Zasoby środowiskowe jako element kosztów wytworzenia wyrobów
Abstrakt
Zrównoważony rozwój wymaga uwzględnienia zasobów środowiskowych w kształtowaniu cen i wycenie produktów. Celem artykułu jest przedstawienie koncepcji wyceny wyrobów obejmującej wykorzystane zasoby środowiskowe. Wyrób, który ma gorszy wpływ na środowisko, powinien kosztować więcej niż odpowiednik, który wyrządza mniej szkód. Zmianę sposobu myślenia kupujących można uzyskać poprzez bezpośrednie wykorzystanie mechanizmów rynkowych. Kupujący produkty wpływające negatywnie na środowisko powinni zapłacić więcej. W odpowiedzi na postawione pytanie badawcze: „Czy koszty wykorzystanych zasobów środowiskowych mogą być, zgodnie ze standardami rachunkowości finansowej, brane pod uwagę przy ustalaniu kosztu wytworzenia wyrobów?” stwierdzono, że ich uwzględnienie jest możliwe przy spełnieniu określonych warunków. Podstawowym warunkiem uwzględnienia tych kosztów w wartości wyrobów jest sprawdzenie, czy będzie można sprzedać wytworzone wyroby po cenie, która pokryje koszty ich wytworzenia i zapewni zysk. Na przykładzie przedsiębiorstwa produkującego tkaniny lniane zaprezentowano sposób podejścia do ustalania kosztów wytworzenia wyrobów wskazując na możliwość potraktowania kosztów zewnętrznych, będących następstwem nieracjonalnego korzystania z zasobów środowiskowych tak, jak kosztów będących konsekwencją niewykorzystanych zdolności produkcyjnych i strat produkcyjnych. Zgodnie z Europejskim Zielonym Ładem Unia Europejska powinna przekształcić się w nowoczesną, zasobooszczędną i konkurencyjną gospodarkę, gdzie nastąpi oddzielenie wzrostu gospodarczego od zużycia zasobów. Mniejsze zużycie zasobów i mniejszy negatywny wpływ na środowisko można osiągnąć poprzez zobowiązanie firm do raportowania działań w obszarze środowiska. Koncentracja na raportowaniu nie wpływa jednak na rzeczywistą potrzebę zmian sposobu myślenia i zachowań kupujących produkty oraz zarządzających przedsiębiorstwami. Zmianę sposobu myślenia kupujących można uzyskać poprzez bezpośrednie wykorzystanie mechanizmów rynkowych. Wyższy koszt planety powinien przekładać się na wyższą cenę dla klienta. Kiedy standardy rachunkowości finansowej na to pozwolą?
Bibliografia
Bagliani M., Martini F. [2012], A joint implementation of ecological footprint methodology and cost accounting techniques for measuring environmental pressures at the company level, “Ecological Indicators”, vol. 16, s. 148–156.
Block S., Emerson J. W., Esty D. C., de Sherbinin A., Wendling Z. A., Kurczynski K., Lin F., Xu C., Wu N., Harwood J., Oliva E., Cheung S., Desai A., Cheung S., Hu T., Yun J., Gibson J., Rotman P., Yu A., Desai A., Tarver N.‑R., Browning P., Osuna M., Luong Q., Lin F. [2024], 2024 Environmental Performance Index, Yale Center for Environmental Law & Policy, New Haven, CT, epi.yale.edus (data dostępu: 20.08.2024).
Brundtland G. H. [1987], Our Common Future (Raport Brundtland), Oxford University Press, Oxford, s. 14.
Burritt R. L., Schaltegger S. [2000], Contemporary Environmental Accounting, Greenleaf Publishing, Sheffield.
Doorasamy M., Garbharran H. L. [2015], Assessing the Use of Environmental Management Accounting as a Tool to Calculate Environmental Costs and Their Impact on a Company’s Environmental Performance, “International Journal of Management Research and Business Strategy”, vol. 4 (1), s. 35–52.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 537/2014, dyrektywy 2004/109/WE, dyrektywy 2006/43/WE oraz dyrektywy 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD), s. L 322/16.
Fichter K., Loew T., Seidel E. [2013], Betriebliche Umweltkostenrechnung: Methoden und praxisegerechte Weiterentwicklung, Springer Gabler, Wiesbaden.
Hołuj A. [2018], Ekonomiczne i ekologiczne efekty zewnętrzne w planowaniu przestrzennym, „Folia Oeconomica Acta Universitatis Lodziensis”, nr 4 (336), s. 144–145.
Kareiva P., Watts S., McDonald R., Boucher T. M. [2007], Domesticated nature: Shaping landscapes and ecosystems for human welfare, “Science”, vol. 316 (5833), s. 1866–1869.
Kibert Ch. J. [2016], Sustainable Construction: Green Building Design and Delivery, John Wiley & Sons, Hoboken, New Jersey, s. 82.
Kowalski A. [2015], Ekonomia środowiska, Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, s. 92.
Kozłowski M. [2011], Zasoby naturalne i ich ochrona, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 134.
Law J. [2016], A Dictionary of Accounting, Oxford University Press.
Odum E. P. [1971], Fundamentals of Ecology, John Wiley & Son, New York, s. 102.
Ostrom E. [1990], Governing the Commons: The Evolution of Institutions for Collective Action, Princeton University Press, Princeton, s. 55.
Ptak M. [2013], Metody internalizacji kosztów zewnętrznych związanych z emisją gazów cieplarnianych, „Prace Naukowe Uniwersytetu Wrocławskiego”, nr 297, Wrocław, s. 276–279.
Reddy V. R., Kurian M., Ardakanian R. [2015], Life cycle Cost Approach for Management of Environmental
Resources, Springer, Heidelberg, DOI 10.1007/978-3-319-06287-7.
Rozporządzenie (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie stosowania międzynarodowych standardów rachunkowości (Dz.U. L 243 z 11.9.2002), s. 1–4, s. 37–41.
Szadziewska A. [2012], Klasyfikacja i ujmowanie kosztów środowiskowych przedsiębiorstwa w sprawozdaniach zewnętrznych, „Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości”, nr 65 (121), s. 45–70.
Szadziewska A., Majchrzak I., Remlein M., Szychta A. [2021], Rachunkowość zarządcza a zrównoważony rozwój przedsiębiorstwa, IUS Publicum Instytut Prawa Gospodarczego, Katowice, s. 128–131.
Świderska G. K. [2017], Koszt wytworzenia jako podstawa wyceny produktów, Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, Warszawa, rozdział 3.
Świderska G. K., Krysik M. [2024], Od tradycyjnego rachunku kosztów do nowoczesnego controllingu kosztów, Difin, Warszawa, s. 10–11, s. 53–66.
Wendisch N., Heupel T. [2005], Implementing Environmental Cost Accounting in Small and Medium-Sized Companies, w: Rikhardsson P. M., Bennett M., Bouma J. J., Schaltegger S. (red.), Implementing Environmental Management Accounting: Status and Challenges, Springer, s. 193–215.
Wilson E. O. [1988], Biodiversity, Harvard University Press, Cambridge, s. 121.
Wojciechowski T. [2010], Ekologia i ochrona środowiska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 45.
Autor
Prawa autorskie (c) 2025 Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Oficynę Wydawniczą SGH autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Oficyna Wydawnicza SGH posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Osoby zainteresowane komercyjnym wykorzystaniem zawartości czasopisma proszone są o kontakt z Redakcją.