Kapitalizm Patchworkowy W Europie Środkowo-Wschodniej – Nowa Konceptualizacja

Main Article Content

Juliusz Gardawski
Ryszard Rapacki

Abstract

Celem niniejszego artykułu jest nowa konceptualizacja istoty postkomunistycznego kapitalizmu, który pojawił się w większości byłych krajów socjalistycznych w Europie Środkowo-Wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem jedenastu państw, które przystąpiły do Unii Europejskiej w latach 2004–2013 (EŚW11). Nasza konceptualizacja uwypukla unikalny charakter i osobliwe cechy tego kapitalizmu, wynikające z zależności ścieżkowej procesu ewolucji porządków społeczno-gospodarczych w większości krajów regionu. Na podstawie badań teoretycznych i empirycznych prowadzonych w obszarze nowej ekonomii instytucjonalnej, nowej socjologii ekonomicznej, antropologii ekonomicznej, porównawczej ekonomii politycznej i dyscyplin pokrewnych, a także stosując Weberowską metodę typu idealnego, dowodzimy, że kraje EŚW11 cechuje przede wszystkim niespójność architektur instytucjonalnych lub inaczej – brak względnie trwałych instytucjonalnych „osnów” ich porządków społeczno-gospodarczych (fundamentalnych reguł gry), które determinowałyby charakter „wątków” – organizacji i instytucji wtórnych (graczy). Pokazujemy też, że patchwork jest wynikiem wielowiekowej słabości architektur instytucjonalnych tych krajów, następnie dwóch instytucjonalnych i klasowych załamań ich trajektorii rozwojowych, które miały miejsce w latach 1939–1949 i 1989–1991, a wreszcie – unikalnego procesu „budowy kapitalizmu bez kapitalistów” w latach 90. W wyniku interakcji wielu czynników, w większości krajów EŚW11 powstał specyficzny typ kapitalizmu, który został przez nas opisany w kategoriach typu idealnego. Głównymi wyróżnikami tego typu są: (i) słabość podstawowych instytucji tworzących porządek społeczno-gospodarczy, w tym państwa i prawa, co wynika z istniejącej spuścizny historycznej i ze sposobu tworzenia go przez inteligencką „elitę przełomu”; (ii) brak dominującego typu kapitału, który narzucałby własne preferencje w zakresie „osnowy”: było to m.in. konsekwencją szerokiego dostępu kapitału zagranicznego, pochodzącego z różnych krajów oraz współistnienia różnych form własności krajowej, z których żadna nie zdobyła pozycji monopolistycznej w gospodarce; (iii) wynikający z powyższego brak dominującej klasy ekonomicznej (np. narodowej burżuazji), zainteresowanej istnieniem określonej „osnowy”, gotowej jej bronić i mającej wystarczające po temu wpływy polityczne oraz (iv) brak dostatecznie szeroko zinternalizowanych społecznie wartości kulturowych, wspierających „osnowę”. Łączne oddziaływanie tych czynników sprawia, że kapitalizm patchworkowy stał się podatny na wzrost ekonomiczny o charakterze entropijnym (pojęcie to wyjaśniamy w 3 rozdziale artykułu) dzięki otwartości na dołączanie nowych organizacji i instytucji o własnej logice działania, niczym zszywanie „patchworkowej” derki z różnorodnych łat.

Article Details

How to Cite
Gardawski, J., & Rapacki, R. (2023). Kapitalizm Patchworkowy W Europie Środkowo-Wschodniej – Nowa Konceptualizacja. Warsaw Forum of Economic Sociology, 12(24), 107–206. Retrieved from https://econjournals.sgh.waw.pl/wfes/article/view/3400
Section
Articles

References

Ahlborn, M., Ahrens, J., Schweickert, R. (2016). Large-scale Transition of Economic Systems: Do CEECs Converge Towards Western Prototypes? Discussion Paper no. 280 (Göttingen, Centre for European Governance and Economic Development Research).
Aidukaite, J. (2006). ‘The Formation of Social Insurance Institutions of the Baltic States in the Post Socialist Era’, Journal of European Social Policy 16.
Aidukaite, J. (2009). ‘The Transformation of Welfare Systems in the Baltic States: Estonia, Latvia and Lithuania’, in: Cerami, A. and Vanhuysse, P. (eds), Post-Communist Welfare Pathways: Theorizing Social Policy Transformations in Central and Eastern Europe, London: Palgrave Macmillan.
Aidukaite, J. (2010). ‘Welfare Reforms in Central and Eastern Europe: A New Type of Welfare Regime?’Ekonomika 89.
Albert, M. (1991), Capitalisme contre capitalisme, Paris: Editions du Seuil.
Amable, B. (2003). The Diversity of Modern Capitalism, Oxford: Oxford University Press.
Appel, H., Orenstein, M. (2016). Why did Neoliberalism Triumph and Endure in the Post-Communist World? Comparative Politics, 48(3): 313–331.
Aronson, E. (1972). Social Animal, San Francisco and London: W.H. Freeman and Company.
Åslund, A. (2010). Jak budowano kapitalizm. Transformacja Europy Środkowej i Wschodniej, Rosji i Azji Środkowej. Warszawa: Książka i Wiedza.
Baboš, P. (2010). ‘Varieties of Capitalism in Central and Eastern Europe: Measuring the Co-ordination Index of a National Economy’, SEER Journal for Labour and Social Affairs in Eastern Europe, 13, 4.
