Tunisia and Morocco: different faces of Arab Spring
Main Article Content
Abstract
Political changes in Northern Africa, known as the Arab Spring, allowed reli‑ gious parties to take over the power. In the paper I analyzed political developments in Tunisia and Morocco in the past two years. Both countries have accepted reform agendas though their implementation brought about different results. In Tunisia the changes were very volatile, deeply interfering with all aspects of public and private spheres. In Morocco, on the opposite, the process was much more gentle, overseen in all aspects by king Mohamed VI. The fact that ruling political par‑ ties have religious roots has influenced the process of reforms and caused serious anxiety. The complexity of the economic, social, and political challenges in both countries hinders the reform process. The tensions between two ways of devel‑ opment (religious and secular) cause controversy and uncertainty which are the subject of this paper.
Downloads
Download data is not yet available.
Article Details
How to Cite
Krukowska, M. (2014). Tunisia and Morocco: different faces of Arab Spring. Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego. Studia I Prace, (2), 25–49. https://doi.org/10.33119/KKESSiP.2014.2.2
Issue
Section
Articles
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Oficynę Wydawniczą SGH autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Oficyna Wydawnicza SGH posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Osoby zainteresowane komercyjnym wykorzystaniem zawartości czasopisma proszone są o kontakt z Redakcją.
References
Narodowe Zgromadzenie Niezależnych (RNI) zdecydowało o pozostaniu w opozycji. Moroc‑ can king names Islamist ‑ledcabinet, January 3, 2012, http://af.reuters.com/article/topNews/idAFJO‑ E80204O20120103?pageNumber=2&virtualBrandChannel=0 [dostęp 24.10.2012].
M. Marks, Speaking on the Unspeakable: Blasphemy & the Tunisian Constitution, September 4, 2012, http://carnegieendowment.org/2012/09/04/speaking‑on‑unspeakable ‑blasphemy ‑tunisian ‑constitution/ drca [dostęp 7.09.2012].
R. Kéfi, Le Maghreb à la recherche de son islam d’Etat, http://islamiqua.canalblog.com/archives/l_isla‑ misme_au_maghreb/index.html [dostęp 24.08.2013].
Naissance et déclin du mouvement islamiste tunisien (2). Le debut de la fin, 22 novembre 2007, http:// islamiqua.canalblog.com/archives/2007/11/22/6981393.html#trackbacks [dostęp 24.10.2012].
Royaume du Maroc, la Constitution, http://mjp.univ ‑perp.fr/constit/ma1992.htm#2 [dostęp 24.10.2012].
Arabowie. Słownik encyklopedyczny, red. M.M. Dziekan, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, s. 364.
R. Kéfi, Maroc: l’aggiornamento de l’islam, http://islamiqua.canalblog.com/archives/2010/03/15/17247816. html [dostęp 24.10.2012].
O. Brouksy, Religion, Monarchy and the Freedom of the Press, Islamists versus Seculars. Confrontations and Dialogues in Morocco. Values Democracy Violence Freedom Education, red. Maâti Monjib, IKV Pax Chri‑ sti Centre Averroes for Studies and Communication ‑Rabat Assemblée des Citoyens ‑MECAMorocco, s. 62, http://www.scribd.com/doc/46004304/Islamists ‑Versus‑Seculars ‑Maati‑Monjib [dostęp 2.10.2012].
S. Karam, Morocco king announces constitutional reform plan, March 10, 2011, http://af.reuters.com/ article/topNews/idAFJOE72901720110310?sp=true [dostęp 25.10.2012].
P. Silverstein, Weighing Morocco’s New Constitution, July 5, 2011, http://www.merip.org/mero/ mero070511 [dostęp 25.10.2012].
M. Monjib, All the King’s Islamists, September 20, 2012, http://carnegieendowment.org/sada/2012/09/20/ all‑king‑s‑islamists/dvbw [dostęp 24.09.2012].
