Treść głównego artykułu
Abstrakt
W artykule dokonano analizy zjawiska dezinformacji naukowej w odniesieniu do kluczowych pojęć i związanej z nią problematyki poruszanej w publikacjach z baz Emerald, Ebsco oraz Springer w ciągu ostatniej dekady. Celem podjętych rozważań jest próba zidentyfikowania przyczyn powstawania dezinformacji naukowej oraz jej wpływu na rozwój pseudonauki. W artykule omówiono sposoby zwalczania tego typu zagrożeń z uwzględnieniem podejmowanych w tym zakresie działań, szczególnie na gruncie polskim. Analiza podjętej problematyki od strony teoretycznej prowadzi do wniosku, że ze względu na złożoność omawianego zjawiska i jego wysoką szkodliwość społeczną zagadnienie dezinformacji naukowej wymaga dalszych badań.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Oficynę Wydawniczą SGH autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Oficyna Wydawnicza SGH posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Osoby zainteresowane komercyjnym wykorzystaniem zawartości czasopisma proszone są o kontakt z Redakcją.
Referencje
- Anderson, J., Rainie, L. (2017). The Future of Truth and Misinformation Online, https://www.pewresearch.org/internet/2017/10/19/the-future-of-truth-and-misinformationonline/ (dostęp: 25.07.2021).
- Arias, A. G. (2020). Education and Pseudoscience. Preprint, https://www.researchgate.net/publication/346953144_Education_and_pseudoscience (dostęp: 22.07.2021).
- Beall, J. (2013). Predatory Publishing Is Just One of the Consequences of Gold Open Access. Learned Publishing, 26 (2), 79–84.
- Blancke, S., Braeckman, J., Boudry, M. (2019). Reasonable Irrationality: The Role of Reasons in the Diffusion of Pseudoscience. Journal of Cognition and Culture, 19, 432–449.
- Brown, A. W., Kaiser, K. A., Allison, D. B. (2018). Issues with Data and Analyses: Errors, Underlying Themes, and Potential Solutions. Proceedings of the National Academy of Sciences, 115 (11), 2563–2570, https://www.pnas.org/content/115/11/2563 (dostęp: 20.08.2021). DOI: 10.1073/pnas.1708279115.
- Churski, P., Herodowicz, T., Konecka-Szydłowska, B., Perdał, R. (2018). Identyfikacja możliwości wskaźnikowania zjawisk społeczno-ekonomicznych na poziomie krajowym i regionalnym w państwach UE, http://forsed.amu.edu.pl/admin/uploads/file/wp3_ identyfikacja-mozliwosci-wskaznikowania_final.pdf (dostęp: 23.07.2021).
- Drogosz, M. (2012). Inflacja idei we współczesnej nauce. Social Psychological Bulletin, 7, 3 (22), 224–226.
- Else, H., Van Noorden, R. (2021). The Fight against Fake-Paper Factories that Churn Out Sham Science. Nature, 591, 516–519. DOI: 10.1038/d41586-021-00733–5.
- European Commission (2021). Reports on January Actions – Fighting COVID-19 Disinformation Monitoring Programme, https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/ library/reports-january-actions-fighting-covid-19-disinformation-monitoringprogramme (dostęp: 20.07.2021).
- Flood, A. (2017). Fake News Is ‘Very Real’ Word of the Year for 2017. The Guardian, https://www.theguardian.com/books/2017/nov/02/fake-news-is-very-real-wordof-the-year-for-2017 (dostęp: 14.07.2021).
- Frederick, D. E. (2020). Scholarly Communications, Predatory Publishers and Publish or Perish Culture in the 2020s. Library Hi Tech News, 37 (5), 1–11. DOI: 10.1108/ LHTN-01-2020-0007.
- Grunt-Meyer, K. (2017). Światopogląd a błąd konfirmacji w naukach społecznych. Filozofia Nauki, XXV, 2 (98), 103–119.
- Guiney, P., Goodfellow, W., Canfield, T. J. (2020). An Overview of Confirmation Bias in Science: Examples and Opportunities for Improvement, Society of Environmental Toxicology and Chemistry (SETAC) SCICON2 – SETAC North America 41st Annual Meeting, November 15–19.
- Hołdanowicz, G. (2020). Pułapki wykresów, https://www.cziitt.pw.edu.pl/pulapkiwykresow/ (dostęp: 7.07.2021).
- Hopf, H., Krief, A., Mehta, G., Matlin, S. A. (2019). Fake Science and the Knowledge Crisis: Ignorance Can Be Fatal. Royal Society Open Science, 6, 190161. DOI: 10.1098/ rsos.190161.
- Lipiński, Ł. (2018). Krótki przewodnik po fake newsach, https://www.press.pl/magazynpress/artykul/55061, krotki-przewodnik-po-fake-newsach (dostęp: 15.07.2021).
