Minimalny podatek, maksymalne sprawowanie rządów
DOI:
https://doi.org/10.33119/ASCASP.2025.1.4Słowa kluczowe:
międzynarodowe opodatkowanie, instytucje, ład korporacyjny, zarządzanie, polityka, prawo międzynarodowe, sieci transnarodowe, uczestnictwo, tworzenie polityki, JEL: E63, H2, F02, H87, K33, K34, N40, P45, H11, H21, H87, F50, F53, F59, Z13Abstrakt
Celem filaru II OECD było ustanowienie globalnego minimalnego podatku dla dużych międzynarodowych korporacji, ale najbardziej trwały skutek prawdopodobnie wywoła rola, jaką odegrał on w zapoczątkowaniu niekończącego się okresu sprawowania maksymalnych rządów, którym towarzyszy coraz bardziej złożony i fragmentaryczny ponad- narodowy porządek podatkowy, a którego wymienione cechy tylko się nasilają w wyniku niedawnych zmian politycznych w Stanach Zjednoczonych. Ponieważ kraje spoza OECD starają się rozszerzyć zakres swoich wpływów na globalne stosunki podatkowe za pośrednictwem ONZ, kontynuując przy tym współpracę z OECD, namnażanie się komitetów, zgromadzeń oraz forów negocjacyjnych i współpracy pomiędzy organizacjami rządowymi i pozarządowymi dodatkowo komplikuje i tak już złożony proces kształtowania globalnej polityki podatkowej. Polityka handlowa „America First” [Ameryka na pierwszym miejscu] administracji Trumpa i przyjęte w ramach tej polityki stanowisko w sprawie współpracy międzynarodowej jeszcze bardziej skomplikowały tę dynamikę, uwypuklając wyzwania związane z osiągnięciem spójnych globalnych ram podatkowych. Nie sposób przewidzieć, czy ten kolejny okres globalnych stosunków podatkowych doprowadzi ostatecznie do wypracowania lepszej, bardziej sprawiedliwej polityki. Jasne jest, że poza wszelkimi istotnymi reformami polityki, jakie filar II może przynieść, stanowi on część cyklu tworzenia instytucji, który zrodził się z powszechnego niezadowolenia z poprzednich modeli sprawowania rządów, co skłania do stawiania ważnych pytań dotyczących przyszłości międzynarodowych stosunków podatkowych i wartości decentralizacji zależnej od większych nakładów zasobów.
Bibliografia
Afrykańskie Forum Administracji Podatkowej (2019).
The Place of Africa in the Shift Towards Global Tax Governance: Can the Taxation of the Digitalised Eco- nomy Be an Opportunity for More Inclusiveness? [Miej- sce Afryki względem zwrotu w kierunku globalnego sprawowania rządów w zakresie podatków: czy opo- datkowanie gospodarki cyfrowej może być szansą na większą inkluzywność?]. Republika Południowej Afryki: Afrykańskie Forum Administracji Podatkowej.
Biały Dom (2025a). Memorandum dla Sekretarza Skarbu Państwa: polityka handlowa „America First” [Ameryka na pierwszym miejscu] (20 stycznia 2025 r.).
Biały Dom (2025b). Memorandum dla Sekretarza Skarbu Państwa: Global Tax Deal (Globalne porozumienie
w sprawie podatków) Organizacji Współpracy Gospo- darczej i Rozwoju (OECD) (20 stycznia 2025 r.).
Biały Dom (2025c). Wystąpienie prezydenta Trumpa na Światowym Forum Ekonomicznym. Telekonferencja (23 stycznia 2025 r.).
Brauner, Y. (2025) What Can the UN Do That the OECD Can’t or Won’t? [Co może zrobić ONZ, czego OECD nie chce lub nie może?]. INTERTAX, 53(1), s. 44–55.
Christians, A. (2010). Networks, Norms and National Tax Policy [Sieci, normy i krajowa polityka podatkowa].
Washington University Global Studies Law Review.
Christians, A. (2017). BEPS and the New International Tax Order [BEPS i nowy międzynarodowy porządek podatkowy]. Brigham Young University Law Review.
