegląd teorii migracji, „Annales UMCS”, t. 62, s. 285–304.
[25] Jenissen R., 2003, Economic determinants of net international migration in western Europe, “European Journal of Population”, Vol. 19, No. 2, s. 171–198.
[26] Karras G., Chiswick C.U., 1999, Macroeconomic determinants of migration: the case of Germany 1964–1988, “International Migration”, Vol. 37(4).
[27] Kędelski M., 1990, Fikcja demograficzna w Polsce i RFN, „Studia Demograficzne”, Nr 1(99), s. 21–55.
[28] Klaasen L.H., Molle W.T.M., Pealinck J.H.P., 1981, Dynamics of urban development, Gower, Aldershot.
[29] Korcelli P., 1994, On interrelations between internal and international migration, “Innovation”, Vol. 7, No. 2, s. 151–163.
[30] Korcelli P., Gawryszewski A., Potrykowska A., 1992, Przestrzenna struktura ludności Polski. Tendencje i perspektywy, „Studia KPZK PAN”, t. XCVIII.
[31] Kupiszewski M., 2002, Modelowanie dynamiki przemian ludności w warunkach wzrostu znaczenia migracji międzynarodowych, „Prace Geograficzne”, Nr 181.
[32] Kupiszewski M., Baccaïni B., Durham H., Rees P., 2000a, Internal Migration and Regional Population Dynamics in Europe: France Case Study, Working paper 00/03, School of Geography, University of Leeds.
[33] Kupiszewski M., Rees P., 1998, Arbeitslosigkeit, Binnenwanderung und regionale Bevölkerungsentwicklung – Ergebnisse der gesamteuropäischen Forschung, [w:] „Informationen zur Raumentwicklung“, Heft 11/12.1998, Wanderungen – regionale Strukturen und Trends.
[34] Kupiszewski M., Schuler M., Reichle M., Durham H., Rees P., 2000b, Internal Migration and Regional Population Dynamics in Europe: Switzerland Case Study, Working Paper 00/02, School of Geography, University of Leeds.
[35] Lee E.S., 1966, A theory of migration, “Demography”, Vol. 3, s. 47–57.
[36] Long L.H., Hansen K.A., 1979, Reasons for interstate migration, Current Population Reports. Special Studies, series P-23, No. 81, U.S. Department of Commerce.
[37] Lövgren E., 1957, Mutual relations between migration fields: a circulation analysis. Migration in Sweden. A symposium, “Lund Studies in Geography”, ser. B, Human Geography, No. 13, s. 159–169, za: Relacje wzajemne pomiędzy polami migracyjnymi – analiza przepływów, [w:] Modele migracji. Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej, Warszawa 1972, z. 3/4, s. 337–348.
[38] Marczyńska-Witczak E., Michalski W., 1996, Przestrzenne i czasowe zróżnicowanie warunków życia ludności w Polsce, PTG Oddział w Łodzi, Łódź.
[39] Maryański A., 1984, Migracje w świecie, PWN, Warszawa.
[40] Massey D.S., Arango J., Hugo G., Kouaouci A., Pellegrino A, Taylor J.E., 1993, Theories of international migration: review and appraisal, “Population and Development Review”, Vol. 19, s. 431–467.
[41] NIDI, 2000, Push and Pull Factors of International Migration: Motives and Destination, http://www.nidi.nl/pushpull/dest/ppdest.html.
[42] OECD 1998, Trends in International Migration, Annual report, SOPEMI.
[43] OECD 1999, Trends in International Migration, Annual report, SOPEMI.
[44] Office of the Deputy Prime Minister, 2002, Development of a Migration Model, London.
[45] Olsson G., 1965, Distance and human interaction. A migration study, „Geografiska Annaler”, Vol. 47, ser. B, No. 1, s. 3–43, za: Odległość, a interakcja społeczna. Studium migracji, [w:] Modele migracji. Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej, Warszawa 1972, z. 3/4, s. 258–336.
