Treść głównego artykułu
Abstrakt
Spółdzielczość jest ideą i ruchem o charakterze społeczno-gospodarczym, który tradycjami sięga XIX wieku. Przez dziesięciolecia rozwijał się i zmieniał, wypracowując uniwersalne zasady spółdzielcze. Celem artykułu jest rozpoznanie, prezentacja i opis wzorów działania nowych typów spółdzielni i kooperatyw w Polsce. W pracy posłużono się analizą literatury i źródeł zastanych. Nowe spółdzielnie są organizacjami, które wymykają się dotychczasowym schematom. Bazują na zasadach spółdzielczych, jednak tworzą swoje własne formy działania. Spółdzielczość nie kojarzy się Polakom zbyt pozytywnie. Polacy kojarzą spółdzielczość głównie ze spółdzielniami mieszkaniowymi lub miewają luźne skojarzenia związane z PRL. Co ciekawe, dla najmłodszego pokolenia, tzw. pokolenia Z, spółdzielnie są formą zupełnie nieznaną. Tymczasem idea spółdzielczości jest bardzo atrakcyjna i rozwija się w społeczeństwach zachodnich, głównie pod nazwą kooperatyw, które w Polsce są obecne od 2010 r.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Oficynę Wydawniczą SGH autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Oficyna Wydawnicza SGH posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Osoby zainteresowane komercyjnym wykorzystaniem zawartości czasopisma proszone są o kontakt z Redakcją.
Referencje
- Abramowski, E. (1907). Ideje społeczne kooperatyzmu. Warszawa: Biblioteczka „Społem”.
- Adamczyk-Arns, G., Górka, P., Jański, P., Jankowski, P. (2019). Kooperatywy. Dom, który wspólnie wymyśliliśmy. Wrocław: Wrocławska Rewitalizacja sp. Z o.o.
- Bać, Z. (2006). Habitaty bezpieczne. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.
- Bąk, N. J., Erbel, J., Galiński, J., Małańczuk, P., Pasierbski, M., Zygmuntowski, J. J. (2021). Spółdzielczy Plan Odbudowy. Pobrane z: https://www.hub.coop/publikacja/spoldzielczy-plan-odbudowy/ (dostęp: 14.06.2024).
- Bianchi, M., Vieta, M. (2020). Co-operatives, Territories, and Social Capital: Reconsidering a Theoretical Framework. International Journal of Social Economics, 47 (12), 1599–1617.
- Bielecki, W., Erbel, J., Krajewska, Z., Krenz, R., Taran, A., Zygmuntowski, J. (2022). Pakiet Miejskiej Odporności. Pobrane z: https://www.hub.coop/publikacja/pakiet-miejskiej-odpornosci/ (dostęp: 30.05.2024).
- Bilewicz, A. (2015). Samoograniczająca się zmiana? Kooperatywy spożywcze w Polsce. Nowy obywatel, 16 (67), 152–168.
- Bilewicz, A. (2018). Zapomniane marzenie. ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk, 4–10.
- Bilewicz, A., Potkańska, D. (2013). Jak kiełkuje społeczeństwo obywatelskie. Trzeci sektor, 3 (31), 25–44.
- Bilewicz, A., Śpiewak, R. (2015). Enclaves of Activism and Taste: Consumer Cooperatives in Poland as Alternative Food Networks. Socio.hu Társadalomtudományi Szemle, 145–166.
- Bilewicz, A., Śpiewak, R. (2019). Beyond the “Northern” and “Southern” Divide: Food and Space in Polish Consumer Cooperatives. East European Politics and Societies, 33 (3), 579–602.
- Błażejowska, M., Gostomczyk, W. (2018). Warunki tworzenia i stan rozwoju spółdzielni i klastrów energetycznych w Polsce na tle doświadczeń niemieckich. Problems of World Agriculture/Problemy Rolnictwa Światowego, 18 (2), 20–32.
- Brzozowski, B. (2005). Spółdzielczość wiejska w aktywizacji środowisk lokalnych na tle współczesnych problemów. Kraków: Małopolskie Stowarzyszenie Doradztwa Rolniczego.
