Article Sidebar
-
przewartościowanie, bańki spekulacyjne, innowacje, cykle Schumpetera, inwestowanie
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza wybranych epizodów baniek spekulacyjnych w kontekście innowacji technologicznych obejmujących pięć okresów historycznych: epokę wczesnej spekulacji finansowej, stali, ropy, internetu oraz biotechnologii. Wszystkie, z wyjątkiem pierwszej, koncentrują się wokół dużych, charakterystycznych dla danego okresu innowacji, które stanowią punkt odniesienia w dalszych rozważaniach. W badaniu zastosowano metodę porównawczą opartą na danych historycznych, wskaźnikach rynkowych i studiach przypadku, co umożliwiło identyfikację wspólnych mechanizmów powstawania, rozwoju i pękania baniek. Wnioski te pozostają aktualne współcześnie, wskazując na powtarzalność błędów poznawczych oraz instytucjonalnych mimo cykliczności zjawiska. Wyniki wskazują na cechy szczególne każdego przypadku, a także podobne schematy powstawania cyklu spekulacyjnego, obejmujące fazę innowacji, dynamicznego wzrostu cen aktywów, szczyt rynkowy i gwałtowną korektę. Mimo różnic technologicznych i instytucjonalnych analizowanych przypadków determinanty baniek, takie jak nadmierny optymizm inwestorów, łatwy dostęp do kapitału czy niedoszacowanie ryzyka, pozostają zbliżone. Przewartościowania – jako element wdrażania innowacji – wpisują się w mechanizm Minsky’ego, a ich skala rośnie wraz z niepewnością wyceny i kosztami konwersji.
Full Text
Bibliografia
Alacra [b.d.], Private company valuations, http://www.alacra.com/alacra/outside/demo/ alacrabookco.pdf (dostęp: 9.05.2025).
AnnualReports.com [2013], Company financials and historical data, https://www.annualreports.com/HostedData/AnnualReportArchive/b/NYSE_BHC_2013.pdf (dostęp: 9.05.2025).
Bogan V. [2006], Stock market participation and the Internet, Working paper, Cornell University.
Bratt S. [2022], The exploitations of NDAs in Theranos: exposing the gaps in DTSA, Cardozo International & Comparative Law Review (CICLR) Blog.
Breaban A., Noussair C. N. [2018], Emotional state and market behavior, „Review of Finance”, vol. 22 (1), s. 279–309.
Calomiris C. W. [1993], Financial factors in the Great Depression, “Journal of Economic Perspectives”, vol. 7 (2), s. 61–85.
Cambaza E. M. [2024], Theranos: the ethics of innovation and deception in healthcare technology, “REVES – Revista Relações Sociais”, vol. 7 (2), s. 19792–19792.
Camerer C. F., Loewenstein G. [2006], Behavioral economics, „Econometric Society Monographs”, vol. 42, s. 181.
Chobanova R. [2006], Challenges to the indicators on science, technology and innovation development, Conference: Policies for Research and Innovation on the Move Towards ERA Indicators on Science, Technology and Innovation History and New PerspectivesAt: Lugarno, Switzerland.
Chrzanowski A. R., Głażewska I. [2012], Wpływ rewolucji technologicznej na usprawnianie procesów biznesowych, „Zarządzanie Zmianami: Zeszyty Naukowe”, nr 2, s. 24–39.
Colombo J. [2012], The South Sea Bubble, May 18th.
Companies Market Cap [2025], Stock market data of oil and biotech firms, May 9, https://companiesmarketcap.com (dostęp: 9.05.2025).
Dalrymple W. [2019], The Anarchy: The relentless rise of the East India Company, Bloomsbury Publishing, London.
DTC Perspectives’ News [2017], Outcome Health’s closes first-ever round of Funding at $ 5B valuation, May 31, https://www.dtcperspectives.com/outcome-healths-closes-first-ever-roundfunding-5b-valuation/ (dostęp: 9.05.2025).
EIA [b.d.], U. S. crude oil first purchase price, U. S. Energy Information Administration, https://www.eia.gov/dnav/pet/hist/LeafHandler.ashx?n=PET&s=F000000__3&f=A (dostęp: 9.05.2025).
Eisenhardt K. M. [1989], Building theories from case study research, “Academy of Management Review”, vol. 14 (4), s. 532–550.
Farr C. [2019], Digital health start-up once worth $ 1.5 billion is racing to keep lights on as investors flee, CNBC, December 8, link: https://www.cnbc.com/2019/12/08/proteus-digital-strugglesto-raise-cash-after-1point5‑billion-valuation.html (dostęp: 9.05.2025).
Fred [b.d.], Table data – American Railroad stock prices for United States, https://fred.stlouisfed.org/data/M1105AUSM505NNBR (dostęp: 9.05.2025).
Freeman C., Louçã F. [2003], The fourth Kondratiev wave: The Great Depression and the age of oil, automobiles, motorization, and mass production, w: Freeman C., Louçã F. (red.), As time goes by: from the industrial revolutions to the information revolution, Oxford Scholarship Online.
Gartman D. [2004], Three ages of the automobile: The cultural logics of the car, “Theory, Culture & Society”, vol. 21 (4–5), s. 169–195.
Gilder G. [1995], Mike Milken and the two trillion dollar opportunity, “Forbes ASAP”.