[46] Orłowski W.M., Zienkowski L., 1998, Skala potencjalnych emigracji z Polski po przystąpieniu do Unii Europejskiej: próba prognozy, [w:] Korcelli P. (red.), Przemiany w zakresie migracji ludności jako konsekwencja przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, Biuletyn KPZK 184, s. 55–66.
[47] Poulain M., 1993, Confrontation des statistiques de migrations intra-Europeennes: vers plus d’harmonisation?, “European Journal of Population”, No. 9, s. 353–381.
[48] Poulain M., 1996a, Migration flows between the countries of the European Union: current trends, [w:] Rees P. , Stillwell J., Convey A., Kupiszewski M. (red.), Population Migration in the European Union, John Wiley and Sons, Chichester, s. 51–66.
[49] Poulain M., 1996b, Migration in Belgium: temporal trends and counterurbanization patterns, [w:] Rees P., Stillwell J., Convey A., Kupiszewski M. (red.), Population Migration in the European Union, John Wiley and Sons, Chichester, s. 91–104.
[50] Pryor R.J., 1985, Integrating international and internal migration theories, [w:] Kritz M.M., Keely Ch.B., Tomasi S.M. (red.), Global Trends in Migration: Theory and Research on International Population Movements, Staten Island, New York, s. 110–129.
[51] Ravenstein E.G., 1885, The laws of migration, “Journal of the Royal Statistical Society”, Vol. 52, No. 2, s. 241–305.
[52] Rees P., 1996, Projecting the national and regional populations of the European Union using migration information, [w:] Rees P., Stillwell J., Convey A., Kupiszewski M. (red.), Population Migration in the European Union, John Wiley and Sons, Chichester, s. 331–364.
[53] Rees P., Carrilho M.J., Peixoto J., Durham H., Kupiszewski M., 1998, Internal Migration and Regional Population Dynamics in Europe: Portugal Case Study, Working paper 98/13, School of Geography, University of Leeds.
[54] Rees P., Kupiszewski M., 1999, Internal migration: What data are available in Europe?, “Journal of Official Statistics”, Vol. 15, No. 4, s. 551–586.
[55] Rees P., Stillwell J., Convey A., Kupiszewski M., 1996, Introduction: Migration in an integrated Europe, [w:] Rees P., Stillwell J., Convey A., Kupiszewski M. (red.), Population Migration in the European Union, John Wiley and Sons, Chichester, s. 1–12.
[56] Rees P., Todisco E., Terra-Abrami V., Durham H., Kupiszewski M., 1997, Internal Migration and Regional Population Dynamics in Europe: Italy Case Study, Working paper 97/5, School of Geography, University of Leeds.
[57] Schwind P.J., 1956, Migration and Regional Development in the United States: 1950–1960, The University of Chicago, Research Paper No. 133.
[58] Serrano Martinez J.M., 1998, The Spanish cycle of migration to Western Europe 1960–90, “Tijdschrift van de Belgische Vereniging voor Aardrijkskundige Studies” – BEVAS, No. 2, s. 163–180.
[59] Shaw R.P., 1975, Migration. Theory and Fact, Regional Science Research Institute, Philadelphia.
[60] Sinn H.W., 2000, EU Enlargement, Migration and Lessons from German Unification, Discussion Paper No. 2174, Centre for Economic Policy Research, London.
[61] Sjaastad L.A., 1962, The costs and returns of human migration, “Journal of Political Economy”, Vol. 70, s. 80–93.
[62] Sobczyk M., 1990, Statystyka z demografią, UMCS, Lublin.
[63] Stanisz A., 2000, Przystępny kurs statystyki, t. II, Statsoft, Kraków.
[64] Suchta J. (red.), 1992, Jakość życia jako kryterium poznawcze w badaniach nad migracjami ludności związanej z rolnictwem indywidualnym, Wydawnictwo Akademii Rolniczo-Technicznej, Nr 27, Olsztyn.