- Loomba, S., de Figueiredo, A., Piatek, S. J., de Graaf, K., Larson, H. (2021). Measuring the Impact of COVID-19 Vaccine Misinformation on Vaccination Intent in the UK and USA. Nature Human Behaviour, 5, 337–348.
- Macháček, V., Srholec, M. (2021). Predatory Publishing in Scopus: Evidence on Cross-Country Differences. Scientometrics, 126, 1897–1921.
- Mierzyńska, A. (2021). Są przekonani, że walczą przeciw niewolnictwu i segregacji. Antyszczepionkowcy w Polsce, https://oko.press/antyszczepionkowcy-w-polsce/ (dostęp: 7.07.2021).
- Moravec, P. L., Minas, R. K., Dennis, A. R. (2019). Fake News on Social Media: People Believe What They Want to Believe When It Makes No Sense At All. MIS Quarterly, 43 (4), 1343–1360.
- Myśliwiec, M. (2018). Najczęstsze błędy w interpretacji badań naukowych w nefrologii. Forum Nefrologiczne, 11 (1), 50–53.
- Oxford Languages (2016). World of the Year 2016, https://languages.oup.com/word-ofthe-year/2016 (dostęp: 28.07.2021).
- PAN (2020). Kodeks etyki pracownika naukowego, https://sip.lex.pl/akty-prawne/akty-korporacyjne/kodeks-etyki-pracownika-naukowego-287453395 (dostęp: 20.07.2021).
- Peters, U. (2020). What Is the Function of Confirmation Bias? Erkenntnis. DOI: 10.1007/ s10670-020-00252-1.
- Regt, A. de, Montecchi, M., Lord Ferguson, S. (2020). A False Image of Health: How Fake News and Pseudo-Facts Spread in the Health and Beauty Industry. Journal of Product and Brand Management, 29 (2), 168–179. DOI: 10.1108/JPBM-12-2018-2180.
- Sadowski, A., Szydlik, A. (2016). Poznanie naukowe i kanony nauki. Optimum. Studia Ekonomiczne, 2 (80), 55–68.
- Scheufele, D. A., Hoffman, A. J., Neeley, L., Reid, C. M. (2021). Misinformation about Science in the Public Sphere. Proceedings of the National Academy of Sciences, 118 (15).
- DOI: 10.1073/pnas.2104068118.
- Wrzosek, M. (red.) (2019). Raport: Zjawisko dezinformacji w dobie rewolucji cyfrowej. Państwo. Społeczeństwo. Polityka. Biznes. Warszawa: NASK Państwowy Instytut Badawczy, https://cyberpolicy.nask.pl/raport-zjawisko-dezinformacji-w-dobie-rewolucjicyfrowej-panstwo-spoleczenstwo-polityka-biznes/ (dostęp: 20.07.2021).
- Zon, J. (2012). Nauka i pseudonauka, https://www.academia.edu/9423858/Nauka_i_pseudonauka_Science_and_pseudoscience_In_Polish_ (dostęp: 6.06.2021).
Referencje
Anderson, J., Rainie, L. (2017). The Future of Truth and Misinformation Online, https://www.pewresearch.org/internet/2017/10/19/the-future-of-truth-and-misinformationonline/ (dostęp: 25.07.2021).
Arias, A. G. (2020). Education and Pseudoscience. Preprint, https://www.researchgate.net/publication/346953144_Education_and_pseudoscience (dostęp: 22.07.2021).
Beall, J. (2013). Predatory Publishing Is Just One of the Consequences of Gold Open Access. Learned Publishing, 26 (2), 79–84.
Blancke, S., Braeckman, J., Boudry, M. (2019). Reasonable Irrationality: The Role of Reasons in the Diffusion of Pseudoscience. Journal of Cognition and Culture, 19, 432–449.
Brown, A. W., Kaiser, K. A., Allison, D. B. (2018). Issues with Data and Analyses: Errors, Underlying Themes, and Potential Solutions. Proceedings of the National Academy of Sciences, 115 (11), 2563–2570, https://www.pnas.org/content/115/11/2563 (dostęp: 20.08.2021). DOI: 10.1073/pnas.1708279115.
Churski, P., Herodowicz, T., Konecka-Szydłowska, B., Perdał, R. (2018). Identyfikacja możliwości wskaźnikowania zjawisk społeczno-ekonomicznych na poziomie krajowym i regionalnym w państwach UE, http://forsed.amu.edu.pl/admin/uploads/file/wp3_ identyfikacja-mozliwosci-wskaznikowania_final.pdf (dostęp: 23.07.2021).
Drogosz, M. (2012). Inflacja idei we współczesnej nauce. Social Psychological Bulletin, 7, 3 (22), 224–226.
Else, H., Van Noorden, R. (2021). The Fight against Fake-Paper Factories that Churn Out Sham Science. Nature, 591, 516–519. DOI: 10.1038/d41586-021-00733–5.
