Zrównoważona Karta Wyników Zrównoważonego Rozwoju jako metoda zarządzania strategicznego w polskich organizacjach pożytku publicznego – propozycja zastosowania

Abstrakt

Niniejszy artykuł prezentuje badania nad zastosowaniem Zrównoważonej Karty Wyników dla Zrównoważonego Rozwoju (Sustainability Balanced Scorecard, SBCS) w polskich organizacjach pozarządowych, mających status organizacji pożytku publicznego. Zostały one wybrane ze względu na dostępność sprawozdań merytorycznych i finansowych oraz ich ustrukturyzowaną formę, określoną przez prawodawstwo. Motywacją prowadzonych badań jest doświadczenie autorki – jest ona współzałożycielką organizacji pozarządowej i doświadcza problemów związanych z zastosowaniem do organizacji pozarządowych narzędzi planowania strategicznego, stworzonych dla organizacji komercyjnych. Liczne badania cytowane w artykule potwierdzają ten wniosek. Jednocześnie Zrównoważona Karta Wyników (BSC) jest wskazywana w literaturze jako najlepsza metoda do planowania strategicznego w organizacjach trzeciego sektora. Autorka hipotetycznie założyła, że BSC i SBSC są adekwatne do monitorowania realizacji celów strategicznych w organizacjach, ale jedynie niewielki odsetek OPP w sposób eksplicytny wyraża w raportach mierniki związane z realizacją celów strategicznych. W celu zweryfikowania tych hipotez został stworzony korpus 120 sprawozdań merytorycznych za rok 2023 dla OPP, które wskazały działalność wspomagającą rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości jako statutową. Autorka nie skupia się przy tym na perspektywie finansowej sprawozdań, gdyż uznała, że ten zakres jest dość dobrze opisany w literaturze, natomiast podjęła próbę wydobycia z tekstów informacji o innych elementach BSC i SBSC, które, teoretycznie, powinny pojawiać się w sprawozdaniach merytorycznych i stanowić element rozliczania się OPP z działalności operacyjnej, w powiązaniu z ich celami strategicznymi. Autorka przeprowadziła badanie tekstów metodami językoznawstwa korpusowego, które pozwalają na analizę zarówno jakościową, jak i ilościową tekstów. Wykorzystała do tego narzędzia przetwarzania języka naturalnego polskiego, które pozwalają wyciągnąć wnioski uogólniające dla całej próby. Przeprowadzone badania wskazały na to, że raporty merytoryczne OPP w największym stopniu skupiają się na perspektywie klienta. W niewielu tekstach sprawozdań pojawiły się informacje o realizowaniu polityki zrównoważonego rozwoju innego niż rozwój społeczny, mimo dyrektyw Unii Europejskiej w perspektywie do 2050 r., które nakazują zrównoważoną działalność.