Bakken, P. (2008). Social Protection Systems in Central and Eastern Europe: A New ‘World of Welfare?’ Master thesis, Madison, WI: University of Wisconsin-Madison.
Bałtowski, M., Kozarzewski, P. (2014). Zmiana własnościowa polskiej gospodarki 1989–2013, Warszawa: PWE.
Baumol, W.J. (1990). ‘Entrepreneurship: Productive, Unproductive and Destructive’, Journal of Political Economy, (October) 98(5): 893–921.
Banfield, E. (1958). The Moral Basis of a Backward Society. Glencoe, IL: The Free Press.
Bourdieu P., Passeron, J-C. (2006). Reprodukcja. Warszawa: PWN.
Beksiak, J. (1972). Społeczeństwo gospodarujące, Warszawa: PWN.
Bell, M. (2012). ‘Croatia’s Neoliberal Trajectory: The Applicability of Variegated Neoliberalism in the Croatian Postsocialist Context’, Middle States Geographer, 45: 1–9.
Blazyca, G., Rapacki, R. (eds) (1991). Poland into the 1990s. Economy and Society in Transition. London: Pinter Publishers.
Bohle, D., Greskovits, B. (2012). Capitalist Diversity on Europe’s Periphery, Ithaca, NY and London: Cornell University Press.
Braudel, F. (1999). Historia i trwanie. Warszawa: Czytelnik.
Braudel, F. (2006). Gramatyka cywilizacji. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Brus, W. (1962). Ekonomia polityczna socjalizmu. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Buchen, C. (2004). What Kind of Capitalism is Emerging in Eastern Europe? Varieties of Capitalism in Estonia and Slovenia, paper presented at the seminar “Managing the Economic Transition”, University of Cambridge, 12 March.
Castells, M. (1998). ‘End of Millennium, The Information Age’, Economy, Society and Culture, Vol. III. Malden, MA; Oxford, UK: Blackwell.
Cerami, A. (2006). Social Policy in Central and Eastern Europe: The Emergence of a New European Welfare Regime, Münster: LIT Verlag.
Cerami, A., Stubbs, P. (2011). Post-communist Welfare Capitalisms: Bringing Institutions and Political Agency Back, Working Paper 1103, Zagreb: The Institute of Economics.
Cerami, A., Vanhuysse, P. (eds) (2009). Post-Communist Welfare Pathways: Theorizing Social Policy Transformations in Central and Eastern Europe, London: Palgrave Macmillan.
Cernat, L. (2006). ‘Domestic institutions and economic performance: ‘Cocktail Capitalism’, w: Europeanization, varieties of capitalism and economic performance in Central and Eastern Europe. Studies in economic transition. London: Palgrave Macmillan.
Chmielewski, P. (2011), Homo agens. Instytucjonalizm w naukach społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Poltext.
Crouch, C. (2005). ‘Models of Capitalism’, New Political Economy, 10(4), December.
Csillag, T., Szelenyi. I. (2015). ‘Drifting from Liberal Democracy: Traditionalist/Neoconservative Ideology of Managed Illiberal Democratic Capitalism in Post-communist Europe’, Intersections. East European Journal of Society and Politics I(1).
Czerniak, A., Maszczyk, P. (2019). ‘Methodological framework’, w: R. Rapacki (ed., in collaboration with A. Czerniak), Diversity of Patchwork Capitalism in Central and Eastern Europe, Abingdon, Oxon and New York, NY: Routledge.
Dobija, M., Renkas, J. (2021). ‘Termodynamika zwornikiem spójnego systemu ekonomicznego’, w: Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, 68(4): 37–64.
Dore, R. (1973). British Factory: Japanese Factory. The origins of national diversity in industrial relation. Berkeley: University of California Press.
Drahokoupil, J. (2008). ‘Who won the contest for a new property class? Structural transformation of elites in the Visegrád-Four region’, Journal for European Management Studies, 4: 360–377.
Dunn, E. (2008). Prywatyzując Polskę, Warszawa: Krytyka Polityczna.
EBRD (1995–2015). Transition Reports. London: European Bank of Reconstruction and Development.
Edquist, C., Zabala, J. (2012). Knowledge-intensive Entrepreneurship, National Systems of Innovation and European Varieties of Capitalism: A Conceptual Framework, Report 2012/04. Lund: Lund University, Circle.
Esping-Andersen, G. (1990). The Three Worlds of Welfare Capitalism, Cambridge: Polity Press
Eyal, G., Szelenyi, I., Townsley, E. (1998). Making Capitalism Without Capitalists. The New Ruling Elites in Eastern Europe. London: Verso.
Farkas, B. (2011). ‘The Central and Eastern European Model of Capitalism’, Post-Communist Economies, 23(1).
Farkas, B. (2013). Changing Development Prospects for the Central and Eastern European EU Member States, paper presented at the 2nd Annual SPERI Conference, Sheffield, 1–3 July (Sheffield, University of Sheffield), Working Paper 48172 (MPRA).
Federowicz, M. (2004). Różnorodność kapitalizmu. Instytucjonalizm i doświadczenie zmiany ustrojowej po komunizmie. Warszawa: IFiS PAN.
Fenger, M. (2007). ‘Welfare Regimes in Central and Eastern Europe: Incorporating Post-Communist Countries in a Welfare Regime Typology’, Contemporary Issues and Ideas in Social Sciences, 3(2).