European Commission (2021). Reports on January Actions – Fighting COVID-19 Disinformation Monitoring Programme, https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/ library/reports-january-actions-fighting-covid-19-disinformation-monitoringprogramme (dostęp: 20.07.2021).
Flood, A. (2017). Fake News Is ‘Very Real’ Word of the Year for 2017. The Guardian, https://www.theguardian.com/books/2017/nov/02/fake-news-is-very-real-wordof-the-year-for-2017 (dostęp: 14.07.2021).
Frederick, D. E. (2020). Scholarly Communications, Predatory Publishers and Publish or Perish Culture in the 2020s. Library Hi Tech News, 37 (5), 1–11. DOI: 10.1108/ LHTN-01-2020-0007.
Grunt-Meyer, K. (2017). Światopogląd a błąd konfirmacji w naukach społecznych. Filozofia Nauki, XXV, 2 (98), 103–119.
Guiney, P., Goodfellow, W., Canfield, T. J. (2020). An Overview of Confirmation Bias in Science: Examples and Opportunities for Improvement, Society of Environmental Toxicology and Chemistry (SETAC) SCICON2 – SETAC North America 41st Annual Meeting, November 15–19.
Hołdanowicz, G. (2020). Pułapki wykresów, https://www.cziitt.pw.edu.pl/pulapkiwykresow/ (dostęp: 7.07.2021).
Hopf, H., Krief, A., Mehta, G., Matlin, S. A. (2019). Fake Science and the Knowledge Crisis: Ignorance Can Be Fatal. Royal Society Open Science, 6, 190161. DOI: 10.1098/ rsos.190161.
Lipiński, Ł. (2018). Krótki przewodnik po fake newsach, https://www.press.pl/magazynpress/artykul/55061, krotki-przewodnik-po-fake-newsach (dostęp: 15.07.2021).
Loomba, S., de Figueiredo, A., Piatek, S. J., de Graaf, K., Larson, H. (2021). Measuring the Impact of COVID-19 Vaccine Misinformation on Vaccination Intent in the UK and USA. Nature Human Behaviour, 5, 337–348.
Macháček, V., Srholec, M. (2021). Predatory Publishing in Scopus: Evidence on Cross-Country Differences. Scientometrics, 126, 1897–1921.
Mierzyńska, A. (2021). Są przekonani, że walczą przeciw niewolnictwu i segregacji. Antyszczepionkowcy w Polsce, https://oko.press/antyszczepionkowcy-w-polsce/ (dostęp: 7.07.2021).
Moravec, P. L., Minas, R. K., Dennis, A. R. (2019). Fake News on Social Media: People Believe What They Want to Believe When It Makes No Sense At All. MIS Quarterly, 43 (4), 1343–1360.
Myśliwiec, M. (2018). Najczęstsze błędy w interpretacji badań naukowych w nefrologii. Forum Nefrologiczne, 11 (1), 50–53.
Oxford Languages (2016). World of the Year 2016, https://languages.oup.com/word-ofthe-year/2016 (dostęp: 28.07.2021).
PAN (2020). Kodeks etyki pracownika naukowego, https://sip.lex.pl/akty-prawne/akty-korporacyjne/kodeks-etyki-pracownika-naukowego-287453395 (dostęp: 20.07.2021).
Peters, U. (2020). What Is the Function of Confirmation Bias? Erkenntnis. DOI: 10.1007/ s10670-020-00252-1.
Regt, A. de, Montecchi, M., Lord Ferguson, S. (2020). A False Image of Health: How Fake News and Pseudo-Facts Spread in the Health and Beauty Industry. Journal of Product and Brand Management, 29 (2), 168–179. DOI: 10.1108/JPBM-12-2018-2180.
Sadowski, A., Szydlik, A. (2016). Poznanie naukowe i kanony nauki. Optimum. Studia Ekonomiczne, 2 (80), 55–68.
Scheufele, D. A., Hoffman, A. J., Neeley, L., Reid, C. M. (2021). Misinformation about Science in the Public Sphere. Proceedings of the National Academy of Sciences, 118 (15).
DOI: 10.1073/pnas.2104068118.
Wrzosek, M. (red.) (2019). Raport: Zjawisko dezinformacji w dobie rewolucji cyfrowej. Państwo. Społeczeństwo. Polityka. Biznes. Warszawa: NASK Państwowy Instytut Badawczy, https://cyberpolicy.nask.pl/raport-zjawisko-dezinformacji-w-dobie-rewolucjicyfrowej-panstwo-spoleczenstwo-polityka-biznes/ (dostęp: 20.07.2021).
Zon, J. (2012). Nauka i pseudonauka, https://www.academia.edu/9423858/Nauka_i_pseudonauka_Science_and_pseudoscience_In_Polish_ (dostęp: 6.06.2021).