Taksonomia paradoksów w zarządzaniu strategicznym

Jan Polowczyk

Autor

Jan Polowczyk Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

Słowa kluczowe:

koopetycja, oburęczność, paradoks, paradoksalny menedżer, taksonomia paradoksów, umiar, zarządzanie strategiczne

Abstrakt

Podstawowym celem artykułu jest przedstawienie specyfiki i złożoności zarządzania strategicznego za pomocą koncepcji paradoksu. Dziś, gdy globalizacja, innowacje, hiperkonkurencja i wymagania społeczne tworzą coraz bardziej dynamiczne i skomplikowane środowisko, paradoks staje się ważnym narzędziem badawczym do zrozumienia współczesnych organizacji i zarządzania nimi. Paradoks jako metateoretyczna perspektywa wnosi do nauk o zarządzaniu solidny aparat badawczy, umożliwiający głębsze zrozumienie konstrukcji, relacji i dynamiki występujących w otoczeniu napięć organizacyjnych, wzbogacając jednocześnie istniejące teorie i procesy teoretyzowania. Na podstawie przeglądu literatury przedmiotu przedstawiona została autorska taksonomia paradoksów związanych z zarządzaniem strategicznym.

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

Wydawnictwa zwarte

Ash, T. G. (2022). Obrona liberalizmu. Eseje o wolności, wojnie i Europie. Warszawa: Fundacja Kultura Liberalna.

Bratnicki, M. (2008). Kompetencje przedsiębiorstwa. Od określenia kompetencji do zbudowania strategii. Warszawa: Agencja Wydawnicza Placet.

Cameron, K., Quinn, R. (1988). Organizational Paradox and Transformation. W: Paradox and Transformation: Toward a Theory of Change in Organization and Management (s. 1–

, R. Quinn, K. Cameron (Eds.). Cambridge: Ballinger.

Collins, J. (2007). Od dobrego do wielkiego. Czynniki trwałego rozwoju i zwycięstwa firm. Warszawa: MT Biznes.

Collins, J., Hansen, M. T. (2013). Wielcy z wyboru. Warszawa: MT Biznes.

Collins, J., Porras, J. I. (2008). Wizjonerskie organizacje. Skuteczne praktyki najlepszych z najlepszych. Warszawa: MT Biznes.

Ghyczy, von T., Oetinger, von B., Bassford, Ch. (2002). Clausewitz o strategii. Warszawa: PWE.

Haidt, J. (2014). Prawy umysł. Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka? Sopot: Smak Słowa.

Kuhn, T. S. (1968). The Structure of Scientific Revolutions. Chicago: The Univeristy of Chicago Press.

Lawrence, P., Lorsch, J. (1967). Organizations and Environment: Managing Differentiation and Integration. Homewood: Irwin.

Lee, Y. T., Han, A. G., Byron, T. K., Fan, H. X. (2008). Daoist Leadership, Theory and Application. W: Leadership and Management in China: Philosophies, Theories, and Practices (s. 83–107), C. C. Chen, Y. T. Lee (Eds.). New York: Cambridge University Press.

Piketty, T. (2015). Kapitał w XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Polowczyk, J. (2022a). Paradoksy w zarządzaniu strategicznym. Podejście ewolucyjno-behawioralne. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. DOI: 10.18559/978–83-8211-108-8.

Porter, M. E. (1992). Strategia konkurencji. Metody analizy sektorów i konkurentów. Warszawa: PWE.

Smith, K., Berg, D. (1987). Paradoxes of Group Life. San Francisco: Josey-Bass.

Thaler, R. H., Sunstein, C. R. (2010). Impuls. Jak podejmować właściwe decyzje dotyczące zdrowia, dobrobytu i szczęścia. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.

Tushman, M., Smith, W. K. (2002). Organizational Technology. W: Companion to Organizations (s. 386–414), J. Baum (Ed.). Oxford: Blackwell Publishers.

Zakrzewska-Bielawska, A. (2018). Strategie rozwoju przedsiębiorstw. Nowe spojrzenie. Warszawa: PWE.

Artykuły naukowe

Brandenburger, A. M., Nalebuff, B. J. (2021). The Rules of Co-Opetition, Harvard Business Review, January–February, s. 2–11.

Chen, M. J. (2002). Transcending Paradox: The Chinese ‘Middle Way’ Perspective, Asia Pacific Journal of Management, 19 (2/3), s. 179–199.

Chen, M. J. (2008). Reconceptualizing the Competition – Cooperation Relationship: A Transparadox Perspective, Journal of Management Inquiry, 17 (4), s. 288–304.

Cygler, J., Sroka, W., Solesvik, M., Dębkowska, K. (2018). Benefits and Drawbacks of Coopetition: The Roles of Scope and Durability in Coopetitive Relationships, Sustainability, 10, s. 1–24.

Czakon, W. (2012). Równowaga a wzrost – relacja odwróconego U w naukach o zarządzaniu, Przegląd Organizacji, 10, s. 7–10.

Czakon, W., Klimas, P., Mariani, M. (2020). Behavioral Antecedents of Coopetition: A Synthesis and Measurement Scale, Long Range Planning, 53 (1), s. 1–15.

Czakon, W., Mucha-Kuś, K., Rogalski, M. (2014). Coopetition Research Landscape – A Systematic Literature Review 1997–2010, Journal of Economics and Management, 17, s. 22–150.