Ferge, Z. (2001). ‘European Integration and the Reform of Social Security in the Accession Countries’, Journal of European Social Quality, 3(1–2).
Friedrich, C., Brzeziński, Z. (1956). Totalitarian Dictatorship and Autocracy. Cambridge, Mass.: Harvard University Press.
Fuchs, S., Offe, C. (2009). ‘Welfare State Formation in the Enlarged European Union: Patterns of Reform in the Post-Communist New Member States’, in: Rumford, C. (ed.), The SAGE Handbook of European Studies. London: Sage.
Fukuyama, F. (1995). Trust: The social virtues and the creation of prosperity. New York: The Free Press.
Ganev, V. (2007). Preying the State. The Transformation of Bulgaria after 1989, Ithaca: Cornell University Press.
Gans-Morse, J., Orenstein, M. (2006). Post-communist Welfare States: The Emergence of a Continental-Liberal World, paper presented at the 38th National Convention of the American Association for the Advancement of Slavic Studies, Washington, 16–19 November, Washington, D.C.
Garbicz, M. (2012). ‘Kluczowa rola instytucji w rozwoju’, w: M. Garbicz, Problemy rozwoju i zacofania ekonomicznego. Dlaczego jedne kraje są biedne, podczas gdy inne są bogate? Warszawa: Wolters Kluwer.
Gardawski, J. (1992). Robotnicy 1991: świadomość ekonomiczna w czasach przełomu. Warszawa: Fundacja im. Friedricha Eberta.
Gardawski, J. (1996). Przyzwolenie ograniczone. Robotnicy o rynku i demokracji, Warszawa: PWN.
Gardawski, J. (2001). Związki zawodowe na rozdrożu, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Gardawski, J. (2001a). Powracająca klasa. Sektor prywatny w III Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Gardawski, J. (2007). Korporacje transnarodowe a Europejskie Rady Zakładowe w Polsce. Warszawa: SGH.
Gardawski, J. (2009). Dialog społeczny w Polsce. Teoria, historia, praktyka, Warszawa: Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej.
Gardawski, J. (2014). ‘Wierność i zdrada’, w: Kuroń. Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Gardawski, J. (2018). ‘Polski kapitalizm. Społeczno-ekonomiczne aspekty ugruntowania polskiego wariantu kapitalizmu’, w: W. Morawski (red.), Socjologia ekonomiczna, Warszawa: PWN.
Gardawski, J. (2021). Wizje gospodarki dobrze urządzonej. Od „Robotników 1986” do polskich i niemieckich młodych prekariuszy 2016-2017. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Gardawski, J., Gąciarz, B., Mokrzyszewski, A., Pańków, W. (1999). Rozpad bastionu? Związki zawodowe w gospodarce prywatyzowanej, Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
Gardawski, J. (red.) (2009). Polacy pracujący i kryzys fordyzmu, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Gardawski, J. (red.) (2013). Biznesmeni i rzemieślnicy. Właściciele małych i średnich przedsiębiorstw prywatnych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Gardawski, J., Rapacki, R. (2019). ‘Badania porównawcze nad kapitalizmem – ramy koncepcyjne i podstawy teoretyczne’, rozdział 1 w: Rapacki, R. (red.), Próchniak, M., Czerniak, A., Gardawski, J., Horbaczewska, B., Karbowski, A., Maszczyk, P., Towalski, R. (2019). Kapitalizm patchworkowy w Polsce i krajach Europy Środkowo-Wschodniej, Warszawa: PWE.
Gardawski, J., Surdykowska, B. (red.) (2019). Ku kulturze dialogu. Geneza i dzień dzisiejszy dialogu społecznego w Polsce, Warszawa: Biuro Rady Dialogu Społecznego.
Gardawski, J. [red.] (2009). Polacy pracujący i kryzys fordyzmu, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Georgescu-Roegen, N. (1971). The Entropy Law and the Economic Process. Cambridge Ma: Harvard University Press.
Gerhardt, U. (1994). ‘The Use of Weberian Ideal-type Methodology in Qualitative Data Interpretation: an Outline for Ideal-type Analysis’, Bulletin de Methodologie Sociologique, No 45/1994: 74–126.
Gieorgica, J.P. (1989). Partia w procesie reform gospodarki i państwa. Warszawa: Instytut Badań Klasy Robotniczej Akademii Nauk Społecznych.
Gieorgica, J.P. (2022). ‘Kapitalizm po polsku. Politologiczno-socjologiczne studium przypadku’, w: M. Tobiasz, J. Ziółkowski (red.), Spory o kapitalizm. Krytyczne przewartościowania. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Prasa.
Gilejko, L. (1991). Raport z badań na temat uwarunkowania strategii organizacji i pracowniczych ruchów społecznych wobec prywatyzacji. Warszawa: Centrum Badań Samorządowych i Instytut Gospodarstwa Społecznego Szkoły Głównej Handlowej.
Greskovits, B. (1998). The Political Economy of Protest and Patience: East European and Latin American Transformations Compared. Budapest: CEU Press.
Hacker, B. (2009). ‘Hybridization Instead of Clustering: Transformation Processes of Welfare Policies in Central and Eastern Europe’, Social Policy and Administration 43(2).
Haggard, S., Kaufman, R. (2008). Development, Democracy and Welfare States. Princeton, NJ: Princeton University Press.
Hall, P., Soskice, D. (2001). Varieties of Capitalism. The Institutional Foundations of Comparative Advantage. Oxford: Oxford University Press.
