Etyka wydawnicza

ZASADY ETYKI PUBLIKACYJNEJ

Komitet Redakcyjny Analiz i Studiów CASP przyjmuje Zasady Etyki Publikacyjnej, opracowane w oparciu o wytyczne Komisji Etyki Publikacji (Committee on Publication Ethics, COPE)

OBOWIĄZKI REDAKTORA

Odpowiedzialność
Redaktor naukowy pełni kluczową rolę w procesie kształtowania treści czasopisma. To on odpowiada za wybór artykułów kwalifikujących się do publikacji oraz za ogólną jakość i integralność materiałów udostępnianych czytelnikom. Podejmując decyzje redakcyjne, kieruje się zarówno wytycznymi redakcji, jak i obowiązującymi normami prawnymi — w szczególności w zakresie ochrony własności intelektualnej, unikania plagiatu oraz przeciwdziałania zniesławieniu. Redaktor ma prawo konsultować się z członkami zespołu redakcyjnego i recenzentami, dążąc do zapewnienia najwyższych standardów merytorycznych. Jego obowiązkiem jest również reagowanie na ewentualne nieprawidłowości poprzez publikację korekt, wyjaśnień, sprostowań czy przeprosin. W ten sposób redaktor nie tylko nadzoruje proces wydawniczy, lecz także stoi na straży wiarygodności i etycznej odpowiedzialności czasopisma.

 

Bezstronność i sprawiedliwość

Redaktor zobowiązany jest podchodzić do oceny przesłanych artykułów z całkowitą bezstronnością, skupiając się wyłącznie na wartości merytorycznej, niezależnie od tożsamości autora – jego rasy, płci, orientacji seksualnej, przekonań religijnych, pochodzenia etnicznego, obywatelstwa czy poglądów politycznych. Wszelkie informacje dotyczące recenzowanych prac pozostają ściśle poufne i są udostępniane jedynie autorom, recenzentom, potencjalnym recenzentom oraz, w uzasadnionych przypadkach, wybranym członkom zespołu redakcyjnego lub komitetu redakcyjnego. Taka dyskrecja stanowi fundament zaufania i integralności procesu recenzyjnego.

 

Poufność
Żaden redaktor ani członek zespołu redakcyjnego nie ma prawa ujawniać jakichkolwiek szczegółów dotyczących otrzymanej pracy osobom trzecim, z wyjątkiem autora(-ów), recenzentów, potencjalnych recenzentów oraz innych ekspertów współpracujących z redakcją, takich jak tłumacze czy korektorzy, a także wydawcy. Zachowanie tej poufności jest fundamentem ochrony praw twórców i integralności procesu wydawniczego.

Ujawnianie informacji, konflikty interesów i inne zagadnienia

Materiały nieopublikowane zawarte w przesłanym manuskrypcie nie mogą być wykorzystywane w badaniach własnych redaktora bez uprzedniej, pisemnej zgody autora. Informacje poufne oraz idee uzyskane podczas procesu recenzji należy traktować z najwyższą dyskrecją i nie wykorzystywać ich dla osobistych korzyści.

Redaktor zobowiązany jest do zapewnienia, że kwestie finansowe, takie jak reklama, przedruki czy inne źródła przychodów czasopisma, nie wpływają na podejmowane decyzje redakcyjne. Priorytetem jest zagwarantowanie rzetelnej, sprawiedliwej i merytorycznej oceny każdego zgłoszonego artykułu.

Przed rozpoczęciem oceny artykułu redaktor powinien ujawnić wszelkie potencjalne konflikty interesów, wynikające z konkurencji, współpracy czy innych powiązań z autorami, firmami lub instytucjami powiązanymi z pracą. W takich przypadkach obowiązkiem redaktora jest przekazanie procesu recenzji współredaktorom lub innym członkom zespołu redakcyjnego.

Redakcja wymaga od wszystkich współpracowników pełnego ujawnienia istotnych konfliktów interesów. W przypadku wykrycia sprzeczności po publikacji, należy niezwłocznie opublikować odpowiednie poprawki, a gdy zajdzie taka potrzeba – podjąć dalsze kroki, takie jak wycofanie artykułu lub opublikowanie sprostowania.

Zaangażowanie i współpraca w badaniach

Redaktor pełni rolę strażnika wiarygodności i integralności czasopisma, aktywnie dbając o poprawność publikowanych treści poprzez wprowadzanie korekt oraz wycofywanie artykułów w razie potrzeby. Jego zadaniem jest także skrupulatne wykrywanie podejrzanych badań oraz potencjalnych nieprawidłowości w publikacjach. Redaktor powinien uważnie monitorować proces recenzji, wychwytując uchybienia redakcyjne i błędy recenzenckie. W przypadku pojawienia się zarzutów o charakterze etycznym wobec nadesłanych lub opublikowanych prac, redaktor zobowiązany jest do podjęcia odpowiednich, stanowczych działań, które zapewnią zachowanie najwyższych standardów naukowej rzetelności.

OBOWIĄZKI RECENZENTÓW

Wkład w decyzje redakcyjne

Proces recenzji pełni kluczową rolę w podejmowaniu decyzji redakcyjnych — dostarczając redaktorowi rzetelnej oceny merytorycznej. Jednocześnie stanowi ważny kanał komunikacji między redakcją a autorem, wspierając autora w doskonaleniu artykułu.