Christians, A., van Apeldoorn, L. (2018). The OECD Inclusive Framework [Otwarte ramy OECD]. Bulletin for International Taxation, kwiecień/maj.
Coase, R.H. (1937). The Nature of the Firm [Charakter firmy]. Economica, 4(1), s. 386–405.
Coase, R.H. (1960). The Problem of Social Cost [Problem kosztów społecznych]. Journal of Law & Econ, 3(1).
Cockfield, A.J. (2006), The Rise of the OECD as Informal ‘World Tax Organization’ Through National Respon- ses to E-commerce Tax Challenges [Przyjęcie przez OECD roli nieformalnej „Światowej Organizacji Podat- kowej” w wyniku krajowych reakcji na wyzwania podatkowe w handlu elektronicznym]. Yale Journal of Law & Technology, 8, e138.
Dourado, A. (2025). United Nations, International Tax Justice and Mutual Recognition of Interests [Organiza- cja Narodów Zjednoczonych, Międzynarodowa spra- wiedliwość podatkowa i wzajemne uznawanie intere- sów]. INTERTAX, 53(1), s. 3–8.
Englisch, J. (2023). Pillar 2: QDMTT or Safe Harbour Dome- stic Minimum Top-Up Tax (SHDMTT)? [Filar II: QDMTT czy krajowy minimalny podatek wyrównawczy Safe Harbour (SHDMTT)?], Kluwer International Tax Blog, 2 listopada 2023, https://kluwertaxblog.com/2023/11/02/ pillar-2-qdmtt-or-safe-harbour-domestic-minimum-top- -up-tax-shdmtt/#_ftn6 (dostęp: DD.MM.RRRR).
Eurodad (2016). An Intergovernmental UN Tax Body – why we need it and how we can get it [Międzyrządowy organ podatkowy ONZ – dlaczego go potrzebujemy i jak możemy go stworzyć], https://www.eurodad.org/ an_intergovernmental_un_tax_body_why_we_need_ it_and_how_we_can_get_it (dostęp: DD.MM.RRRR).
Faccio, T., Ghosh, J. (2024). Why Should EU Countries Support a UN Framework Convention on Interna- tional Tax Cooperation [Dlaczego kraje UE powinny wspierać Ramową konwencję ONZ o międzynarodo- wej współpracy podatkowej], Intertax, 52, 358.
Graetz, M.J.. (1997). The “Original Intent” of U.S. Inter- national Taxation [„Pierwotna intencja” kryjąca się za amerykańskim opodatkowaniem międzynarodo- wym]. Duke Law Journal, 46(1), s. 1021–1109.
Hearson, M., Christensen, R.C., Randriamanalina, T. (2023). Developing Influence: The Power of “the Rest” in Global Tax Governance [Wpływ rozwijający się: potęga „pozostałych” w globalnym sprawowaniu rzą- dów w zakresie opodatkowania]. Review of Internatio- nal Political Economy, 30(3), s. 841–864.
Jogarajan, S. (2018). Double Taxation and the League of Nations [Podwójne opodatkowanie i Liga Narodów].
Cambridge, MA: Cambridge University Press.
Komesar, N. (1994). Imperfect Alternatives: Choosing Institutions in Law, Economics, and Public Policy [Nie- doskonałe alternatywy: wybór instytucji prawnych, ekonomicznych i w polityce publicznej]. Chicago: Uni- versity of Chicago Press.
MFW, OECD, ONZ i GBŚ (2016). Platforma współpracy w dziedzinie podatków: uwagi koncepcyjne.
OECD (2000). Towards Global Tax Cooperation: Pro- gress in Identifying and Eliminating Harmful Tax Pra- ctices [W kierunku globalnej współpracy podatkowej: postępy w identyfikacji i eliminacji szkodliwych prak- tyk podatkowych]. Paryż: OECD Publishing.
OECD (2013). Action Plan on Base Erosion and Profit Shif- ting [Plan działania w sprawie erozji bazy podatkowej i przenoszenia zysków]. Paryż: OECD Publishing.
