Uwarunkowania zewnętrzne funkcjonowania SOE w Polsce na przykładzie przedsiębiorstwa Grupa Azoty
Abstrakt
Przedsiębiorstwa państwowe (ang. SOE – State Owned Enterprises) nadal odgrywają istotną rolę w polskiej gospodarce. Mimo dokonujących się przemian ekonomicznych i politycznych ich udział w gospodarce Polski jest znaczący. Celem artykułu jest próba oceny wpływu uwarunkowań zewnętrznych na funkcjonowanie polskich przedsiębiorstw państwowych na przykładzie Grupy Azoty. Dla realizacji celu badawczego sformułowano następujące pytania badawcze: 1) Jakie uwarunkowania zewnętrzne przemawiają za utrzymaniem własności państwowej? 2) Czy przy istniejących obecnie uwarunkowaniach zewnętrznych dalsze utrzymywanie własności państwowej w Polsce jest uzasadnione? Aby odpowiedzieć na postawione pytania badawcze dokonano przeglądu literatury zgromadzonej w bazach Scopus, Web of Science i BazEkon, a następnie wykorzystując metodę badawczą „desk reseach” przeanalizowano związane z tematem publikacje książkowe, artykuły naukowe oraz raporty różnych instytucji badawczych zawierające wyniki badań empirycznych. Dla realizacji celu przeprowadzono pogłębioną analizę przemian, jakie dokonały się w Polsce po 1989 r. w kontekście przemian ustrojowych i towarzyszącej im powszechnej prywatyzacji oraz przedstawiono ich obecną sytuację. Skoncentrowano się zwłaszcza na przemianach dokonujących się w przemyśle chemicznym na przykładzie przedsiębiorstwa państwowego Grupa Azoty. Wykorzystując metodę indukcji dokonano identyfikacji kluczowych wyzwań i możliwości stojących przed SOE oraz wskazano kierunki dalszego rozwoju w kontekście globalnych tendencji gospodarczych oraz unikatowych wyzwań stawianych przez rynek polski. Stosując metodę studium przypadku przedsiębiorstwa państwowego Grupa Azoty, pokazano rolę, jaką odgrywają SOE w kreowaniu wzrostu gospodarczego, innowacyjności oraz zrównoważonym rozwoju kraju. W podsumowaniu wskazano na istnienie wielu argumentów przemawiających za utrzymywaniem własności państwowej w polskiej gospodarce, wskazując na rolę, jaką odgrywa mieszany model gospodarki, dający możliwość funkcjonowania i konkurowania przedsiębiorstw państwowych z firmami prywatnymi z korzyścią zarówno dla gospodarki, jak i konsumenta.
Bibliografia
Antonelli C. [2014], The dynamics of knowledge governance, w: Antonelli C., Link A. N. (red.), Routledge Handbook of the Economics of Knowledge, Routledge, London – New York.
Bai C.‑E., Li D.‑D., Tao Z., Wang Y. [2000], A multitask theory of state enterprise reform, „Journal of Comparative Economics”, vol. 28 (4), s. 716–738.
Bator F. M. [1958], The anatomy of market failure, „Quarterly Journal of Economics”, vol. 72 (3), s. 351–379.
Fiorio C. V., Florio M. [2013], Electricity prices and public ownership: evidence from the EU15 over thirty years, „Energy Economics”, vol. 39, s. 222–232.
GA [2021], Strategia Grupy Kapitałowej Azoty, Grupa Azoty, Tarnów.
GUS [2005], Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa.
Kaliński J. [2009], Transformacja gospodarki polskiej w latach 1989–2004, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
Lin L.‑W., Milhaupt C. J. [2013], We are the (national) champions: understanding the mechanisms of state capitalism in China, „The Stanford Law Review”, vol. 65 (4), s. 697–759.
MAP [2024], Sytuacja ekonomiczna spółek giełdowych nadzorowanych przez MAP, Ministerstwo Aktywów Państwowych, Warszawa, 11 czerwca, https://www.gov.pl/web/aktywa-panstwowe/sytuacja-ekonomiczna-spolek-gieldowych-nadzorowanych-przez-map (data dostępu: 11.06.2024).
Matuszak P., Kabaciński B. [2021], Non-commercial goals and financial performance of stateowned enterprises – some evidenc from the electricity sector in the EU countries, „Journal of Comparative Economics”, vol. 49 (4).
MAW [2023], Spółki z udziałem Skarbu Państwa. Działania i wyniki 2016–2023, Ministerstwo Aktywów Własnościowych, Warszawa, s. 3.
Mazzucato M. [2013], The Entrepreneurial State: Debunking Public vs. Private Sector Myths, Anthem Press, London.
MSP [2005], Raport o przekształceniach własnościowych w 2004 r., Ministerstwo Skarbu Państwa, Warszawa.
Musacchio A., Lazzarini S. G. [2014], Reinventing State Capitalism: Leviathan in Business, Brazil and beyond, first ed. Harvard University Press.
OECD [2023], Improving the business regulatory environment in Poland, OECD Economics Department Working Papers no. 1764.
Robinett D. [2006], Held by the Visible Hand: The Challenge of State-Owned Enterprise Corporate Governance for Emerging Markets, World Bank, Washington.
Telegdy A. [2016], Employment adjustment in the global crisis. Differences between domestic, foreign and state-owned enterprises, „Economics of Transition”, vol. 24 (4), s. 683–703.
Tonurist P. [2015], Framework for analysing the role of state owned enterprises in innovation policy management: the case of energy technologies and Eesti Energia, „Technovation”, vol. 38, s. 1–14.
Vickers J., Yarrow G. [1991], Economic perspectives on privatization, „Journal of Economic Perspectives”, vol. 5 (2), s. 111–132.
WBG [2023], The Business of the State, World Bank Group, s. 5.
Autor
Prawa autorskie (c) 2024 Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Oficynę Wydawniczą SGH autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Oficyna Wydawnicza SGH posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Osoby zainteresowane komercyjnym wykorzystaniem zawartości czasopisma proszone są o kontakt z Redakcją.