Hall, P.A., Gingerich, D.W. (2009). ‘Varieties of capitalism and institutional complementarities in the political economy’. British Journal of Political Science 39(3): 449–482.
Hancké, B., Rhodes, M., Thatcher, M. (eds) (2007). Beyond Varieties of Capitalism: Conflict, Contradictions, and Complementarities in the European Economy. Oxford: Oxford University Press.
Hanson, P. (2007). ‘The European Union’s Influence on the Development of Capitalism in Central Europe’, w: D. Lane (ed.), Transformation of state socialism: system change, capitalism, or something else? Basingstoke: Palgrave.
Harrison, L., Huntington, S. (eds) (2000). Culture Matters How Values Shape Human Progress. New York: Basic Books.
Hausner, J. (1992). ‘Postsocjalistyczne państwo w procesie ustrojowej transformacji’, w: J. Hausner (red.), Studia nad systemem reprezentacji interesów. Tom 1, Kraków: Akademia Ekonomiczna w Krakowie.
Hausner, J. (1992a). Populistyczne zagrożenie w procesie transformacji społeczeństwa socjalistycznego, Warszawa: Fundacja im. Friedricha Eberta.
Hausner, J. (1994). ‘Reprezentacja interesów w społeczeństwach socjalistycznych i postsocjalistycznych’, w: J. Hausner, P. Marciniak (red.), Od socjalistycznego korporacjonizmu do…? Warszawa: Fundacja Polska Praca.
Hausner, J. (2007). Pętle rozwoju. O polityce gospodarczej lat 2001–2005, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Hausner, J. (2009). Z „Kuźnicy”, z rządu i spoza… Kraków: Universitas.
Hausner, J., Klementowicz, T. (red.) (1991). Łagodna agonia socjalizmu. Mechanizmy polityczne życia społecznego w Polsce w latach 80. Warszawa: ISP PAN
Hausner, J., Mazur, S. (2015). Państwo i my. Osiem grzechów głównych Rzeczpospolitej.Kraków: Fundacja GAP.
Heinz, A. (1978). Dzieje językoznawstwa w zarysie. Warszawa: PWN.
Hockuba, Z. (2001). ‘Nowa Ekonomia Instytucjonalna – czy zdominuje nasze myślenie w rozpoczynającym się stuleciu?’, w: A. Wojtyna (red.), Czy ekonomia nadąża za wyjaśnieniem rzeczywistości? Warszawa: PTE i Bellona.
Holman, O. (1998). ‘Integrating Eastern Europe EU Expansion and the Double Transformation in Poland, the Czech Republic, and Hungary’, International Journal of Political Economy, Summer, 28 (2): 12–43, https://www.jstor.org/stable/40470717
Howard, M.M. (2003). The Weakness of Civil Society in Central and Eastern Europe, Cambridge: Cambridge University Press.
Hryniewicz, J. (2004). Polityczny i kulturowy kontekst rozwoju gospodarczego, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Huettinger, M., Zirgulis, A. (2013). ‘Relative Capitalist Systems and Fairness in the Baltics: The Case of Lithuania’, Ekonomika 92.
Huntington, S. P. (1991). The Third Wave: Democratization in the Late Twentieth Century. Norman: University of Oklahoma Press.
Huntington, S. (1996). The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order. New York: Simon & Schuster.
Inglot, T. (2008). Welfare States in East Central Europe, 1919–2004. Cambridge: Cambridge University Press.
Ivankovic, Ž. (2017). ‘The Political Economy of Crony Capitalism: A Case Study of the Collapse of the Largest Croatian Conglomerate’, Croatian Political Science Review, 54 (1).
Jackson, G., Deeg, R. (2006). How Many Varieties of Capitalism? Comparing the Comparative Institutional Analyses of Capitalist Diversity (April 11, 2006). MPIfG Discussion Paper No. 06/2, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=896384 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.896384
Jarosz, M. (red.) (2003). Pułapki prywatyzacji. Prywatyzacja w Polsce 1990-2002. Warszawa: ISP PAN.
Jasiecki, K. (2013). Kapitalizm po polsku. Między modernizacją a peryferiami Unii Europejskiej, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Jowitt, K. (2009). ‘Stalinist Revolutionary Breakthroughs in Eastern Europe’, in: V. Tismaneanu (ed.), Stalinism Revisited. The Establishment of Communist Regimes in East-Central Europe. Budapest–New York: Central European University Press.
Judt, T. (2011/2005). Powojnie. Historia Europy od roku 1945. Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.
Käsler, D. (2010). Max Weber. Życie i dzieło. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Kang, D.C. (2002). Crony Capitalism: Corruption and Development in South Korea and the Philippines. Cambridge: Cambridge University Press.
Karpiński, A., Paradysz, S., Soroka, P., Żółtkowski, W. (2013). Jak powstawały i jak upadały zakłady przemysłowe w Polsce. Warszawa: MUZA SA.
Kaufmann, D., Sigelbaum, P. (1997). ‘Privatization and Corruption in Transition Economies’, Journal of International Affairs, Winter, 50 (2): 419–458.
Kieżun, W. (2013). Patologia transformacji. Warszawa: Poltext.
King, L.P., Szelenyi, I. (2005). ‘Post-communist economic systems’, w: N. J. Smelser and R. Swedberg (eds), The handbook of economic sociology. Princeton: Princeton University Press.
