Wykorzystanie teorii klas społecznych do analizy zachowań i postaw związanych z prokreacją i rolami płci

Main Article Content

Krzysztof Tymicki

Abstract

Zmiana systemowa oraz instytucjonalna, która dokonała się w Polsce po 1989 roku, wywarła znaczący wpływ na wiele aspektów życia społecznego. Jednym z jej przejawów był gwałtowny spadek liczby rodzących się dzieci wynikający, między innymi, z opóźniania decyzji o założeniu rodziny a także co raz częstszego wyboru modelu rodziny 2+1. Niniejszy artykuł stawia sobie za cel wyjaśnienie niektórych aspektów tej zmiany demograficznej z wykorzystaniem teorii klas społecznych w ujęciu zaproponowanym przez francuskiego socjologa Pierre’a Bourdieu. Istotną cechą zaproponowanego ujęcia jest potraktowanie klasy społecznej jako czynnika różnicującego nastawienie Polaków do posiadania dzieci, ich wychowania, wykształcenia a także wartości przekazywanych młodszemu pokoleniu. Wykorzystanie teorii klas społecznych w demografii nabiera na znaczeniu ze względu na zjawisko tzw. ekspansji edukacyjnej, czyli, między innymi, wzrostem udziału osób z wykształceniem wyższym. Zacieranie się różnic w poziomie wykształcenia niekoniecznie musi prowadzić do ujednolicania się wzorców reprodukcji stąd wykorzystywanie klas społecznych jako dodatkowego miernika różnicującego jednostki ze względu na wartości, postawy i zachowania może nabierać na znaczeniu.Analizy zaprezentowane w artykule wykorzystują dane z badania GGS zarówno do analiz opisowych jak i do konstrukcji modeli statystycznych w których zmiennymi wynikowymi są liczba posiadanych dzieci, intencje prokreacyjne oraz normy i wartości. Wyniki sugerują, iż główne osie podziałów między klasowych przebiegają w sferze manifestowanych wartości mniej zaś w obszarze dzietności planowanej czy zrealizowanej.

Article Details

How to Cite
Tymicki, K. (2021). Wykorzystanie teorii klas społecznych do analizy zachowań i postaw związanych z prokreacją i rolami płci. Studia Demograficzne, 180(2). https://doi.org/10.33119/SD.2021.2.1
Section
Original research papers & review papers

References

Baizan, Pau (2017) Socio-economic inequality, employment conditions, and second births in Spain. Prezentacja na konferencji IUSSP 2017.
Becker, G. S. (1998). A treatise on family. Cambridge, Harvard University Press.
Bergstrom, T. C. (1996) "Economics in family way." Journal of Economic Literature 34.
Bertaux, D., Thompson, P. (2006) Pathways to Social Class. A Qualitative Approach to Social Mobility. Transaction Publishers
Billari, F.C., Hiekel , N., Liefbroer, A.C. (2015). The Social Stratification of Choice in the Transition to Adulthood: A Comparative Perspective. Prezentacja na sesji: Families and Households in Comparative and Historical Perspective, PAA Annual Conference, Sand Diego USA
Bourdieu, P. (2005) Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Wyd. Naukowe Scholar.
Bourdieu, P., Passeron, J.C. (1990) Reprodukcja. Elementy teorii systemu nauczania, W-wa, PWN.
Brzozowska, Z. (2015) Female Education and Fertility under State Socialism in Central and Eastern Europe. Population 70(4): 689–725.
Bulatao, R. (1981) Values and disvalues of children in successive childbearing decisions. Demography, 18(1).
Bulatao, R. A. (1982) The transition in the value of children and the fertility transition. In: Höhn, C. and Mackensen, R. (red.): Determinants of fertility trends: theories re-examined. Ordina Editions.
Castro, A. (2017) Social classes and fertility decline: Evidence from six Latin American countries. Prezentacja na konferencji IUSSP 2017.
Curgeau, D., Lelievre, E. (1992). Event History Analysis in Demography. Oxfiord: Calderon Press.
Ganzeboom, H., De Graaf, P.M., Treiman, P.M. (1992) A Standard Socio-Economic Index of Occupational Status. Social Science Research 21(1):1-56.
Ganzeboom, Harry B.G.; Treiman, Donald J. (1996). Internationally Comparable Measures of Occupational Status for the 1988 International Standard Classification of Occupations. Social Science Research (25), pp. 201-239.
Ganzeboom, H. (2010) A New International Socio-Economic Index [ISEI] of Occupational Status for the International Standard Classification of Occupation 2008 [ISCO-08] Constructed with Data from the ISSP 2002-2007; with an Analysis of Quality of Occupational Measurement in ISSP. Paper presented at Annual Conference of International Social Survey Programme, Lisbon.
Gdula, M, Sadura, P. (2012) Style życia i porządek klasowy w Polsce. Wyd. Naukowe Scholar.
Gdula, M. (2012) Transformacja i system klasowy w Polsce. W: Polska po 20 latach wolności, (red.) M. Bucholc, S. Mandes, T. Szawiel, J. Wawrzyniak. Wydawnictwo UW.
Domański, H. (2007). Nowa klasyfikacja i skale zawodów. Socjologiczne wskaźniki pozycji społecznej w Polsce. Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa.
Domański, H. (2009). Stratyfikacja a system społeczny w Polsce. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 71.
OECD (2014), Education at a Glance 2014: OECD Indicators, OECD Publishing
Leete, R. (1999) Dynamics of values in fertility change . Clarendon Press, Oxford.
Lesthaeghe, R. i Surkyn, J. 1988. “Cultural and economic theories of fertility change,” Population and Development Review 13(1)
Schröder, H., Ganzeboom, H. (2014). "Measuring and Modelling Level of Education in European Societies". European Sociological Review (30,1), 119-136.
Scott Long, J. (1997) Regression Models for Categorical and Limited Dependent Variables. Advanced Quantitative Techniques in the Social Sciences Number 7. Sage Publications: Thousand Oaks, CA.
Szreter, S. (2002) Fertility, Class and Gender in Britain, 1860–1940. Cambridge University Press.
Van de Kaa, D. J. (1987) Europe’s second demographic transition. Population Bulletin 42 (1).
Van de Kaa D. J. (1994) The Second Demographic Transition Revisited: Theories and Expectations, W: Population and Family in the Low Countries. Beets, E, Cliquet, R., i in. (red.), N IDI-CBGS Publications