Hejeebu S. [2005], Contract enforcement in the English East India Company, “The Journal of Economic History”, vol. 65 (2), s. 496–523.
Homm U., Breitung J. [2012], Testing for speculative bubbles in stock markets: a comparison of alternative methods, “Journal of Financial Econometrics”, vol. 10 (1), s. 198–231.
Jennings A. [2022], Theranos: Case study and examination of the fraud triangle, „Finance Undergraduate Honors Theses”, no 5.
Jeske M. [2020], Lessons from Theranos: changing narratives of individual ethics in science and engineering, “Engaging Science, Technology, and Society”, vol. 6, s. 306–311.
Kindleberger C., Aliber R. [2005], Manias, panics and crashes: a history of financial crises, Springer.
Kovacic W. E., Shapiro C. [2000], Antitrust policy: A century of economic and legal thinking, “Journal of Economic Perspectives”, vol. 14 (1), s. 43–60.
Laffey D. [2004], The rise and fall of the dot com entrepreneurs, Working paper, Kent Business School, Canterbury, United Kingdom.
Mansfield E. [1965], Innovation and technical change in the railroad industry, w: Transportation economics, NBER, s. 169–197.
Milken M. [2009], Why capital structure matters, “The Wall Street Journal”, vol. 92.
Minsky H. P. [1992], The financial instability hypothesis, Working Paper, no 74.
Minsky H. P., Kaufman H. [2008], Stabilizing an unstable economy, vol. 1, McGraw-Hill, New York.
Morris J. J., Alam P. [2012], Value relevance and the dot-com bubble of the 1990 s, “The Quarterly Review of Economics and Finance”, vol. 52 (2), s. 243–255.
Odlyzko A. [2010], Collective hallucinations and inefficient markets: The British Railway Mania of the 1840 s, DOI:10.2139/SSRN.1537338.
Olien D. D., Olien R. M. [1993], Running out of oil: discourse and public policy, 1909–1929, “Business and Economic History”, s. 36–66.
Palmer D., Weiss T. [2022], The unique vulnerabilities of entrepreneurial ventures to misconduct, w: Entrepreneurialism and Society: New Theoretical Perspectives, vol. 81, Emerald Publishing Limited, s. 129–159.
Pástor Ľ., Veronesi P. [2009], Technological revolutions and stock prices, „American Economic Review”, vol. 99 (4), s. 1451–1483.
Perez C. [2002], Technological revolutions and financial capital: The dynamics of bubbles and golden ages, Edward Elgar Publishing, Cheltenham.
Pierrakis Y. [2010], Venture capital: now and after the Dotcom crash, Nesta.
Ranjit P., Varma C. A. S. L., Maddela N. R., Reddy K. V. [2021], Biotechnology of twenty-first Century, w: Maddela N. R., García L. C. (red.), Innovations in biotechnology for a sustainable future, Springer, s. 17–42.
Robins N. [2012], The corporation that changed the world: How the East India Company shaped the modern multinational, Pluto Press, London.
Rogal L. [2020], Secrets, lies, and lessons from the Theranos scandal, “Hastings Law Journal”, vol. 72, s. 1663.
Romer C. D., Pells R. H. [2003], Great Depression, w: Encyclopædia Britannica, s. 225.
Shea G. S. [2007], Financial market analysis can go mad (in the search for irrational behaviour during the South Sea Bubble), “The Economic History Review”, vol. 60 (4), s. 742–765.
Sikka P., Puxty A., Willmott H., Cooper C. [1998], The impossibility of eliminating the expectations gap: some theory and evidence, “Critical Perspectives on Accounting”, vol. 9 (3), s. 299–330.
Taylor B. [2013], The First and the greatest: The rise and fall of the Vereenigde Oost-Indische Compagnie, Finaeon, https://www.finaeon.com/the-first-and-the-greatest-the-rise-and-fall-of-thevereenigde-oost-indische-compagnie/ (dostęp: 9.05.2025).
Thielschler C. [2024], Unicorns in oncology: value creation and allocation, “Journal of European Economy”, vol. 23 (3), s. 455–467.
Thompson W. R. [2009], The Kondratieff waves as global social processes, w: World system history, s. 174–195.
Tun Z. T. [2025], Theranos: A fallen unicorn, Reviewed by David Kindness, Investopedia, March 21, https://www.investopedia.com/articles/investing/020116/theranos-fallen-unicorn.asp (dostęp: 9.05.2025).
Weston J. F. [2002], The Exxon-Mobil Merger: An Archetype, “Journal of Applied Finance”, vol. 12 (1), s. 69–88.
Yahoo Finance [b.d.], Stock performance history: Biotech sector, https://finance.yahoo.com/?guccounter=1 (dostęp: 10.05.2025).
Yergin D. [2012], The prize: The epic quest for oil, money & power, Simon & Schuster, New York.
Zook M. A. [2002], Grounded capital: venture financing and the geography of the Internet industry, 1994–2000, “Journal of Economic Geography”, vol. 2 (2), s. 151–177.
Autor
Prawa autorskie (c) 2025 Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Oficynę Wydawniczą SGH autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Oficyna Wydawnicza SGH posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Osoby zainteresowane komercyjnym wykorzystaniem zawartości czasopisma proszone są o kontakt z Redakcją.