OECD (2021). Tax Challenges Arising from Digitalisa- tion of the Economy – Global Anti-Base Erosion Model Rules (Pillar Two): Inclusive Framework on BEPS [Wyzwania podatkowe wynikające z cyfryzacji gospo- darki – globalne modelowe zasady przeciwdziała- nia erozji podstawy opodatkowania (filar II): Otwarte ramy w zakresie BEPS]. Projekt OECD/G20 w sprawie przeciwdziałania erozji podstawy opodatkowania i przenoszenia zysków. Paryż: OECD Publishing.
OECD (2023). Administrative Guidance on the Global Anti-Base Erosion Model Rules (Pillar Two) [Wytyczne administracyjne w sprawie globalnych modelowych zasad przeciwdziałania erozji podstawy opodatkowa- nia (filar II)], luty 2023 r.
Olson, M. (1965). The Logic of Collective Action: Public Goods and the Theory of Groups [Logika działań zbio- rowych: dobra publiczne i teoria grup]. Boston: Har- vard University Press.
ONZ (2023a). Głosowanie jawne nad projektem rezolu- cji Rady Gospodarczej i Społecznej nr A/C.2/78/L.18/ Rev.1 (22.11.2023 r.).
ONZ (2023b). Promocja otwartej i skutecznej międzyna- rodowej współpracy podatkowej w Organizacji Naro- dów Zjednoczonych: Rezolucja – przyjęta przez Walne Zgromadzenie A/RES/78/230 (22.12.2023 r.).
ONZ (2024). Propozycja Przewodniczącego w spra- wie warunków funkcjonowania Ramowej konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych o międzynaro- dowej współpracy podatkowej. A/AC.295/2024/L.4.
Nowy Jork: ONZ.
Parada, L. (2023). Response to the UN Resolution on A/ RES/77/244 on Promotion of Inclusive and Effective International Tax Cooperation at the United Nations [Odpowiedź na rezolucję ONZ A/RES/77/244 w spra- wie promowania otwartej i skutecznej międzynaro- dowej współpracy podatkowej w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych].
Peters, C. (2025). International Tax Cooperation at the United Nations: Clearing the Way for Everlasting Deli- beration [Międzynarodowa współpraca podatkowa w ramach Organizacji Narodów Zjednoczonych: toro- wanie drogi do wiecznych narad]. INTERTAX, 53(1), s. 9–13.
Shaxson, N. (2016). Ecuador’s president calls for glo- bal tax body [Prezydent Ekwadoru wzywa do utwo- rzenia globalnego organu podatkowego]. Tax Justice Network.
Shotwell, J.T. (1920). The League of Nations Starts: An Outline by its Organisers [Liga Narodów zaczyna dzia- łać: zarys jej inicjatorów]. Londyn: MacMillan and Co.
Stewart, M., Nidumolu, P. (2023). ‘International Tax Law and Development’ [Międzynarodowe prawo podat- kowe i rozwój]. W: The Oxford Handbook of Internatio- nal Law and Development [Oksfordzki podręcznik do międzynarodowego prawa podatkowego i rozwoju], Buchanan R. i in. (eds.). Oxford: Oxford University Press.
Susan, B.-L., Halliday, T.C. (2017). Global lawmakers: International organizations in the crafting of world markets [Światowi prawodawcy: organizacje mię- dzynarodowe tworzące rynki światowe]. Cambridge: Cambridge University Press.
Teo, N.J. (2023). The United Nations in Global Tax Coo- rdination: Hidden History and Politics [Organiza- cja Narodów Zjednoczonych i globalna koordynacja podatkowa: ukryta historia i polityka]. Cambridge: Cambridge University Press.
Weiner, J.M., Ault, H.J. (1998). The OECD’s report on harmful tax competition [Raport OECD na temat szkodliwej konkurencji podatkowej]. Nat’l Tax J., s. 601–608.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Oficynę Wydawniczą SGH autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Oficyna Wydawnicza SGH posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Osoby zainteresowane komercyjnym wykorzystaniem zawartości czasopisma proszone są o kontakt z Redakcją.
Autor zgadza się na dalsze udostępnianie pracy wg wymagań licencji CC-BY-NC