S. Karam, Morocco’s King to lose some powers but will remain, June 17, 2011, http://af.reuters.com/ article/worldNews/idAFTRE75G4M220110617 [dostęp 25.10.2012].
M. Ottaway, The New Moroccan Constitution: Real Change or More of the Same?, June 20, 2011, http:// carnegieendowment.org/2011/06/20/new‑moroccan ‑constitution ‑real‑change‑or‑more‑of‑same/5l [dostęp 25.10.2012].
Maroc: la nouvelle Constitution varéduire les pouvoirs du souverain, „Le Monde” 17.06.2011, http:// www.lemonde.fr/international/article/2011/06/17/maroc‑la‑nouvelle ‑constitution‑va‑reduire‑les‑pouvoir s‑du‑roi_1537583_3210.html [dostęp 25.10.2012].
Tunisie: accord sur la Constitution et élections générales le 23 juin, „Le Monde” 14.10.2012, http://www. lemonde.fr/tunisie/article/2012/10/14/tunisie ‑accord‑sur‑la‑constitution‑des‑elections ‑generales‑le‑23‑ juin_1775271_1466522.html [dostęp 25.10.2012].
J. Mitchell, Tunisia’s Islamists hail arrival of the ‘sixth caliphate’, November 16, 2011, http://www.telegraph. co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/tunisia/8894858/Tunisias ‑Islamists ‑hail‑arrival‑of‑the‑sixth‑ ‑caliphate.html [dostęp 1.10.2012].
Ces islamistes qui disent non à la charia, „Le Monde” 27.03.2012, http://www.lemonde.fr/tuni‑ sie/article/2012/03/27/ces‑islamistes‑qui‑disent‑non‑a‑la‑charia_1676283_1466522.html [dostęp 25.10.2012].
Tunisia’s Islamists say constitution will not be based on Sharia, March 27, 2012, http://www.demdigest. net/blog/2012/03/tunisias ‑constitution ‑will‑not‑be‑based‑on‑sharia/Tunisia’s Islamists say constitution will not be based on Sharia [dostęp 25.10.2012].
B. Ben Bouazza, Islam won’t be basis of new Tunisian constitution, Associated PressTunis, March 26, 2012, http://www.breitbart.com/Big‑Peace/2012/03/26/Islam ‑wont‑be‑basis‑of‑new‑Tunisian ‑constitution [dostęp 10.10.2012].
A. Lambroschini, No blasphemy clause in new Tunisia constitution: speaker, October 12, 2012, http:// www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5jMUXZeppQ7RVPPDjq‑PdVM9FXlyw?docId=CNG.26e‑ 5a2027ea5d8023b27181d36bd2cef.a1 [dostęp 25.10.2012].
D. Pickard, The Current Status of Constitution Making in Tunisia, „Commentary” April 19, 2012, http://carnegieendowment.org/2012/04/19/current ‑status‑of‑constitution ‑making‑in‑tunisia [dostęp 25.10.2012].
M. Kerrou, Pulling Tunisia back from the brink, August 13, 2013, http://carnegie‑mec.org/2013/08/13/ pulling ‑tunisia‑back ‑from‑brink/gi7j [dostęp 30.08.2013].
T. Heneghan, Fledgling democracy could survive in crisis‑hit Tunisia, August 29, 2013, http://www.reu‑ ters.com/article/2013/08/29/us‑tunisia ‑crisis‑democracy ‑idUSBRE97S0S720130829 [dostęp 30.08.2013].
Tunisie: accord pour des élections législatives et présidentielle le 23 juin, 14/10/2012, http://www.jeu‑ neafrique.com/Article/ DEPAFP20121014102215/tunisie ‑elections ‑legislatives ‑ennahdha ‑presidentielle‑ ‑tunisiennetunisie ‑accord‑pour‑des‑elections ‑legislatives‑et‑presidentielle‑le‑23‑juin.html [dostęp 25.10.2012].