Kisielewski, S. (1990/1983). ‘O nadwiślańskim poplątaniu’ (1983), w: S. Kisielewski, Palę Zachód (1990). Kościan: Story, sp. z o.o.
Kłoskowska, A. (1996). Kultura narodowa u korzeni, Warszawa: PWN.
Knell, M., Srholec, M. (2005). Emerging Varieties of Capitalism in Central and Eastern Europe, paper presented at the conference ‘Varieties of Capitalism’, 23–24 September, Paisley: University of Paisley.
Knell, M., Srholec, M. (2007). ‘Diverging Pathways in Central and Eastern Europe’, w: Lane, D., Myant, M. (eds), Varieties of Capitalism in Post-Communist Countries. London, Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Kołakowski L. (1966). Filozofia pozytywistyczna. Warszawa: PWN.
Kośmicki, E. (1984). ‘O problematyce kryzysu i katastrofy ekologicznej w badaniach ekologicznych i społecznych’, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 46, z. 1: 137–157.
Kowalik, T. (2000). Współczesne systemy ekonomiczne. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego.
Kowalik, T. (2009).www.polskatransformacja.pl, Warszawa: MUZA S.A.
Kozarzewski, P. (2005). ‘Pułapki niedokończonych reform’, w: Jarosz, M. (red.), Polska. Ale jaka?, Warszawa: Oficyna Naukowa.
Krastev, I., Holmes, S. (2018). ‘Explaining Eastern Europe: Imitation and Its Discontents’, Journal of Democracy 29(3), July: 117–128.
Krastev, I., Holmes, S. (2020). The Light that Failed. A Reckoning, Penguin Books.
Krzykawski, M. (2021). Wyjść z tyranii efektywności. Nowa ekonomia potrzebna od zaraz. (Blog).
Kula, W. (1963). Problemy i metody historii gospodarczej. Warszawa: PWN.
Kuokstis, V. (2011). ‘What Type of Capitalism do the Baltic Countries Belong to?’, Emecon, 1.
Kozyr-Kowalski, S. (1967). Max Weber a Karol Marks. Warszawa: Książka I Wiedza.
Lakatos, I. (1978). The Methodology of Scientific Research Programmes. Cambridge: Cambridge University Press.
Lane, D. (2010). ‘Post-Socialist States and the World Economy: The Impact of Global Economic Crisis’, Historical Social Research/HistorischeSozialforschung, Vol. 35, No. 2 (132), Transitions – Transformations: Trajectories of Social, Economic and Political Change after Communism/ Transitionen – Transformationen: Trajektorien des sozialen, wirtschaftlichen und politischen Wandels nach dem Kommunismus (2010)’: 218–241 Published by: GESIS Leibniz Institute for the Social Sciences Stable URL: https://www.jstor.org/stable/20762457.
Lane, D., Myant, M. (eds) (2007). Varieties of Capitalism in Post-Communist Countries.Basingstoke: Palgrave Macmillan.
Lash, S., Urry, J. (1987). The End of Organised Capitalism, Cambridge: Polity Press.
Liżewski, B. (2021). System prawa a porządek prawny. Między konstrukcją normatywną a prawem w działaniu. Warszawa: Becks.pl.
Lissowska, M. (2004). Instytucjonalne wymiary procesu transformacji w Polsce. Warszawa: SGH.
Louw, S. (1997). ‘Palliative Marxism or Imminent Critique: Włodzimierz Brus and the Limits to Classical Marxist Political Economy’. Theoria: A Journal of Social and Political Theory, No. 89, Poverty, Justice and the Economy (June 1997): 78–105. http://www.jstor.org/stable/41802069. Accessed: 25/04/2014 05:09.
Magyar, B., Madlovics, B. (2022). Towards a Set of Indices for Informal Patronalism in Post-Communist Regimes, manuscript, Budapest.
Maszczyk, P., Próchniak, M. (2019). ‘Ramy metodologiczne’, w: R. Rapacki (red.), Próchniak, M., Czerniak, A., Gardawski, J., Horbaczewska, B., Karbowski, A., Maszczyk, P., Towalski, R. (2019). Kapitalizm patchworkowy w Polsce i krajach Europy Środkowo-Wschodniej.Warszawa: PWE.
Mazur, M. (1966). Cybernetyczna teoria układów samodzielnych. Warszawa: PWN.
Ménard, C., Shirley, M.M. (eds) (2005). Handbook of new institutional economics. Dordrecht: Springer.
Mendelski, M. (2010). The possibilities and limitations of institutional complementarities in explaining postcommunist diversity. Paper_Martin_Mendelski.pdf.
https://www.wiwiss.fu-berlin.de/forschung/pfadkolleg/downloads/summer_school_2009/
Merton, R.K. (1982). Teoria socjologiczna i struktura społeczna. Warszawa: PWN.
Mitra, P., Selowsky, M. (2002). ‘Lessons from Decade of Transition in Eastern Europe and the Former Soviet Union’, Finance and Development (World Bank Washington), 39 (2).
Mokrzycki, E. (1997). ‘Od protokapitalizmu do prosocjalizmu: mikrostrukturalny wymiar dwukrotnej zmiany ustroju’, w: H. Domański, A. Rychard (red.), Elementy nowego ładu. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Mokrzycki, E. (2001). Bilans niesentymentalny. Warszawa: IFiS PAN.
Morawski, W. (1995). ‘Korporatyzm: wyłanianie się nowych stosunków przemysłowych w Polsce’, w: T. Kowlak (red.), Negocjacje. Droga do paktu społecznego. Doświadczenia. Treść, partnerzy, formy. Warszawa: ISSP.