[65] Swianiewicz P., Dziemianowicz W., 1998, Atrakcyjność inwestycyjna miast, Transformacja gospodarki, Nr 95, IBnGR.
[66] Termote M., 1967, Les modeles de migration. Une perspective d’ensemble, „Recherches Economiques de Louvain”, Vol. XXXIII, No. 4, s. 413–444, za: Modele migracji, [w:] Modele migracji. Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej, Warszawa 1972, z. 3/4, s. 29–65.
[67] Todaro M.P., 1976, Internal Migration in Developing Countries, International Labour Office, Geneva.
[68] Van der Gaag N., Van Wissen L., 2001a, Determinants of the subnational distribution of immigration, “Tijdschrift voo Economische en Sociale Geografie”, Vol. 92, No. 1, s. 27–41.
[69] Van der Gaag N., Van Wissen L., 2001b, Economic Developments and Internal Migration Propensities, referat zaprezentowany na konferencji European Association for Population Studies, Helsinki.
[70] Van der Gaag N., Van Wissen L., 2002, Modelling regional immigration: using stocks to predict flows, “European Journal of Population”, Vol. 18, s. 387–409.
[71] Wallace S.B., DeLorme Ch.D.Jr., Kamerschen D.R., 1997, Migration as a consumption activity, “International Migration”, Vol. 35(1), Blackwell Publishers, IOM.
[72] Weidlich W., Haag G. (red.), 1988, Interregional Migration: Dynamic Theory and Comparative Analysis, Springer, Berlin.
[73] Woods R., 1982, Theoretical population geography, Longman, London.
[74] Zawadzki W., 1992, Infrastruktura techniczna wsi polskiej i rolnictwa (lata 1988–1990), Biuletyn KPZK 158, s. 73–90.
[75] Zelinsky W., 1971, The hypothesis of the mobility transition, “Geographical Review”, Vol. 61, No. 2, s. 219–249.
[2] Baccaïni B., 2001, Internal Migrations in France from 1990 to 1999: the Call of the West, referat zaprezentowany na konferencji European Association for Population Studies, Helsinki.
[3] Bilsborrow R.E., Hugo G., Oberai A.S., Zlotnik H., 1997, International Migration Statistics. Guidelines for Improving Data Collection Systems, International Labour Office, Geneva.
[4] Carballo M., Divino J.J., Zeric D., 1998, Migration and health in the European Union, “Tropical Medicine and International Health”, Vol. 3, No. 12, s. 936–944.
[5] Chojnicki Z., 1966, Zastosowanie modeli grawitacji i potencjału w badaniach przestrzenno-ekonomicznych, Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, t. XIV, Warszawa.
[6] Chojnicki Z., 1977, Dylematy kwantyfikacji geografii, [w:] Metody ilościowe i modele w geografii, PWN, Warszawa, s. 9–15.
[7] Clark G.L., Ballard K.P., 1990, Modelowanie emigracji z regionów depresyjnych: znaczenie właściwości miejsc pochodzenia i przeznaczenia, [w:] Modele migracji II, Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej, z. 2, IG PAN, Warszawa, s. 148–172.
[8] Clark W.A.V., 1982, Recent research on migration and mobility, “Progress in Planning”, Vol. 18, s. 3–56.
[9] Courgeau D., 1988, Méthodes de measure de la mobilite spatiale, Édition de l’Institut National d’Études Démographiques, Paris.
[10] Domański R., 1969, Ostosowaniu hipotez statystycznych w badaniach geograficzno-ekonomicznych, „Czasopismo Geograficzne”, t. 40, s. 441–455.
[11] Domański R., 1996, Zasady geografii społeczno-ekonomicznej, PWN, Warszawa–Poznań.
[12] Eurostat, 2002, European Regional Statistics. Reference Guide, Eurostat methodologies and working papers.