Dweck, C. (1986). Motivational Processes Affecting Learning, American Psychologist, 41, s. 1040–1048.

Friedman, M. (1970). The Social Responsibility of Business Is to Increase Its Profits, New York Times Magazine, September 13, s. 32–33.

Ghoshal, S., Bartlett, C. A. (1994). Linking Organizational Context and Managerial Action: The Dimensions of Quality Management, Strategic Management Journal, 15, s. 91–112.

Gibson, C. B., Birkinshaw, J. (2004). The Antecedents, Consequences and Mediating Role of Organizational Ambidexterity, Academy of Management Journal, 47 (2), s. 209–226.

Gilbert, C. (2006). Change in the Presence of Residual Fit: Can Competing Frames Co-Exist?, Organization Science, 17 (1), s. 150–167.

Gorynia, M. (2022). O umiarze w ekonomii, Rzeczpospolita, 25 października.

Jankowska, B., Mroczek, K., Polowczyk, J., Trąpczyński, P. (2016). Paradoks koopetycji – teoria czy praktyka?, Marketing i Rynek, 2, s. 2–12.

Jensen, M. (2002). Value Maximization, Stakeholder Theory, and the Corporate Objective Function, Business Ethics Ouarterly, 12, s. 235–256.

Kołodko, G. (2014). Nowy pragmatyzm, czyli ekonomia i polityka dla przyszłości, Ekonomista, 4, s. 161–180.

Lewis, M. W. (2000). Exploring Paradox: Toward a More Comprehensive Guide, Academy of Management Review, 25 (4), s. 760–776.

Lewis, M. W., Grimes, A. J. (1999). Metatriangulation: Building Theory from Multiple Paradigms, Academy of Management Review, 24 (4), s. 672–690.

Lewis, M. W., Smith, W. K. (2014). Paradox as a Metatheoretical Perspective, The Journal of Applied Behavioral Science, 50 (2), s. 127–149. DOI: 10.1177/0021886314522322.

Luscher, L., Lewis, M. W. (2008). Organizational Change and Managerial Sensemaking: Working through Paradox, Academy of Management Journal, 51 (2), s. 221–240.

Polowczyk, J. (2014). Zarządzanie strategiczne jako wielowymiarowa przestrzeń paradoksów, Studia Oeconomica Posnaniensia, 2 (2), s. 107–125.

Polowczyk, J. (2022b). Akcjonariusze kontra inni interesariusze, Rzeczpospolita, 27 września.

Poole, M. S., Van de Ven, A. (1989). Using Paradox to Build Management and Organizational Theory, Academy of Management Review, 14 (4), s. 562–578.

Qui, J., Donaldson, L., Luo, B. N. (2012). The Benefits of Persisting with Paradigms in Organizational Research, Academy of Management Perspectives, 26 (1), s. 93–104.

Rosenbloom, R. S., Christensen, C. M. (1994). Technological Discontinuities, Organizational Capabilities, and Strategic Commitments, Industrial and Corporate Change, 3 (3), s. 655–685.

Schad, J., Lewis, M. W., Raisch, S., Smith, W. K. (2016). Paradox Research in Management Science: Looking Back to Move Forward, The Academy of Management Annals, 10 (1), s. 5–64. DOI: 10.1080/19416520.2016.1162422.

Smith, W. K., Gonin, M., Besharov, M. L. (2013). Managing Social-Business Tensions: A Review and Research Agenda for Social Enterprises, Business Ethics Quarterly, 23 (3), s. 407–442.

Smith, W. K., Lewis, M. W. (2011). Toward a Theory of Paradox: A Dynamic Equilibrium Model of Organizing, Academy of Management Review, 36 (2), s. 381–403.

Smith, W. K., Tushman, M. L. (2005). Managing Strategic Contradictions: A Top Management Model for Managing Innovation Streams, Organization Science, 16 (5), s. 522–536.

Sundaramurthy, C., Lewis, M. W. (2003). Control and Collaboration: Paradoxes of Governance, Academy of Management Review, 28 (3), s. 397–415.

Tushman, M., Romanelli, E. (1985). Organizational Evolution: A Metamorphosis Model of Convergence and Reorientation, Research in Organizational Behavior, 7, s. 171–222.

Urbanowska-Sojkin, E. (2016). Paradoksy w zarządzaniu strategicznym przedsiębiorstwami, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, 420, s. 363–375.

Van Der Vegt, G., Bunderson, J. S. (2005). Learning and Performance in Multidisciplinary Teams: The Importance of Collective Team Identification, Academy of Management Journal, 48 (3), s. 532–547.

Waldman, D. A., Bowen, D. E. (2016). Learning to Be a Paradox-Savvy Leader, Academy of Management Perspectives, 30 (3), s. 316–327.

Zakrzewska-Bielawska, A. (2017). Ambidexterity jako zdolność dynamiczna w odpowiedzi na niepewność otoczenia, Studia Oeconomica Posnaniensia, 5 (9), s. 174–190.

Zhang, Y., Waldman, D., Han, Y., Li, X. (2015). Paradoxical Leader Behavior in People Management: Antecedents and Consequences, Academy of Management Journal, 58 (2), s. 538–566.

Materiały internetowe

Polowczyk, J. (2018). A Paradox Based View in Strategic Management, https://www.researchgate.net/publication/330325263_A_paradox_based_view_in_strategic_management (dostęp:

10.2023). Taxono