Morawski, W. (1998). Zmiana instytucjonalna. Społeczeństwo. Gospodarka. Polityka. Warszawa: PWN.
Morawski, W. (2001). Socjologia ekonomiczna. Warszawa: PWN.
Morawski, W. (2010). Konfiguracje globalne: struktury, agencje, instytucje. Warszawa: Wydawnictw Naukowe PWN.
Morawski, W. (2017). ‘From Industrial Democracy to Political Democracy in Poland: on the Rise and Fall of Solidarity’, Warsaw Forum of Economic Sociology, 8: 1(15).
Myant, M., Drahokoupil, J. (2010). ‘Varieties of Capitalism in Transition Economies’, SSRN Electronic Journal, March, DOI: 10.2139/ssrn.1561944.
Myant, M., Drahokoupil, J. (2011). Transition Economies: Political Economy in Russia, Eastern Europe and Central Asia, Hoboken, NJ: John Wiley & Sons.
Mykhnenko, V. (2005). What Type of Capitalism in Eastern Europe? Institutional Structures, Revealed Comparative Advantage, and Performance of Poland and Ukraine, Discussion Paper 6, Glasgow, Centre for Public Policy and Regions, University of Glasgow.
Mykhnenko, V. (2007). ‘Strengths and weaknesses of ‘weak’ coordination: economic institutions, revealed comparative advantages, and socio-economic performance of mixed market economies in Poland and Ukraine’, in: B. Hancké, M. Rhodes and M. Thatcher (eds), Beyond varieties of capitalism. Conflict, contradictions, and complementarities in the European economy. Oxford: Oxford University Press.
Myrdal, G. (1970). The Challenge of World Poverty, New York: Pantheon Books.
Nieciuński, W. (2004). ‘Problemy modernizacji Polski w warunkach współczesnego kapitalizmu’. Problemy Polityki Społecznej. Studia i dyskusje 6.
Niżnik, J. (2020). ‘The Onus on the Past’, w: J. Fomina, J. Niżnik (eds), Europe on Test: The Onus of the Past. Warsaw: PAN (15–17).
Nölke, A., Vliegenthart, A. (2009). ‘Enlarging the Varieties of Capitalism: The Emergence of Dependent Market Economies in East Central Europe’, World Politics 61.
Nölke, A., Brink, T., May, Ch., Claar, S. (2020). State-permeated Capitalism in Large Emerging Economies. Abingdon, Oxon and New York, NY: Routledge.
North, D. (2004). Understanding the process of economic change. Princeton, NJ: Princeton University Press.
North, D. (2005). ‘Institutions and the performance of economies over time’, in: C. Menard, M.M. Shirley (eds), Handbook of new institutional economics, Dordrecht: Springer.
Nowak, S. (1983). ‘Postawy, wartości i aspiracje społeczeństwa polskiego. Przesłanki do prognozy na tle przemian dotychczasowych’, w: S. Nowak (red.), Społeczeństwo polskie czasu kryzysu. Przeobrażenia świadomości i warianty zachowań. Warszawa: Instytut Socjologii UW.
Nowak, S. (2008). Metodologia badań społecznych. Warszawa: PWN.
Ochocki, K. (1970). Filozofia a nauki przyrodnicze w kontrowersjach marksistowskich lat 1908–1932. Warszawa: Książka i Wiedza.
Offe, C. (2020). ‘A Look Back at “1989”: Ten Active Construction Sites’, in: J. Fomina and J. Niżnik (eds), Europe on Test: The Onus of The Past, Warsaw: PAN.
Ost, D. (2000). ‘Illusory Corporatism in Eastern Europe: Neoliberal Tripartism and Postcommunist Class Identities’, Politics and Society,28:4, December, 503-30; reprinted in Warsaw Forum of Economic Sociology 1:2(2), Autumn 2010.
Ost, D. (2007). Klęska “Solidarności”. Gniew i polityka w postkomunistycznej Europie, Warszawa: Wydawnictwo Literackie MUZA SA.
Ost, D. (2011). ‘Illusory Corporatism’ Ten Years Later, Warsaw Forum of Economic Sociology 2:1(3) Spring.
Parsons, T. (1972). Szkice z teorii socjologicznej. Warszawa: PWN.
Pawłowski, T. (1977), Pojęcia i metody współczesnej humanistyki. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk: NZW im. Ossolińskich.
Paz, O. (1961). The Labyrinth of Solitude, London: Penguin Popular Classic.
Polanyi, K. (1957). The Great Transformation: The Political and Economic Origins of Our Time, Boston, MA: Beacon Press.
Próchniak, M., Gardawski, J., Lissowska, M., Maszczyk, P., Rapacki, R., Sulejewicz, A., Towalski, R. (2021). Trajektorie rozwojowe krajów Europy Środkowo-Wschodniej w latach 2015-2020, w: „Raport SGH i Forum Ekonomicznego 2021”, red. M. Strojny, XXXI Forum Ekonomiczne w Karpaczu, Warszawa: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie. English version: Development trajectories in Central and Eastern European countries, 2015-2020, available on ResearchGate.
Próchniak, M., Rapacki, R., Czerniak, A., Gardawski, J., Horbaczewska, B., Karbowski, A., Maszczyk, P., Towalski, R. (2023). ‘Comparative Capitalism in Central and Eastern Europe – a Test of Similarity to Western Europe’, Acta Oeconomica, 73(1), forthcoming.