- Brzozowski, B. (2013). Spółdzielnia jako forma organizacyjna stosowana w działalności gospodarczej i społecznej. Wieś i Doradztwo, 3–4, 10.
- Burnicka, A., Zygmuntowski, J. J. (2019). Platformowy kooperatyzm jako silnik solidarnego rozwoju. Warszawa: Instrat. Pobrane z: https://www.instrat.pl/cooptech (dostęp: 13.06.2024).
- Carr-Saunders, A. M., Sargant Florence, P., Peers, R. (1938). Consumers’ Co-operation in Great Britain. Cyt. za: Cuidance Notes to the Co-operative Principles, International Co-operative Alliance. (2015). Pobrane z: https://ica.coop/ (dostęp: 13.06.2024).
- Centrum Technologii Spółdzielczych. (2024). O Hubie. Pobrane z: https://www.hub. coop/ (dostęp: 13.06.2024).
- Cheney, G., Noyes, M., Do, E., Vieta, M., Azkarraga, J., Michel, C. (2023). Cooperatives at Work. Somerville: Emerald Publishing Limited.
- Chyra-Rolicz, Z. (2014). Kobiety w spółdzielczości – od pani domu do masowej aktywizacji zawodowej (1935–1989/1990). Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku, 13, 143–163.
- Chyra-Rolicz, Z. (2019). Między prywatą a wspólnym dobrem. Stosunek państwa i sił politycznych do spółdzielczości w II i III Rzeczypospolitej. Warszawa: Oficyna Naukowa.
- Como, E., Mathis, A., Tognetti, M., Rapisardi, A. (2016). Cooperative Platforms in a European Landscape: an Exploratory Study. ISIRC Conference, Glasgow, September 2016. Pobrane z: https://www.coopseurope.coop/wp-content/uploads/files/Paper_Cooperatives%20Collab%20Economy__0.pdf (dostęp: 13.06.2024).
- Co-operative Heritage Trust. (2012). Our Story: Rochdale Pioneers Museum. Pobrane z: https://web.archive.org/web/20170731030514/ http://www.rochdalepioneersmuseum.coop/wp-content/uploads/2013/02/Our-Story.pdf (dostęp: 30.05.2024).
- Erbel, J., Kudła, M., Łepkowski, M., Przyjemska-Grzesik, K. (2023). Spółdzielcza farma miejska jako narzędzie rozwoju miejskiej strefy żywicielskiej i agroekologii. Pobrane z:
- https://www.hub.coop/publikacja/spoldzielcza-farma-miejska/ (dostęp: 13.06.2024).
- Erbel, J. (2023). W stronę demokracji ekonomicznej. Pobrane z: https://www.kongresobywatelski.pl/pomorski-thinkletter/wszyst- kie-teksty/w-strone-demokracji-ekonomicznej/ (dostęp: 30.05.2024).
- Fairbairn, B. (1994). The Meaning of Rochdale: The Rochdale Pioneers and the Cooperative Principles. AgEcon Search. Research in Agricultural & Applied Economics. Pobrane z: https://ageconsearch.umn.edu/record/31778/?v=pdf (dostęp: 1.10.2024).
- Forum Mieszkaniowe. (2020). Potrzeba wzrostu dostępności mieszkań wobec pandemii COVID-19. Pobrane z: https://www.youtube.com/watch?v=XjOgNqsB3aA&list=P L5Wx4aI0EODS5OCV2BEMnwU01aD4XKdCA (dostęp: 13.06.2024).
- Gołoś, M. (2009). Arystoteles – zoon politikon. Społeczeństwo i Edukacja. Międzynarodowe Studia Humanistyczne, 2, 95–101.
- Habitat for Humanity Poland. (2021). Światowy Dzień Mieszkalnictwa. Pobrane z: https://www.youtube.com/watch?v=9Xya2 g6M2Zk&list=PLhqRuPm9Br6r8eImtlyfh76QAJntFhKUL&index=3 (dostęp: 13.06.2024).