Ch. Boitiaux, „Complémentarité” contre „égalité” des sexes, la polémique enflé en Tunisie, http:// www.france24.com/fr/20120808‑ tunisie ‑droits‑femmes ‑feminisme ‑complementarite ‑contre‑egalite‑ ‑sexes‑projet‑loi‑polemique ‑constitution [dostęp 25.10.2012].
F.A. Gerges, The New Islamists: Pluralism and Minorities?, http://blogs.lse.ac.uk/ideas/2012/05/ the‑new‑islamists ‑pluralism‑and‑minorities/ [dostęp 25.10.2012].
L. El Bachiri, Place de la femme dans le droit musulman à travers l’exemple du code de la famille du Maroc: la moudawana entre tradition et modernité, „Les islams, reliures” no. 26, Printemps‑Eté 2011, Belgique.
T. Amara, Tunisia legalises second hardline Islamist group, July 18, 2012, http://af.reuters.com/article/tunisiaNews/idAFL6E8IIEH320120718?sp=true [dostęp 24.09.2012].
A. Thedrel, À Sejnane, les salafistes tunisiens font la loi, 19/01/2012, http://www.lefigaro.fr/ mon‑figaro/2012/01/19/10001‑20120119ARTFIG00678‑‑sejnane‑les‑salafistes ‑tunisiens ‑font‑la‑loi.php [dostęp 25.10.2012].
N. Meo, Aggressive Salafist Islamists threaten Tunisia’s dream of freedom, September 22, 2012, http:// www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/tunisia/9559867/Aggressive ‑Salafist ‑Islamists‑ ‑threaten ‑Tunisias ‑dream‑of‑freedom.html [dostęp 1.10.2012].
T. Cavaillès, Les salafistes tunisiens imposent leur ordre moral, 20/08/2012, http://www.lefigaro.fr/ international/2012/08/19/01003‑20120819ARTFIG00189‑les‑salafistes ‑tunisiens ‑imposent ‑leur‑ordre‑ ‑moral.php [dostęp 25.10.2012].
D. Britain, Islamists of Tunisia: Reconciling national contradictions, April 13, 2012, http://blogs.lse. ac.uk/ideas/2012/04/islamists‑of‑tunisia ‑reconciling ‑national ‑contradictions/ [dostęp 25.10.2012].
Rachid Ghannouchi veut „serrer la vis” contre les salafistes, „Le Monde” 21.09.2012, http://www.lemonde. fr/societe/video/2012/09/21/rachid ‑ghannouchi ‑veut‑serrer‑la‑vis‑contre‑les‑salafistes_1763791_3224.htm‑ l?xtmc=tunisie&xtcr=5 [dostęp 1.10.2012].
M. Ottaway, Morocco: Can the Third Way Succeed?, „Commentary” July 31, 2012, http://carnegieen‑ dowment.org/2012/07/31/morocco‑can‑third‑way‑succeed/d3op [dostęp 25.10.2012].
Deauville Partnership Ministerial Meeting, April 20, 2012, Washington, D.C., Middle East and North Africa: Economic Outlook and Key Challenges, IMF, http://www.imf.org/external/region/mcd/deauville/note042012.pdf [dostęp 25.10.2012].
Édition no. 3667 du 2011/11/30, Législatives 2011. Economie: Ce que propose le PJD, http://www.leco‑ nomiste.com/article/889122‑ legislatives‑2011breconomie‑ce‑que‑propose‑le‑pjd [dostęp 25.10.2012].
I. Saif, Muhammad Abu Rumman, The Economic Agenda of the Islamist Parties, May 2012, the Car‑ negie Papers, s. 6, http://carnegieendowment.org/2012/05/29/economic ‑agenda‑of‑islamist ‑parties/b0fh [dostęp 28.09.2012].