Putnam, R. (1993). Making Democracy Work. Civic Traditions in Modern Italy. Princeton: Princeton University Press.
Putnam, R. (2000). Bowling alone, New York: Simon & Schuster.
Raciborski, J. (red.) (2017). Państwo w praktyce: style działania. Kraków: NOMOS.
Rapacki, R. (1995). ‘Privatization in Poland: Performance, Problems and Prospects’. Comparative Economic Studies 27(3).
Rapacki, R. (2000). Corporate Governance in Poland: The Impact of Mass Privatization. Paper presented at the VI World Congress for Central and East European Studies, Tampere, 29 July – 3 August.
Rapacki, R. (2018). ‘Czwarta rewolucja przemysłowa a kierunki ewolucji kapitalizmu patchworkowego w Polsce’, w: Świat (bez) pracy. Od fordyzmu do czwartej rewolucji przemysłowej. Księga jubileuszowa z okazji 70-lecia urodzin Profesora Juliusza Gardawskiego, red. J. Czarzasty, Cz. Kliszko. Warszawa: SGH.
Rapacki, R. (red.) (2019), Kapitalizm patchworkowy w Polsce i krajach Europy Środkowo-Wschodniej, Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Rapacki, R. [red.] (2019a). Diversity of Patchwork Capitalism in Central and Eastern Europe. Abingdon, Oxon; New York, NY: Routledge.
Rapacki, R., Czerniak, A. (2018). ‘Emerging models of patchwork capitalism in Central and Eastern Europe: empirical results of subspace clustering’, International Journal of Management and Economics 54(4): 251–268.
Rapacki, R., Czerniak, A. (2019). ‘The empirical results of subspace clustering – a summary’, rozdział 10 w: Rapacki, R. [ed.] (2019), Diversity of Patchwork Capitalism in Central and Eastern Europe, Abingdon, Oxon; New York, NY: Routledge.
Rapacki, R., Gardawski, J. (2019). ‘Istota i najważniejsze cechy kapitalizmu patchworkowego w Polsce i krajach Europy Środkowo-Wschodniej’, rozdział 11, w: Rapacki, R. (red.), Kapitalizm patchworkowy w Polsce i krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Warszawa: PWE.
Rapacki R., Gardawski J., Czerniak A., Horbaczewska B., Karbowski A., Maszczyk P., Próchniak M. (2020). ‘Emerging Varieties of Post-Communist Capitalism in Central and Eastern Europe: Where Do We Stand?’, Europe-Asia Studies, 72(4): 565–592.
Rapacki, R., Linz, S.J. (1992). ‘Privatization in Transition Economies: Case Study of Poland’. Econometrics and Economic Theory Papers, No. 9011. Department of Economics, Michigan State University.
Rapacki, R., Matkowski, Z., Próchniak, M. (2015). ‘Transition Countries: Economic Situation and the Progress of Market Reforms’, Working Paper no. 324, World Economy Research Institute. Warsaw: Warsaw School of Economics.
Reykowski, J. (1986). Motywacje, postawy prospołeczne a osobowość. Warszawa: PWN.
Ricz, J. (2019). ‘The Changing Role of the State in Development in Emerging Economies: The Developmental State Perspective’, in: Szanyi, M. (ed.), Seeking the Best Master Book Subtitle: State Ownership in the Varieties of Capitalism. Budapest: Central European University Press.
Rupnik, J. (2008). ‘De l’antipolitique à la crise de la démocratie: que reste-t-il de l’héritage de la dissidence?’ w: Ch. Lequesne, M. MacDonagh-Pajerova, La citoyenneté démocratique dans l’Europe des vingt-sept, Paris: L’Harmattan.
Rychard, A. (1998). ‘Ewolucja od zorganizowanego bezładu do niezorganizowanego ładu?’, w: A. Siciński (red.), Do i od socjalizmu. Dwa przełomy w ciągu półwiecza w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Sadowski, Z. (2004). ‘Aktywna rola państwa’. Problemy polityki społecznej. Studia i dyskusje, nr 6.
Schneider, B. R. (2009).‘Hierarchical Market Economies and Varieties of Capitalism in Latin America’, Journal of Latin America Studies, No. 41, Cambridge: Cambridge University Press.
Schneider, B.R. (2013). Hierarchical Capitalism in Latin America: Business, Labor, and the Challenges of Equitable Development, New York and Cambridge: Cambridge University Press.
Searle, J. (1987). Czynności mowy. Rozważania o filozofii języka. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax.
Seminarium Świeradowskie II (2019). Świat (bez) pracy. Kraków: Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej.
Seminarium Świeradowskie III (2022), Ekonomia i entropia, red. J. Hausner, Open Eyes Economy. Discussion Papers 5. Kraków: Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej (w druku).
Sewell Jr. W. (1992). ‘A theory of structure: Duality, agency, and transformation’, American Journal of Sociology, 98 (1): 1–29.
Siemieńska, R. (1996). ‘Zmieniający się świat ideologicznych pojęć’, w: M. Marody (red.), Oswajanie rzeczywistości. Między realnym socjalizmem a realną demokracją. Warszawa: ISP.
Sirovátka, T., Saxonberg, S. (2008). Neo-liberalism by Decay? The Evolution of the Czech Welfare State, paper presented at the Annual ESPAnet Conference. Helsinki, 18–20 September.