- Inglot, S. (red.) (1971). Zarys historii polskiego ruchu spółdzielczego, cz. I do 1918 r. Warszawa: Zakład Wydawnictw CRS.
- International Cooperative Alliance (ICA) (2024). History. Pobrane z: https://ica.coop/ en/cooperatives/history-cooperative-movement (dostęp: 30.05.2024).
- Kawa, M. (2012). Rola społeczno-ekonomiczna spółdzielczości w czasach kryzysu. Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, 25, 273–284.
- Kawa, M., Kuźniar, W. (2009). Rola spółdzielczości jako instytucji w przeciwdziałaniu nierównościom ekonomicznym i społecznym. Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, 15, 310–317.
- Kooperacja przekształca dusze i wychowuje ludzi. (2016). Fragment referatu Cel i zadania stowarzyszenia spożywców wygłoszonego na zorganizowanym w dniach 24–25 czerwca 1917 r. V Zjeździe Pełnomocników Warszawskiego Związku Stowarzyszeń Spożywczych. Drukiem pierwotnie ukazał się w piśmie „Społem!” nr 5–6 (1917). Gnieźnieńska Spółdzielnia Mieszkaniowa. Pobrane z: https://www.sm-gniezno.pl/go.live.php/ PL-H501/aktualnosci/2607/kooperacja-przeksztalca-dusze-i-wychowuje-ludzi. html (dostęp: 13.06.2024).
- Korniłowicz, K. (1923). Spółdzielcza organizacja oświaty. Pobrane z: https://kooperatyzm.pl/spoldzielcza-organizacja-oswiaty-1923/ (dostęp: 1.10.2024).
- Kostecka-Jurczyk, D., Marak, K. (2024). Spółdzielnie energetyczne i klastry energii jako formy energetyki obywatelskiej w Polsce. Studia Prawnoustrojowe, tom 63.
- Kowalik, Z. (2017). Gig economy a prawa pracownicze i sposoby organizacji pracowników. W: K. Kozłowski, J. J. Zygmuntowski, Future Insights: Technologie 4.0 a przemiany społeczno-gospodarcze. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH, 33–38.
- Krajewska, Z. (2022). Nowoczesna spółdzielczość? Czas na restart! Pobrane z: https://publicystyka.ngo.pl/nowoczesna- -spoldzielczosc-czas-na-restart (dostęp: 30.05.2024).
- Kupiec, B., Krenz, R., Matejko, W., Potrzebowska, J., Oleszczuk-Zygmuntowski, J. (2024). Miejska energetyka obywatelska. Pobrane z: https://www.hub.coop/publikacja/miejska-energetyka-obywatelska/ (dostęp: 14.06.2024).
- Kutypa, M., Wójcik, D., Piotrowski, K. (2018). Kooperatywy mieszkaniowe jako forma partycypacyjnego budownictwa mieszkaniowego. Habitat For Humanity Poland. Pobrane z: https://habitat.pl/files/kooperatywy/Kooperatywy%20mieszkaniowe%20 jako%20forma%20partycypacyjnego%20budownictwa%20mieszkaniowego.pdf (dostęp: 13.06.2024).
- Larrabure, M., Vieta, M., Schugurensky, D. (2011). The ‘New Cooperativism’ in Latin America: Worker-Recuperated Enterprises and Socialist Production Units. Studies in the Education of Adults, 43 (2), 181–196.
- Mannan, M., Pek, S. (2021). Solidarity in the Sharing Economy: The Role of Platform Cooperatives at the Base of the Pyramid, Singapore: Springer.
- Mering, T. (2013). Spółdzielczość a polityka Unii Europejskiej w okresie kryzysu finansowego i gospodarczego. Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 20 (1), 67–87.
- Mindell, A. (2008). Bringing Deep Democracy to Life: An Awareness Paradigm for Deepening Political Dialogue, Personal Relationships, and Community Interactions. Psychoterapy and Politics International, 6 (3), 212–225.
- Nowak, Ł. (2016). Ko:op – o co cho? Pobrane z: https://nowespojrzenie.pl/2017/05/18/koop-%e2%88%92-o-co-cho/ (dostęp: 1.10.2024).