L. Achy, Tunisia’s Economic Challenges, The Carnegie Papers, Carnegie Middle East Center, December 2011, http://carniegieedowment.org/files/tunisia_economy.pdf
R. Spencer, Tunisia’s victorious Islamists vow to uphold country’s liberal laws, October 26, 2011, http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/tunisia/8851054/Tunisias ‑victorious‑ ‑Islamists‑vow‑to‑uphold ‑countrys ‑liberal‑laws.html [dostęp 1.10.2012].
M. al Makki Ahmad, Tunisian PM Ghannouchi: „Syrian People Will Soon Achieve Victory”, January 17, 2012, http://www.al‑monitor.com/pulse/politics/2012/01/al‑ghannouchi‑the‑syrian ‑people.html [dostęp 28.09.2012].
M. Ottaway, M. Muasher, Islamist Parties in Power: A Work in Progress, „Commentary” May 23, 2012, http://carnegieendowment.org/2012/05/23/islamist ‑parties‑in‑power ‑work‑in‑progress/aw7x [dostęp 25.10.2012].
M. Marks, Speaking on the Unspeakable: Blasphemy & the Tunisian Constitution, September 4, 2012, http://carnegieendowment.org/2012/09/04/speaking‑on‑unspeakable ‑blasphemy ‑tunisian ‑constitution/ drca [dostęp 7.09.2012].
R. Kéfi, Le Maghreb à la recherche de son islam d’Etat, http://islamiqua.canalblog.com/archives/l_isla‑ misme_au_maghreb/index.html [dostęp 24.08.2013].
Naissance et déclin du mouvement islamiste tunisien (2). Le debut de la fin, 22 novembre 2007, http:// islamiqua.canalblog.com/archives/2007/11/22/6981393.html#trackbacks [dostęp 24.10.2012].
Royaume du Maroc, la Constitution, http://mjp.univ ‑perp.fr/constit/ma1992.htm#2 [dostęp 24.10.2012].
Arabowie. Słownik encyklopedyczny, red. M.M. Dziekan, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, s. 364.
R. Kéfi, Maroc: l’aggiornamento de l’islam, http://islamiqua.canalblog.com/archives/2010/03/15/17247816. html [dostęp 24.10.2012].
O. Brouksy, Religion, Monarchy and the Freedom of the Press, Islamists versus Seculars. Confrontations and Dialogues in Morocco. Values Democracy Violence Freedom Education, red. Maâti Monjib, IKV Pax Chri‑ sti Centre Averroes for Studies and Communication ‑Rabat Assemblée des Citoyens ‑MECAMorocco, s. 62, http://www.scribd.com/doc/46004304/Islamists ‑Versus‑Seculars ‑Maati‑Monjib [dostęp 2.10.2012].
S. Karam, Morocco king announces constitutional reform plan, March 10, 2011, http://af.reuters.com/ article/topNews/idAFJOE72901720110310?sp=true [dostęp 25.10.2012].
P. Silverstein, Weighing Morocco’s New Constitution, July 5, 2011, http://www.merip.org/mero/ mero070511 [dostęp 25.10.2012].
M. Monjib, All the King’s Islamists, September 20, 2012, http://carnegieendowment.org/sada/2012/09/20/ all‑king‑s‑islamists/dvbw [dostęp 24.09.2012].
S. Karam, Morocco’s King to lose some powers but will remain, June 17, 2011, http://af.reuters.com/ article/worldNews/idAFTRE75G4M220110617 [dostęp 25.10.2012].
M. Ottaway, The New Moroccan Constitution: Real Change or More of the Same?, June 20, 2011, http:// carnegieendowment.org/2011/06/20/new‑moroccan ‑constitution ‑real‑change‑or‑more‑of‑same/5l [dostęp 25.10.2012].
Maroc: la nouvelle Constitution varéduire les pouvoirs du souverain, „Le Monde” 17.06.2011, http:// www.lemonde.fr/international/article/2011/06/17/maroc‑la‑nouvelle ‑constitution‑va‑reduire‑les‑pouvoir s‑du‑roi_1537583_3210.html [dostęp 25.10.2012].