[13] Gorzelak G., 1988, Przestrzenne aspekty jakości życia i sprawiedliwości społecznej, [w:] Problemy rozwoju społeczno-gospodarczego z poszanowaniem dóbr przyrody, Komitet Inżynierii Środowiska PAN, biul. 3, s. 47–62.
[14] Gorzelak G., Wyżnikiewicz B., 1981, Analiza porównawcza regionalnych procesów rozwoju w wybranych krajach, Biuletyn KPZK 113, Warszawa.
[15] Grabiński T., Wydymus S., Zeliaś A., 1982, Metody doboru zmiennych w modelach ekonometrycznych, PWN, Warszawa.
[16] Greenwood M.J., 1968, An analysis of the determinants of geographical labour mobility in the United States, “The Review of Economics and Statistics”, Vol. 51, No. 2, s. 189–194.
[17] Greenwood M.J., 1975, Research on internal migration in the United States: a survey, “Journal of Economic Literature”, Vol. XIII, No. 2.
[18] Hägerstrand T., 1962, Geographical measurements of migration, [w:] Sutter J. (red.), Human Displacements, Hachette. Editions Sciences Humaines, s. 61–85.
[19] Jagielski A., 1974, Geografia ludności, PWN, Warszawa.
[20] Janicki W., 2001a, An Attempt of Estimation of International Migrants Regional Distribution in Receiving Countries, referat zaprezentowany na konferencji European Association for Population Studies, Helsinki.
[21] Janicki W., 2001b, Gospodarowanie zasobami leśnymi w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, „Sylwan”, Nr 4/145, s. 105–116.
[22] Janicki W., 2006a, Analiza migracji wewnętrznych i międzynarodowych na obszarze Unii Europejskiej – razem, czy osobno?, „Studia Demograficzne”, Nr 2(150), s. 66–77.
[23] Janicki W., 2006b, Wiarygodność danych o migracjach ludności w niektórych państwach Europy Zachodniej, „Wiadomości Statystyczne”, Nr 3, GUS, Warszawa, s. 80–92.
[24] Janicki W., 2007a, Przegląd teorii migracji, „Annales UMCS”, t. 62, s. 285–304.
[25] Jenissen R., 2003, Economic determinants of net international migration in western Europe, “European Journal of Population”, Vol. 19, No. 2, s. 171–198.
[26] Karras G., Chiswick C.U., 1999, Macroeconomic determinants of migration: the case of Germany 1964–1988, “International Migration”, Vol. 37(4).
[27] Kędelski M., 1990, Fikcja demograficzna w Polsce i RFN, „Studia Demograficzne”, Nr 1(99), s. 21–55.
[28] Klaasen L.H., Molle W.T.M., Pealinck J.H.P., 1981, Dynamics of urban development, Gower, Aldershot.
[29] Korcelli P., 1994, On interrelations between internal and international migration, “Innovation”, Vol. 7, No. 2, s. 151–163.
[30] Korcelli P., Gawryszewski A., Potrykowska A., 1992, Przestrzenna struktura ludności Polski. Tendencje i perspektywy, „Studia KPZK PAN”, t. XCVIII.
[31] Kupiszewski M., 2002, Modelowanie dynamiki przemian ludności w warunkach wzrostu znaczenia migracji międzynarodowych, „Prace Geograficzne”, Nr 181.
[32] Kupiszewski M., Baccaïni B., Durham H., Rees P., 2000a, Internal Migration and Regional Population Dynamics in Europe: France Case Study, Working paper 00/03, School of Geography, University of Leeds.
[33] Kupiszewski M., Rees P., 1998, Arbeitslosigkeit, Binnenwanderung und regionale Bevölkerungsentwicklung – Ergebnisse der gesamteuropäischen Forschung, [w:] „Informationen zur Raumentwicklung“, Heft 11/12.1998, Wanderungen – regionale Strukturen und Trends.
[34] Kupiszewski M., Schuler M., Reichle M., Durham H., Rees P., 2000b, Internal Migration and Regional Population Dynamics in Europe: Switzerland Case Study, Working Paper 00/02, School of Geography, University of Leeds.
