Przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania
DOI:
https://doi.org/10.33119/ASCASP.2020.2.2Słowa kluczowe:
unikanie opodatkowania, obejście prawa podatkowego, system podatkowy, klauzula przeciw unikaniu opodatkowaniaAbstrakt
Klauzula przeciw unikaniu opodatkowania narusza zasady ustrojowe, które stanowią o respektowaniu przez prawodawcę zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji). Neguje, i to w sposób oczywisty, jaskrawy, treść zasady zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa podatkowego. Oznacza to, że klauzula stoi w sprzeczności z art. 2 Konstytucji w zw. z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Tym samym, został złamany konstytucyjny nakaz, który zobowiązuje prawodawcę do precyzyjnego, tj. jednoznacznego w treści, zakresu i przesłanek dopuszczalnej ingerencji w prawa podmiotowe podatnika. Arbitralne wkroczenie w wolności gwarantowane Konstytucją, w tym wolności gospodarcze, jest tym bardziej niebezpieczne dla podatnika, że przyjęte w klauzuli unormowania proceduralne, które mają chronić podatnika przed nadużyciem stosowania klauzuli, są tylko pozorne i mają charakter złudy prawnej. A to narusza zasadę wzajemnej lojalności w relacjach państwo–podatnik. Klauzula ma kwalifikowane wady, albowiem: a) nie zapewnia bezpieczeństwa prawnego podatnikowi, b) nie respektuje zasady określoności przepisów prawa podatkowego, c) nie respektuje zasady wzajemnej lojalności w relacjach państwo a podatnik, d) narusza także zasadę zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa podatkowego. Z winy prawodawcy konstrukcja prawna klauzuli jest niejasna, nieprecyzyjna, wieloznaczna, a to stwarza niepewność, co do praw i obowiązków podatnika, a zatem stwarza podstawy do arbitralnych rozstrzygnięć organów podatkowych, albowiem swoboda luzu decyzyjnego organu podatkowego jest nadmierna.
Bibliografia
Brzeziński, B. (2002). Tak zwane obejście ustawy podatkowej, glosa do wyroku NSA z dnia 31 stycznia 2002 r., I SA/Gd 771/01, Monitor Podatkowy, 6.
Brzeziński, B. (2004). Narodziny i upadek orzeczniczej doktryny obejścia prawa podatkowego, Przegląd Orzecznictwa Podatkowego, z. 1.
Choduń, A. (2018). Aspekty językowe derywacyjnej koncepcji wykładni prawa. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Filipczyk, H. (2007). Kwalifikacja cywilnoprawna czynności z art. 199a § 3 Ordynacji podatkowej, Prawo i Podatki, 12.
Filipczyk, H. (2013). Postulat pewności prawa w wykładni operatywnej prawa podatkowego. Warszawa: Wolters Kluwer.
Frąckowiak-Adamska, A. (2009). Zasada proporcjonalności jako gwarancja swobód rynku wewnętrznego Wspólnoty Europejskiej. Warszawa: Wolters Kluwer.
Golat, R. (2000). Podatki a prawo cywilne. Warszawa: TUR.
Granat, M. (2018). Pojmowanie konstytucyjnych zasad prawa w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, w: Zasady naczelne Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 r., A. Bałaban, P. Mijal (red.). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Kalinowski, M. (2001). Granice legalności unikania opodatkowania w polskim systemie podatkowym. Toruń: TNOiK. Karwat, P. (2002). Obejście prawa podatkowego. Warszawa: Wolters Kluwer.
Kudert, S. Jamroży, M. (2007). Optymalizacja opodatkowania dochodów przedsiębiorstw. Warszawa: Wolters Kluwer.
Kukulski, Z. (2005). Klauzula generalna obejścia prawa podatkowego – rozwiązanie problemu czy więcej nowych kłopotów, w: Procedury podatkowe – gwarancje procesowe czy instrument fiskalizmu, H. Dzwonkowski (red.). Warszawa: C.H. Beck.
Litwińczuk, H. (2000). Regulacje prawne zapobiegające obchodzeniu przepisów prawa podatkowego, w: Prawo finansowe i nauka prawa finansowego na przełomie wieków, A. Kostecki (red.). Kraków: Zakamycze.
Litwińczuk, H. (2003). Problematyka obejścia podatku w świetle doktryny i orzecznictwa w Niemczech i w Polsce, w: Ex iniuria non oritur ius. Księga jubileuszowa kuczci Profesora Wojciecha Łączkowskiego, A. Gomułowicz, J. Małecki (red.), Prace WPiA UAM, t. IX.
Longchamps de Bérier, F. (2004). Nadużycie prawa w świetle prawa prywatnego. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Łukawska, D. (2008). Instytucja stanowiąca wykonanie art. 199a § 3 Ordynacji podatkowej, Prawo i Podatki, 6. Małecki, J. (1998). Z problematyki sankcji w prawie podatkowym ze szczególnym uwzględnieniem podatku VAT, w: Księga pamiątkowa ku czci Profesora Apoloniusza Kosteckiego. Studia z dziedziny prawa podatkowego, B. Brzeziński (red.). Toruń: TNOiK.
Mastalski, R. (2005a). Prawo podatkowe a gospodarka, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 3.
Mastalski, R. (2005b). Stanowienie prawa podatkowego a jego wykładnia i stosowanie w ramach porządku prawnego Unii Europejskiej, Prawo i Podatki, 2.
Mastalski, R. (2009). Dyskurs argumentacyjny w doktrynie prawa podatkowego i w procesie jego stosowania, w: Główne Wyzwania i Problemy Systemu Finansów Publicznych, J. Głuchowski, A. Pomorska, J. Szołno-Koguc (red.). Lublin: KUL.
Münnich, M. (2017). Nieostre zwroty ocenne w polskim prawie podatkowym. Lublin: KUL.
Olesińska, A. (2013). Klauzula ogólna przeciwko unikaniu opodatkowania. Toruń: TNOiK.
Radwański, Z., Olejniczak, A. (red.). (2002). Prawo cywilne – część ogólna. System Prawa Prywatnego, t. 2. Warszawa: C.H. Beck.
Radzikowski, K. (2005). Normatywne podstawy koncepcji obejścia prawa podatkowego, Przegląd Podatkowy, 2.
Radzikowski, K. (2007). Klauzula obejścia prawa podatkowego a pozorność czynności prawnej, Kwartalnik Prawa Podatkowego, 2.
Rozmaryn, S. (1939). Prawo podatkowe a prawo prywatne w świetle wykładni prawa. Lwów: Towarzystwo Naukowe. Stanik, K.J. (2008). Obejście i nadużycie prawa w prawie podatkowym, Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego, 5(20).
Stanik, K.J., Winiarski, K. (2008). Ceny i porozumienia transferowe w praktyce. Wybrane zagadnienia prawnopodatkowe. Wrocław: Oficyna Wydawnicza „Unimex”.
Stanik, K.J., Winiarski, K. (2009). Praktyczne problemy nadużycia i obejścia prawa podatkowego. Wrocław: Oficyna Wydawnicza „Unimex”.
Zalasiński, T. (2004). W sprawie pojęcia konstytucyjnej zasady prawa, Państwo i Prawo, 8.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Oficynę Wydawniczą SGH autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Oficyna Wydawnicza SGH posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Osoby zainteresowane komercyjnym wykorzystaniem zawartości czasopisma proszone są o kontakt z Redakcją.
Autor zgadza się na dalsze udostępnianie pracy wg wymagań licencji CC-BY-NC