- Oszczepalski, B. (2015). Zbudujmy sobie blok. Pobrane z: https://publicystyka.ngo.pl/zbudujmy-sobie-blok-25920 (dostęp 30.05.2024).
- Pabich, M., Bamberski, M. (2022). Kooperatywy mieszkaniowe w Zurychu – ponadczasowa odpowiedź na współczesne wyzwania mieszkalnictwa. Builder, 10 (303), b.s.
- Piechowski, A. (2013). Wartości i zasady spółdzielcze a społeczeństwo obywatelskie i gospodarka społeczna. Ekonomia społeczna, 1, 34–47.
- Pudełkiewicz, E. (2009). Spółdzielcze formy gospodarowania w Polsce i w innych krajach Unii Europejskiej. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 51, 259–295.
- Scholz, T. (2016). Platform Cooperativism. Challenging the Corporate Sharing Economy. New York, NY: Rosa Luxemburg Foundation.
- Scholz, T. (Ed.) (2012). Digital Labor: The Internet as Playground and Factory. London: Routledge.
- Skrzypczak, B. (2020). Przykłady kooperatyw spożywczych w Polsce jako laboratorium inicjatyw społecznościowych. Culture – Society – Education, 18 (2), 55–67.
- Szyrski, M. (2021). Ruch spółdzielczy w energetyce. Nowe trendy w energetyce lokalnej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 83 (3), 183–197.
- Śpiewak, R., Błesznowski, B., Gąsiorowska, A. (2022). Kooperatywy spożywcze w UE.
- Lekcje dla Polski, s. 4. Pobrane z: https://pl.boell.org/pl/2023/04/24/kooperatywy-spozywcze-w-ue (dostęp: 13.06.2024).
- Turowski, J. (1990). Spółdzielnie rolnicze w Polsce w świetle zasad społecznych pomocniczości i solidarności. Roczniki Nauk Społecznych, 18 (1), 237–251.
- Twardoch, A. (2009). Dostępne budownictwo mieszkaniowe. Architecturae et Artibus, 1 (2), 75–82.
- Valentinov, V., Iliopoulos, C. (2021). Social Capital in Cooperatives: an Evolutionary Luhmannian Perspective. Journal of Evolutionary Economics, 31 (4), 1317–1331.
- Vieta, M. (2010). The new cooperativism (special issue). Affinities: A Journal of Radical Theory, Culture, and Action, 4 (1).
- Wawelska Kooperatywa Spożywcza. (2024). Pobrane z: https://wawelskakooperatywa.pl/ (dostęp: 1.10.2024).
- Wodniak, K. (2022). Kooperatywy 2.0. W: K. Jasikowska, M. Pałasz (red.), Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno-ekologiczny głosem wielu nauk. Kraków: Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Biblioteka Jagiellońska, 550.
Referencje
Abramowski, E. (1907). Ideje społeczne kooperatyzmu. Warszawa: Biblioteczka „Społem”.
Adamczyk-Arns, G., Górka, P., Jański, P., Jankowski, P. (2019). Kooperatywy. Dom, który wspólnie wymyśliliśmy. Wrocław: Wrocławska Rewitalizacja sp. Z o.o.
Bać, Z. (2006). Habitaty bezpieczne. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.
Bąk, N. J., Erbel, J., Galiński, J., Małańczuk, P., Pasierbski, M., Zygmuntowski, J. J. (2021). Spółdzielczy Plan Odbudowy. Pobrane z: https://www.hub.coop/publikacja/spoldzielczy-plan-odbudowy/ (dostęp: 14.06.2024).
Bianchi, M., Vieta, M. (2020). Co-operatives, Territories, and Social Capital: Reconsidering a Theoretical Framework. International Journal of Social Economics, 47 (12), 1599–1617.
Bielecki, W., Erbel, J., Krajewska, Z., Krenz, R., Taran, A., Zygmuntowski, J. (2022). Pakiet Miejskiej Odporności. Pobrane z: https://www.hub.coop/publikacja/pakiet-miejskiej-odpornosci/ (dostęp: 30.05.2024).