[35] Lee E.S., 1966, A theory of migration, “Demography”, Vol. 3, s. 47–57.
[36] Long L.H., Hansen K.A., 1979, Reasons for interstate migration, Current Population Reports. Special Studies, series P-23, No. 81, U.S. Department of Commerce.
[37] Lövgren E., 1957, Mutual relations between migration fields: a circulation analysis. Migration in Sweden. A symposium, “Lund Studies in Geography”, ser. B, Human Geography, No. 13, s. 159–169, za: Relacje wzajemne pomiędzy polami migracyjnymi – analiza przepływów, [w:] Modele migracji. Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej, Warszawa 1972, z. 3/4, s. 337–348.
[38] Marczyńska-Witczak E., Michalski W., 1996, Przestrzenne i czasowe zróżnicowanie warunków życia ludności w Polsce, PTG Oddział w Łodzi, Łódź.
[39] Maryański A., 1984, Migracje w świecie, PWN, Warszawa.
[40] Massey D.S., Arango J., Hugo G., Kouaouci A., Pellegrino A, Taylor J.E., 1993, Theories of international migration: review and appraisal, “Population and Development Review”, Vol. 19, s. 431–467.
[41] NIDI, 2000, Push and Pull Factors of International Migration: Motives and Destination, http://www.nidi.nl/pushpull/dest/ppdest.html.
[42] OECD 1998, Trends in International Migration, Annual report, SOPEMI.
[43] OECD 1999, Trends in International Migration, Annual report, SOPEMI.
[44] Office of the Deputy Prime Minister, 2002, Development of a Migration Model, London.
[45] Olsson G., 1965, Distance and human interaction. A migration study, „Geografiska Annaler”, Vol. 47, ser. B, No. 1, s. 3–43, za: Odległość, a interakcja społeczna. Studium migracji, [w:] Modele migracji. Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej, Warszawa 1972, z. 3/4, s. 258–336.
[46] Orłowski W.M., Zienkowski L., 1998, Skala potencjalnych emigracji z Polski po przystąpieniu do Unii Europejskiej: próba prognozy, [w:] Korcelli P. (red.), Przemiany w zakresie migracji ludności jako konsekwencja przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, Biuletyn KPZK 184, s. 55–66.
[47] Poulain M., 1993, Confrontation des statistiques de migrations intra-Europeennes: vers plus d’harmonisation?, “European Journal of Population”, No. 9, s. 353–381.
[48] Poulain M., 1996a, Migration flows between the countries of the European Union: current trends, [w:] Rees P. , Stillwell J., Convey A., Kupiszewski M. (red.), Population Migration in the European Union, John Wiley and Sons, Chichester, s. 51–66.
[49] Poulain M., 1996b, Migration in Belgium: temporal trends and counterurbanization patterns, [w:] Rees P., Stillwell J., Convey A., Kupiszewski M. (red.), Population Migration in the European Union, John Wiley and Sons, Chichester, s. 91–104.
[50] Pryor R.J., 1985, Integrating international and internal migration theories, [w:] Kritz M.M., Keely Ch.B., Tomasi S.M. (red.), Global Trends in Migration: Theory and Research on International Population Movements, Staten Island, New York, s. 110–129.
[51] Ravenstein E.G., 1885, The laws of migration, “Journal of the Royal Statistical Society”, Vol. 52, No. 2, s. 241–305.
[52] Rees P., 1996, Projecting the national and regional populations of the European Union using migration information, [w:] Rees P., Stillwell J., Convey A., Kupiszewski M. (red.), Population Migration in the European Union, John Wiley and Sons, Chichester, s. 331–364.
[53] Rees P., Carrilho M.J., Peixoto J., Durham H., Kupiszewski M., 1998, Internal Migration and Regional Population Dynamics in Europe: Portugal Case Study, Working paper 98/13, School of Geography, University of Leeds.