Tunisie: accord sur la Constitution et élections générales le 23 juin, „Le Monde” 14.10.2012, http://www. lemonde.fr/tunisie/article/2012/10/14/tunisie ‑accord‑sur‑la‑constitution‑des‑elections ‑generales‑le‑23‑ juin_1775271_1466522.html [dostęp 25.10.2012].
J. Mitchell, Tunisia’s Islamists hail arrival of the ‘sixth caliphate’, November 16, 2011, http://www.telegraph. co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/tunisia/8894858/Tunisias ‑Islamists ‑hail‑arrival‑of‑the‑sixth‑ ‑caliphate.html [dostęp 1.10.2012].
Ces islamistes qui disent non à la charia, „Le Monde” 27.03.2012, http://www.lemonde.fr/tuni‑ sie/article/2012/03/27/ces‑islamistes‑qui‑disent‑non‑a‑la‑charia_1676283_1466522.html [dostęp 25.10.2012].
Tunisia’s Islamists say constitution will not be based on Sharia, March 27, 2012, http://www.demdigest. net/blog/2012/03/tunisias ‑constitution ‑will‑not‑be‑based‑on‑sharia/Tunisia’s Islamists say constitution will not be based on Sharia [dostęp 25.10.2012].
B. Ben Bouazza, Islam won’t be basis of new Tunisian constitution, Associated PressTunis, March 26, 2012, http://www.breitbart.com/Big‑Peace/2012/03/26/Islam ‑wont‑be‑basis‑of‑new‑Tunisian ‑constitution [dostęp 10.10.2012].
A. Lambroschini, No blasphemy clause in new Tunisia constitution: speaker, October 12, 2012, http:// www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5jMUXZeppQ7RVPPDjq‑PdVM9FXlyw?docId=CNG.26e‑ 5a2027ea5d8023b27181d36bd2cef.a1 [dostęp 25.10.2012].
D. Pickard, The Current Status of Constitution Making in Tunisia, „Commentary” April 19, 2012, http://carnegieendowment.org/2012/04/19/current ‑status‑of‑constitution ‑making‑in‑tunisia [dostęp 25.10.2012].
M. Kerrou, Pulling Tunisia back from the brink, August 13, 2013, http://carnegie‑mec.org/2013/08/13/ pulling ‑tunisia‑back ‑from‑brink/gi7j [dostęp 30.08.2013].
T. Heneghan, Fledgling democracy could survive in crisis‑hit Tunisia, August 29, 2013, http://www.reu‑ ters.com/article/2013/08/29/us‑tunisia ‑crisis‑democracy ‑idUSBRE97S0S720130829 [dostęp 30.08.2013].
Tunisie: accord pour des élections législatives et présidentielle le 23 juin, 14/10/2012, http://www.jeu‑ neafrique.com/Article/ DEPAFP20121014102215/tunisie ‑elections ‑legislatives ‑ennahdha ‑presidentielle‑ ‑tunisiennetunisie ‑accord‑pour‑des‑elections ‑legislatives‑et‑presidentielle‑le‑23‑juin.html [dostęp 25.10.2012].
Ch. Boitiaux, „Complémentarité” contre „égalité” des sexes, la polémique enflé en Tunisie, http:// www.france24.com/fr/20120808‑ tunisie ‑droits‑femmes ‑feminisme ‑complementarite ‑contre‑egalite‑ ‑sexes‑projet‑loi‑polemique ‑constitution [dostęp 25.10.2012].
F.A. Gerges, The New Islamists: Pluralism and Minorities?, http://blogs.lse.ac.uk/ideas/2012/05/ the‑new‑islamists ‑pluralism‑and‑minorities/ [dostęp 25.10.2012].
L. El Bachiri, Place de la femme dans le droit musulman à travers l’exemple du code de la famille du Maroc: la moudawana entre tradition et modernité, „Les islams, reliures” no. 26, Printemps‑Eté 2011, Belgique.