Bilewicz, A. (2015). Samoograniczająca się zmiana? Kooperatywy spożywcze w Polsce. Nowy obywatel, 16 (67), 152–168.
Bilewicz, A. (2018). Zapomniane marzenie. ACADEMIA. Magazyn Polskiej Akademii Nauk, 4–10.
Bilewicz, A., Potkańska, D. (2013). Jak kiełkuje społeczeństwo obywatelskie. Trzeci sektor, 3 (31), 25–44.
Bilewicz, A., Śpiewak, R. (2015). Enclaves of Activism and Taste: Consumer Cooperatives in Poland as Alternative Food Networks. Socio.hu Társadalomtudományi Szemle, 145–166.
Bilewicz, A., Śpiewak, R. (2019). Beyond the “Northern” and “Southern” Divide: Food and Space in Polish Consumer Cooperatives. East European Politics and Societies, 33 (3), 579–602.
Błażejowska, M., Gostomczyk, W. (2018). Warunki tworzenia i stan rozwoju spółdzielni i klastrów energetycznych w Polsce na tle doświadczeń niemieckich. Problems of World Agriculture/Problemy Rolnictwa Światowego, 18 (2), 20–32.
Brzozowski, B. (2005). Spółdzielczość wiejska w aktywizacji środowisk lokalnych na tle współczesnych problemów. Kraków: Małopolskie Stowarzyszenie Doradztwa Rolniczego.
Brzozowski, B. (2013). Spółdzielnia jako forma organizacyjna stosowana w działalności gospodarczej i społecznej. Wieś i Doradztwo, 3–4, 10.
Burnicka, A., Zygmuntowski, J. J. (2019). Platformowy kooperatyzm jako silnik solidarnego rozwoju. Warszawa: Instrat. Pobrane z: https://www.instrat.pl/cooptech (dostęp: 13.06.2024).
Carr-Saunders, A. M., Sargant Florence, P., Peers, R. (1938). Consumers’ Co-operation in Great Britain. Cyt. za: Cuidance Notes to the Co-operative Principles, International Co-operative Alliance. (2015). Pobrane z: https://ica.coop/ (dostęp: 13.06.2024).
Centrum Technologii Spółdzielczych. (2024). O Hubie. Pobrane z: https://www.hub. coop/ (dostęp: 13.06.2024).
Cheney, G., Noyes, M., Do, E., Vieta, M., Azkarraga, J., Michel, C. (2023). Cooperatives at Work. Somerville: Emerald Publishing Limited.
Chyra-Rolicz, Z. (2014). Kobiety w spółdzielczości – od pani domu do masowej aktywizacji zawodowej (1935–1989/1990). Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku, 13, 143–163.
Chyra-Rolicz, Z. (2019). Między prywatą a wspólnym dobrem. Stosunek państwa i sił politycznych do spółdzielczości w II i III Rzeczypospolitej. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Como, E., Mathis, A., Tognetti, M., Rapisardi, A. (2016). Cooperative Platforms in a European Landscape: an Exploratory Study. ISIRC Conference, Glasgow, September 2016. Pobrane z: https://www.coopseurope.coop/wp-content/uploads/files/Paper_Cooperatives%20Collab%20Economy__0.pdf (dostęp: 13.06.2024).
Co-operative Heritage Trust. (2012). Our Story: Rochdale Pioneers Museum. Pobrane z: https://web.archive.org/web/20170731030514/ http://www.rochdalepioneersmuseum.coop/wp-content/uploads/2013/02/Our-Story.pdf (dostęp: 30.05.2024).
Erbel, J., Kudła, M., Łepkowski, M., Przyjemska-Grzesik, K. (2023). Spółdzielcza farma miejska jako narzędzie rozwoju miejskiej strefy żywicielskiej i agroekologii. Pobrane z:
https://www.hub.coop/publikacja/spoldzielcza-farma-miejska/ (dostęp: 13.06.2024).
