Kiedy państwo liberalne staje się nieliberalne?

Abstrakt

Państwo liberalne staje się nieliberalne wtedy, gdy przestaje tworzyć ramy zaspokajania indywidualnych aspiracji, a zastępuje je programem budowania jakiejś określonej przez siebie wspólnoty, która niekoniecznie ma już obejmować wszystkich, a jedynie członków grup politycznie dowartościowywanych. W takim ujęciu to państwo ma być najdoskonalszym nośnikiem i społecznym modelem realizacji bytu wspólnoty. Zatem to jego interesy muszą przeważyć nad interesami jednostek. Musi ono być więc omnipotentne, albo choćby jedynie sprawiać wrażenie omnipotentnego – poprzez wytworzenie mechanizmów, w którym obywatele mieliby swoje miejsce w definiowanym przez państwo porządku – poprzez ponawiane rytuały symbolicznego świadczenia na rzecz władzy, udział w stale ponawianym sadystyczno-masochistycznym teatrze podległości państwu nawet w relacjach dnia powszedniego. Państwo nieliberalne rezygnuje z modelu wyboru publicznego, którego warunkiem jest swobodny i wolny od aksjomatów narzucanych przez władzę dyskurs publiczny ujawniający zagregowane interesy jednostek. Zamiast tego stara się raczej zidentyfikować interes wspólnoty rozumianej jako byt transcendentny, który ma również transcendentne i niepodlegające wyborowi publicznemu właściwości, wymagające przyjęcia takiego modelu realizacji, jaki nie może być już przedmiotem wyboru politycznego. Z uwagi na zjawisko malejących przychodów krańcowych taki model świadczenia staje się szybko nieefektywny, gdyż przestaje odzwierciedlać zmieniające się potrzeby i nie jest w stanie dostosować do nich samego mechanizmu świadczenia.