T. Amara, Tunisia legalises second hardline Islamist group, July 18, 2012, http://af.reuters.com/article/tunisiaNews/idAFL6E8IIEH320120718?sp=true [dostęp 24.09.2012].
A. Thedrel, À Sejnane, les salafistes tunisiens font la loi, 19/01/2012, http://www.lefigaro.fr/ mon‑figaro/2012/01/19/10001‑20120119ARTFIG00678‑‑sejnane‑les‑salafistes ‑tunisiens ‑font‑la‑loi.php [dostęp 25.10.2012].
N. Meo, Aggressive Salafist Islamists threaten Tunisia’s dream of freedom, September 22, 2012, http:// www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/tunisia/9559867/Aggressive ‑Salafist ‑Islamists‑ ‑threaten ‑Tunisias ‑dream‑of‑freedom.html [dostęp 1.10.2012].
T. Cavaillès, Les salafistes tunisiens imposent leur ordre moral, 20/08/2012, http://www.lefigaro.fr/ international/2012/08/19/01003‑20120819ARTFIG00189‑les‑salafistes ‑tunisiens ‑imposent ‑leur‑ordre‑ ‑moral.php [dostęp 25.10.2012].
D. Britain, Islamists of Tunisia: Reconciling national contradictions, April 13, 2012, http://blogs.lse. ac.uk/ideas/2012/04/islamists‑of‑tunisia ‑reconciling ‑national ‑contradictions/ [dostęp 25.10.2012].
Rachid Ghannouchi veut „serrer la vis” contre les salafistes, „Le Monde” 21.09.2012, http://www.lemonde. fr/societe/video/2012/09/21/rachid ‑ghannouchi ‑veut‑serrer‑la‑vis‑contre‑les‑salafistes_1763791_3224.htm‑ l?xtmc=tunisie&xtcr=5 [dostęp 1.10.2012].
M. Ottaway, Morocco: Can the Third Way Succeed?, „Commentary” July 31, 2012, http://carnegieen‑ dowment.org/2012/07/31/morocco‑can‑third‑way‑succeed/d3op [dostęp 25.10.2012].
Deauville Partnership Ministerial Meeting, April 20, 2012, Washington, D.C., Middle East and North Africa: Economic Outlook and Key Challenges, IMF, http://www.imf.org/external/region/mcd/deauville/note042012.pdf [dostęp 25.10.2012].
Édition no. 3667 du 2011/11/30, Législatives 2011. Economie: Ce que propose le PJD, http://www.leco‑ nomiste.com/article/889122‑ legislatives‑2011breconomie‑ce‑que‑propose‑le‑pjd [dostęp 25.10.2012].
I. Saif, Muhammad Abu Rumman, The Economic Agenda of the Islamist Parties, May 2012, the Car‑ negie Papers, s. 6, http://carnegieendowment.org/2012/05/29/economic ‑agenda‑of‑islamist ‑parties/b0fh [dostęp 28.09.2012].
L. Achy, Tunisia’s Economic Challenges, The Carnegie Papers, Carnegie Middle East Center, December 2011, http://carniegieedowment.org/files/tunisia_economy.pdf
R. Spencer, Tunisia’s victorious Islamists vow to uphold country’s liberal laws, October 26, 2011, http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/tunisia/8851054/Tunisias ‑victorious‑ ‑Islamists‑vow‑to‑uphold ‑countrys ‑liberal‑laws.html [dostęp 1.10.2012].
M. al Makki Ahmad, Tunisian PM Ghannouchi: „Syrian People Will Soon Achieve Victory”, January 17, 2012, http://www.al‑monitor.com/pulse/politics/2012/01/al‑ghannouchi‑the‑syrian ‑people.html [dostęp 28.09.2012].
M. Ottaway, M. Muasher, Islamist Parties in Power: A Work in Progress, „Commentary” May 23, 2012, http://carnegieendowment.org/2012/05/23/islamist ‑parties‑in‑power ‑work‑in‑progress/aw7x [dostęp 25.10.2012].