Skąpska, G. (2017). ‘Od “legalnej rewolucji” do kontrrewolucji. Kryzys konstytucjonalizmu liberalno-demokratycznego w Polsce’. Wrocław: Acta Universitas Wratislaviensis 3791 „Przegląd prawa i administracji”.
Staniszkis, J. (1972). Patologie struktur organizacyjnych. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Ossolineum.
Staniszkis, J. (1989). Ontologia socjalizmu. Warszawa: Krytyka.
Staniszkis, J. (1991). ‘Political Capitalism in Poland’, East European Politics and Societies, 5 (1), Winter: 127–141.
Staniszkis, J. (2001). Postkomunizm. Gdańsk: Wydawnictwo słowo/obraz/terytoria.
Stanojević, M. (2011). ‘Social Pacts in Slovenia: Accommodation to the EMU Regime and the Post-euro Development’, Warsaw Forum of Economic Sociology, Vol. 2 No. 1 (3), Spring 2011.
Streeck, W. (2016). How Will Capitalism End? Essays on a Failing System. London: Verso.
Szalai, J. (2005). Poverty and the Traps of Post-communist Welfare Reforms in Hungary: A Fourth World of Welfare Capitalism on the Rise, paper presented at the Annual Conference of Research Committee 19 of the International Sociological Association. Chicago, 8–10 September, Chicago: North-Western University.
Szałaj, M. (1998). ‘Porównanie procesów przekształceń własnościowych o charakterze masowym w Polsce i Czechach’, International Journal of Management and Economics 4: 108–130.
Szelenyi, I. (2016). ‘Weber’s theory of domination and post-communist capitalisms, Theory and Society’ 45(1). Available from: https://www.researchgate.net/publication/286488823_Weber%27s_theory_of_domination_and_post-communist_capitalisms [accessed Dec. 01.2022].
Szelényi, I., Mihályi, P. (2019). Varieties of Post-communist Capitalism: A comparative analysis of Russia, Eastern Europe and China, Chicago: Haymarket Books.
Szikra, D. (2004). ‘The Thorny Path to Implementation: Bismarckian Social Insurance in Hungary in the Late 19th Century’, European Journal of Social Security, 6, 3.
Szomburg, J. (1993). ‘Czy nastąpi zwolnienie tempa zmian własnościowych?’ Przegląd Polityczny, 21/22.
Szücs, J. (1983). ‘The three historical regions of Europe: An outline’. Acta Historica Academiae Scientiarum Hungaricae, 29(2–4): 131–184.
Szücs, J. (1988). ‘Three historical regions of Europe’, w: J. Keane (ed.), Civil society and the state. London: Verso.
Świda-Ziemba, H. (1991). Stalinizm i społeczeństwo polskie, Warszawa: Wydawnictwo UW ISNS.
Thelen, K. (1999). ‘Historical Institutionalism in Comparative Politics’. Annual Review of Political Science, 2: 369–404.
Tomka, B. (2004). Welfare in East and West: Hungarian Social Security in an International Comparison 1918–1990. Berlin: Akademie Verlag.
Topolski, J. (1973) Metodologia historii. Warszawa: PWN.
Trutkowski, C., Mandes, S. (2005). Kapitał społeczny w małych miastach. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Wallerstein, I. (1974). ‘The Rise and Future Demise of the World Capitalist System: Concepts for Comparative Analysis’, Comparative Studies in Society and History, 16(4): 387–415.
Wasilewski, J. (2004). ‘Elistyczne wyjaśnienie wschodnioeuropejskich demokracji’,
w: R. Markowski (red.), Populizm i demokracja. Warszawa: ISP PAN.
Weber, M. (1949). On the Methodology of the Social Sciences (translated by E.A. Shils and H.A. Finch). Glencoe, Illinois: The Free Press.
Weber, M. (1978). Economy and Society. An Outline of Interpretative Sociology (translated by Ephraim Fischoff). Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
Weber, M. (2002). Gospodarka i społeczeństwo (tłum. D. Lachowska), Warszawa: PWN.
Weber, M. (2004). Racjonalność, władza, odczarowanie (tłum. M. Holona). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Wedel, J. R. (2007). Prywatna Polska. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
Wilkin, J. (2009). ‘Rozpad i instytucjonalizacja ładu społeczno-ekonomicznego w Polsce: przypadek transformacji postsocjalistycznej’, w: S. Golinowska i in. (red.), Więzi społeczne i przemiany gospodarcze. Polska i inne kraje europejskie. Warszawa: IPiSS, 64–74.
Williamson, O. (1998). Ekonomiczne instytucje kapitalizmu. Firmy, rynki, relacje kontraktowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Woolcock, M. (2001). ‘The Place of Social Capital in Understanding Social and Economic Outcomes’, Isuma: Canadian Journal of Policy Research, 2:1: 1–17.
Zarycki, T. (red.) (2016). Polska jako peryferie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar
Ziółkowski, M. (2014). ‘Annus Mirabilis 1989 i jego dziedzictwo: spełnione obietnice, stracone złudzenia i niespodziewane rezultaty’, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 76(2): 25–42.
Żukowski, M. (2009). ‘Social Policy Regimes in the European Countries’, w: Golinowska, S., Hengstenberg, P., Żukowski, M. (eds.), Diversity and Commonality in European Social Policies: The Forging of a European Social Model. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe Scholar, Friedrich-Ebert-Stiftung

Most read articles by the same author(s)