[54] Rees P., Kupiszewski M., 1999, Internal migration: What data are available in Europe?, “Journal of Official Statistics”, Vol. 15, No. 4, s. 551–586.
[55] Rees P., Stillwell J., Convey A., Kupiszewski M., 1996, Introduction: Migration in an integrated Europe, [w:] Rees P., Stillwell J., Convey A., Kupiszewski M. (red.), Population Migration in the European Union, John Wiley and Sons, Chichester, s. 1–12.
[56] Rees P., Todisco E., Terra-Abrami V., Durham H., Kupiszewski M., 1997, Internal Migration and Regional Population Dynamics in Europe: Italy Case Study, Working paper 97/5, School of Geography, University of Leeds.
[57] Schwind P.J., 1956, Migration and Regional Development in the United States: 1950–1960, The University of Chicago, Research Paper No. 133.
[58] Serrano Martinez J.M., 1998, The Spanish cycle of migration to Western Europe 1960–90, “Tijdschrift van de Belgische Vereniging voor Aardrijkskundige Studies” – BEVAS, No. 2, s. 163–180.
[59] Shaw R.P., 1975, Migration. Theory and Fact, Regional Science Research Institute, Philadelphia.
[60] Sinn H.W., 2000, EU Enlargement, Migration and Lessons from German Unification, Discussion Paper No. 2174, Centre for Economic Policy Research, London.
[61] Sjaastad L.A., 1962, The costs and returns of human migration, “Journal of Political Economy”, Vol. 70, s. 80–93.
[62] Sobczyk M., 1990, Statystyka z demografią, UMCS, Lublin.
[63] Stanisz A., 2000, Przystępny kurs statystyki, t. II, Statsoft, Kraków.
[64] Suchta J. (red.), 1992, Jakość życia jako kryterium poznawcze w badaniach nad migracjami ludności związanej z rolnictwem indywidualnym, Wydawnictwo Akademii Rolniczo-Technicznej, Nr 27, Olsztyn.
[65] Swianiewicz P., Dziemianowicz W., 1998, Atrakcyjność inwestycyjna miast, Transformacja gospodarki, Nr 95, IBnGR.
[66] Termote M., 1967, Les modeles de migration. Une perspective d’ensemble, „Recherches Economiques de Louvain”, Vol. XXXIII, No. 4, s. 413–444, za: Modele migracji, [w:] Modele migracji. Przegląd Zagranicznej Literatury Geograficznej, Warszawa 1972, z. 3/4, s. 29–65.
[67] Todaro M.P., 1976, Internal Migration in Developing Countries, International Labour Office, Geneva.
[68] Van der Gaag N., Van Wissen L., 2001a, Determinants of the subnational distribution of immigration, “Tijdschrift voo Economische en Sociale Geografie”, Vol. 92, No. 1, s. 27–41.
[69] Van der Gaag N., Van Wissen L., 2001b, Economic Developments and Internal Migration Propensities, referat zaprezentowany na konferencji European Association for Population Studies, Helsinki.
[70] Van der Gaag N., Van Wissen L., 2002, Modelling regional immigration: using stocks to predict flows, “European Journal of Population”, Vol. 18, s. 387–409.
[71] Wallace S.B., DeLorme Ch.D.Jr., Kamerschen D.R., 1997, Migration as a consumption activity, “International Migration”, Vol. 35(1), Blackwell Publishers, IOM.
[72] Weidlich W., Haag G. (red.), 1988, Interregional Migration: Dynamic Theory and Comparative Analysis, Springer, Berlin.
[73] Woods R., 1982, Theoretical population geography, Longman, London.
[74] Zawadzki W., 1992, Infrastruktura techniczna wsi polskiej i rolnictwa (lata 1988–1990), Biuletyn KPZK 158, s. 73–90.
[75] Zelinsky W., 1971, The hypothesis of the mobility transition, “Geographical Review”, Vol. 61, No. 2, s. 219–249.