Erbel, J. (2023). W stronę demokracji ekonomicznej. Pobrane z: https://www.kongresobywatelski.pl/pomorski-thinkletter/wszyst- kie-teksty/w-strone-demokracji-ekonomicznej/ (dostęp: 30.05.2024).
Fairbairn, B. (1994). The Meaning of Rochdale: The Rochdale Pioneers and the Cooperative Principles. AgEcon Search. Research in Agricultural & Applied Economics. Pobrane z: https://ageconsearch.umn.edu/record/31778/?v=pdf (dostęp: 1.10.2024).
Forum Mieszkaniowe. (2020). Potrzeba wzrostu dostępności mieszkań wobec pandemii COVID-19. Pobrane z: https://www.youtube.com/watch?v=XjOgNqsB3aA&list=P L5Wx4aI0EODS5OCV2BEMnwU01aD4XKdCA (dostęp: 13.06.2024).
Gołoś, M. (2009). Arystoteles – zoon politikon. Społeczeństwo i Edukacja. Międzynarodowe Studia Humanistyczne, 2, 95–101.
Habitat for Humanity Poland. (2021). Światowy Dzień Mieszkalnictwa. Pobrane z: https://www.youtube.com/watch?v=9Xya2 g6M2Zk&list=PLhqRuPm9Br6r8eImtlyfh76QAJntFhKUL&index=3 (dostęp: 13.06.2024).
Inglot, S. (red.) (1971). Zarys historii polskiego ruchu spółdzielczego, cz. I do 1918 r. Warszawa: Zakład Wydawnictw CRS.
International Cooperative Alliance (ICA) (2024). History. Pobrane z: https://ica.coop/ en/cooperatives/history-cooperative-movement (dostęp: 30.05.2024).
Kawa, M. (2012). Rola społeczno-ekonomiczna spółdzielczości w czasach kryzysu. Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, 25, 273–284.
Kawa, M., Kuźniar, W. (2009). Rola spółdzielczości jako instytucji w przeciwdziałaniu nierównościom ekonomicznym i społecznym. Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, 15, 310–317.
Kooperacja przekształca dusze i wychowuje ludzi. (2016). Fragment referatu Cel i zadania stowarzyszenia spożywców wygłoszonego na zorganizowanym w dniach 24–25 czerwca 1917 r. V Zjeździe Pełnomocników Warszawskiego Związku Stowarzyszeń Spożywczych. Drukiem pierwotnie ukazał się w piśmie „Społem!” nr 5–6 (1917). Gnieźnieńska Spółdzielnia Mieszkaniowa. Pobrane z: https://www.sm-gniezno.pl/go.live.php/ PL-H501/aktualnosci/2607/kooperacja-przeksztalca-dusze-i-wychowuje-ludzi. html (dostęp: 13.06.2024).
Korniłowicz, K. (1923). Spółdzielcza organizacja oświaty. Pobrane z: https://kooperatyzm.pl/spoldzielcza-organizacja-oswiaty-1923/ (dostęp: 1.10.2024).
Kostecka-Jurczyk, D., Marak, K. (2024). Spółdzielnie energetyczne i klastry energii jako formy energetyki obywatelskiej w Polsce. Studia Prawnoustrojowe, tom 63.
Kowalik, Z. (2017). Gig economy a prawa pracownicze i sposoby organizacji pracowników. W: K. Kozłowski, J. J. Zygmuntowski, Future Insights: Technologie 4.0 a przemiany społeczno-gospodarcze. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH, 33–38.
Krajewska, Z. (2022). Nowoczesna spółdzielczość? Czas na restart! Pobrane z: https://publicystyka.ngo.pl/nowoczesna- -spoldzielczosc-czas-na-restart (dostęp: 30.05.2024).
Kupiec, B., Krenz, R., Matejko, W., Potrzebowska, J., Oleszczuk-Zygmuntowski, J. (2024). Miejska energetyka obywatelska. Pobrane z: https://www.hub.coop/publikacja/miejska-energetyka-obywatelska/ (dostęp: 14.06.2024).