 

Terminowość
Każdy recenzent zaproszony do oceny artykułu, który nie czuje się kompetentny lub nie jest w stanie wykonać recenzji w wyznaczonym terminie, powinien niezwłocznie poinformować o tym redaktora, umożliwiając powierzenie zadania innej osobie.

 

Poufność
Recenzowane materiały traktowane są jako informacje poufne. Ich udostępnianie lub dyskusja z osobami niezaangażowanymi w proces bez zgody redaktora jest niedopuszczalna.

Obiektywizm
Recenzje powinny cechować się bezstronnością i merytorycznym podejściem. Personalne uwagi wobec autorów są nieakceptowalne. Recenzenci winni wyrażać swoje oceny jasno, popierając je solidnymi argumentami.

 

Potwierdzenie źródeł informacji

Recenzenci powinni wskazywać ważne publikacje, które autorzy pominęli w cytowaniach. Wszelkie twierdzenia o wcześniejszych obserwacjach lub konkluzjach wymagają odpowiedniego odwołania do literatury. Istotne zbieżności lub powielanie danych między ocenianym tekstem a innymi publikacjami powinny być zgłaszane redakcji.

 

Ujawnianie danych i konflikty interesów

Informacje i idee uzyskane podczas recenzji należy traktować z pełną poufnością, nie wykorzystując ich do własnych celów. Recenzenci powinni unikać oceny prac, w których mogą wystąpić konflikty interesów wynikające z relacji osobistych, współpracy czy konkurencji z autorami, firmami lub instytucjami powiązanymi z artykułem.

 

OBOWIĄZKI AUTORÓW

Rzetelność w prezentacji wyników badań

Autorzy przedstawiający wyniki oryginalnych badań powinni dostarczyć dokładny i kompletny opis przeprowadzonych eksperymentów oraz przedstawić obiektywną analizę rezultatów wraz z omówieniem ich znaczenia. Wszystkie kluczowe dane muszą być jasno udokumentowane, a praca powinna zawierać odpowiednią liczbę szczegółów i odniesień do literatury, aby umożliwić innym naukowcom powtórzenie badań. Zamieszczanie fałszywych lub celowo wprowadzających w błąd informacji jest niedopuszczalne i stoi w sprzeczności z zasadami etyki naukowej.

Oryginalność i unikanie plagiatu

Autorzy są zobowiązani do zapewnienia, że ich praca jest w pełni oryginalna. Wszelkie cytaty i wykorzystane materiały pochodzące od innych autorów muszą zostać właściwie oznaczone i odpowiednio przypisane. Niedopuszczalne jest jednoczesne publikowanie tych samych wyników badawczych w kilku miejscach lub składanie tego samego artykułu do różnych czasopism. Takie praktyki są sprzeczne z zasadami uczciwości publikacyjnej.

Podziękowania i źródła wsparcia

W artykule należy uwzględnić podziękowania dla osób oraz instytucji, które wsparły autora w realizacji badań. Ponadto, autorzy powinni wskazać publikacje, które istotnie wpłynęły na charakter i kontekst zgłoszonego materiału.

Kwestie autorstwa

Autorem powinny być wyłącznie osoby, które wniosły istotny wkład w koncepcję, przeprowadzenie badań oraz interpretację wyników. Wszyscy, którzy znacząco przyczynili się do powstania pracy, powinni być wymienieni jako współautorzy. Osoby zaangażowane jedynie w niektóre etapy badania należy uwzględnić w sekcji „Podziękowania”. Główny autor, pełniący funkcję korespondencyjną, ma obowiązek zapewnić, że lista współautorów jest kompletna i poprawna, a wszyscy wymienieni autorzy zapoznali się z ostateczną wersją artykułu oraz wyrazili zgodę na jego publikację.

Ujawnianie konfliktów interesów i źródeł finansowania

Autorzy powinni ujawnić wszelkie konflikty interesów – zarówno finansowe, jak i niematerialne – które mogą mieć wpływ na interpretację wyników. Wszystkie źródła finansowania badań, które są podstawą publikacji, muszą zostać jasno podane.

Korekta błędów po publikacji

Jeśli autor odkryje poważne błędy lub nieścisłości w opublikowanej pracy, ma obowiązek niezwłocznie powiadomić o tym redakcję czasopisma lub wydawcę. Powinien aktywnie współpracować przy publikacji erraty lub wycofaniu artykułu, aby zapewnić integralność naukową publikacji.

 

DEKLARACJA WYDAWCY

W sytuacjach, gdy pojawią się podejrzenia lub potwierdzone przypadki naruszeń zasad rzetelności naukowej, nieuczciwości w publikacjach lub plagiatu, wydawca, działając w ścisłym porozumieniu z redaktorem czasopisma, podejmie wszelkie niezbędne kroki w celu wyjaśnienia okoliczności oraz naprawienia szkód. Działania te mogą obejmować natychmiastowe opublikowanie korekty (erraty), a w poważniejszych sytuacjach – całkowite wycofanie artykułu z publikacji, aby zagwarantować integralność i wiarygodność naukowego dorobku.

OŚWIADCZENIE WYDAWCY

W przypadkach domniemanej lub sprawdzonej nierzetelności naukowej, nieuczciwej publikacji lub plagiatu, wydawca, w ścisłej współpracy z redaktorem czasopisma, podejmie wszelkie właściwe środki w celu wyjaśnienia sytuacji i wniesienia poprawek do określonego artykułu. Obejmuje to szybką publikację erraty lub, w uzasadnionych przypadkach, pełne wycofanie pracy z czasopisma.