Kutypa, M., Wójcik, D., Piotrowski, K. (2018). Kooperatywy mieszkaniowe jako forma partycypacyjnego budownictwa mieszkaniowego. Habitat For Humanity Poland. Pobrane z: https://habitat.pl/files/kooperatywy/Kooperatywy%20mieszkaniowe%20 jako%20forma%20partycypacyjnego%20budownictwa%20mieszkaniowego.pdf (dostęp: 13.06.2024).
Larrabure, M., Vieta, M., Schugurensky, D. (2011). The ‘New Cooperativism’ in Latin America: Worker-Recuperated Enterprises and Socialist Production Units. Studies in the Education of Adults, 43 (2), 181–196.
Mannan, M., Pek, S. (2021). Solidarity in the Sharing Economy: The Role of Platform Cooperatives at the Base of the Pyramid, Singapore: Springer.
Mering, T. (2013). Spółdzielczość a polityka Unii Europejskiej w okresie kryzysu finansowego i gospodarczego. Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 20 (1), 67–87.
Mindell, A. (2008). Bringing Deep Democracy to Life: An Awareness Paradigm for Deepening Political Dialogue, Personal Relationships, and Community Interactions. Psychoterapy and Politics International, 6 (3), 212–225.
Nowak, Ł. (2016). Ko:op – o co cho? Pobrane z: https://nowespojrzenie.pl/2017/05/18/koop-%e2%88%92-o-co-cho/ (dostęp: 1.10.2024).
Oszczepalski, B. (2015). Zbudujmy sobie blok. Pobrane z: https://publicystyka.ngo.pl/zbudujmy-sobie-blok-25920 (dostęp 30.05.2024).
Pabich, M., Bamberski, M. (2022). Kooperatywy mieszkaniowe w Zurychu – ponadczasowa odpowiedź na współczesne wyzwania mieszkalnictwa. Builder, 10 (303), b.s.
Piechowski, A. (2013). Wartości i zasady spółdzielcze a społeczeństwo obywatelskie i gospodarka społeczna. Ekonomia społeczna, 1, 34–47.
Pudełkiewicz, E. (2009). Spółdzielcze formy gospodarowania w Polsce i w innych krajach Unii Europejskiej. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 51, 259–295.
Scholz, T. (2016). Platform Cooperativism. Challenging the Corporate Sharing Economy. New York, NY: Rosa Luxemburg Foundation.
Scholz, T. (Ed.) (2012). Digital Labor: The Internet as Playground and Factory. London: Routledge.
Skrzypczak, B. (2020). Przykłady kooperatyw spożywczych w Polsce jako laboratorium inicjatyw społecznościowych. Culture – Society – Education, 18 (2), 55–67.
Szyrski, M. (2021). Ruch spółdzielczy w energetyce. Nowe trendy w energetyce lokalnej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 83 (3), 183–197.
Śpiewak, R., Błesznowski, B., Gąsiorowska, A. (2022). Kooperatywy spożywcze w UE.
Lekcje dla Polski, s. 4. Pobrane z: https://pl.boell.org/pl/2023/04/24/kooperatywy-spozywcze-w-ue (dostęp: 13.06.2024).
Turowski, J. (1990). Spółdzielnie rolnicze w Polsce w świetle zasad społecznych pomocniczości i solidarności. Roczniki Nauk Społecznych, 18 (1), 237–251.
Twardoch, A. (2009). Dostępne budownictwo mieszkaniowe. Architecturae et Artibus, 1 (2), 75–82.
Valentinov, V., Iliopoulos, C. (2021). Social Capital in Cooperatives: an Evolutionary Luhmannian Perspective. Journal of Evolutionary Economics, 31 (4), 1317–1331.
Vieta, M. (2010). The new cooperativism (special issue). Affinities: A Journal of Radical Theory, Culture, and Action, 4 (1).
Wawelska Kooperatywa Spożywcza. (2024). Pobrane z: https://wawelskakooperatywa.pl/ (dostęp: 1.10.2024).
Wodniak, K. (2022). Kooperatywy 2.0. W: K. Jasikowska, M. Pałasz (red.), Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno-ekologiczny głosem wielu nauk. Kraków: Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Biblioteka Jagiellońska, 550.