Giełdy kryptowalutowe w systemie finansów zdecentralizowanych
Article Sidebar
kwietnia 8, 2025
marca 31, 2025
Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie kluczowych aspektów związanych z systemem giełd kryptowalutowych. Wyróżnia się dwa główne typy giełd kryptowalutowych: giełdy scentralizowane (CEX) oraz giełdy zdecentralizowane (DEX). Giełdy scentralizowane są zarządzane przez centralny organ, który kontroluje środki użytkowników, oferując bardziej uproszczone i przyjazne dla użytkownika doświadczenie. Jednak ta centralizacja wiąże się z ryzykiem, zwłaszcza związanym z bezpieczeństwem, ponieważ użytkownicy muszą powierzyć swoje aktywa giełdzie. Z kolei giełdy zdecentralizowane (DEX) działają bez centralnego organu, pozwalając użytkownikom na zachowanie pełnej kontroli nad swoimi środkami oraz bezpośrednią wymianę kryptowalut za pomocą smart kontraktów na blockchainie. Ta decentralizacja redukuje zależność od pośredników i zwiększa prywatność, ale wiąże się również z wyzwaniami. Giełdy DEX są zazwyczaj bardziej skomplikowane w obsłudze i mogą wymagać większej wiedzy technicznej. Przyszłe badania w obszarze zdecentralizowanych finansów powinny się skupić na analizie tego, w jaki sposób różne grupy inwestorów – od indywidualnych po duże instytucje finansowe – zaczynają wykorzystywać giełdy kryptowalutowe w swoich strategiach finansowych.
Bibliografia
Bank for International Settlements [2023], The crypto ecosystem: key elements and risks Report submitted to the G20 Finance Ministers and Central Bank Governors, ISBN 978-92-9259-670-5.
Barbon A., Ranaldo A. [2023], On the quality of cryptocurrency markets: Centralized versus decentralized exchanges, Cornell University, https://doi.org/10.48550/arXiv.2112.07386.
Bentov I., Ji Y., Zhang F., Breidenbach L., Daian P., Juels A. [2019], Tesseract: real-time cryptocurrency exchange using trusted hardware, CCS ‘19: Proceedings of the 2019 ACM SIGSAC Conference on Computer and Communications Security, November, p. 1521–1538, https://dl.acm.org/doi/abs/10.1145/3319535.3363221.
Canessane R. A., Srinivasan N., Abinash B., Ashwini S., Kumar B. M. [2019], Decentralised applications using Ethereum Blockchain, International Conference on Science Technology Engineering and Mathematics (ICONSTEM), Chennai, India, p. 75–79, https://doi.org/10.1109/ICONSTEM.2019.8918887.
Chalkias K., Chatzigiannis P., Yan J. [2022], Broken proofs of solvency in Blockchain custodial wallets and exchanges, Cryptology ePrint Archive, https://eprint.iacr.org/2022/043.
Chen You-Ping, Ju-Chun Ko [2019], CryptoAR Wallet: A Blockchain cryptocurrency wallet application that uses augmented reality for on-chain user data display, Proceedings of the 21st International Conference on Human-Computer Interaction with Mobile Devices and Services, MobileHCI’19, New York, p. 1–5, https://doi.org/10.1145/3338286.3344386.
Crypto-assets – European Commission [2023], https://finance.ec.europa.eu/digital-finance/cryptoassets_en (Accessed: 25.02.2025).
ESMA [2023], Markets in crypto-assets regulation (MiCA), https://www.esma.europa.eu/esmasactivities/digital-finance-and-innovation/markets-crypto-assets-regulation-mica (Accessed: 25.02.2025).
Essén A., Ekholm A. [2020], Centralization vs. decentralization on the Blockchain in a health information exchange context, Digital Transformation and Public Services, p. 58–82.
Fareed T. [2023], A systemic review of payment technologies with a special focus on digital wallets, in: Turi A. N. (ed.), Financial technologies and DeFi. Financial innovation and technology, Springer, Cham, p. 89–97, https://doi.org/10.1007/978-3-031-17998-3_6.
Hyeji J., Sung H. Han, Ju Hwan Kim, Kimin Kwon [2021], Usability evaluation for cryptocurrency exchange, in: Gutierrez A. M. J., Goonetilleke R. S., Robielos R. A. C. (eds.), Convergence of ergonomics and design, “Advances in Intelligent Systems and Computing”, vol. 1298, Springer International Publishing, Cham, p. 192–196, https://doi.org/10.1007/978-3-030-63335-6_20.
Jiahua Xu, Paruch K., Cousaert S., Feng Y. [2023], SoK: Decentralized exchanges (DEX) with automated market maker (AMM) protocols, “ACM Computing Surveys”, vol. 55 (11), p. 1–50, https://doi.org/10.1145/3570639.
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów [2024], Projekt ustawy o kryptoaktywach, Chancellery of the Prime Minister Republic of Poland, gov.pl, https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawyo-kryptoaktywach (Accessed: 1.06.2024).
Kumar M., Nikhil N., Singh R. [2020], Decentralising finance using decentralised Blockchain oracles, International Conference for Emerging Technology (INCET), Belgaum, India, p. 1–4, https://doi.org/10.1109/INCET49848.2020.9154123.
Markets in crypto-assets (MiCA/MiCAR) – CSSF [2025], https://www.cssf.lu/en/markets-incrypto-assets-mica-micar/ (Accessed: 25.02.2025).
McDevitt A. [2025], The rise, fall, and rise of crypto: Lessons from FTX amidst a changing regulatory landscape, https://www.int-comp.org/insight/the-rise-fall-and-rise-of-crypto-lessons-from-ftxamidst-a-changing-regulatory-landscape/ (Accessed: 25.02.2025).
McMenamin C., Daza V., Fitzi M., O’Donoghu P. [2022], FairTraDEX: A decentralised exchange preventing value extraction, ACM CCS Workshop on Decentralized Finance and Security, Association for Computing Machinery, New York, p. 39–46, https://doi.org/10.1145/3560832.3563439.
Platt M., Pierangeli F., Livan G., Righi S. [2020], Facilitating the decentralised exchange of cryptocurrencies in an order-driven market, Conference on Blockchain Research & Applications for Innovative Networks and Services (BRAINS), Paris, p. 30–34, https://doi.org/10.1109/BRAINS49436.2020.9223286.
Qin K., Zhou L., Afonin Y., Lazzaretti L., Gervais A. [2021], CeFi vs. DeFi – comparing centralized to decentralized finance, Cornell University, https://doi.org/10.48550/arXiv.2106.08157.
Samer B., Qais H., Khalil Y. [2022], Comparison of hardware and digital crypto wallets, “Journal of Southwest Jiaotong University”, vol. 57 (6), http://jsju.org/index.php/journal/article/view/1414 (Accessed: 30.05.2024).
Sans T., Ziming L., Oh K. [2023], A decentralized mnemonic backup system for non-custodial cryptocurrency wallets, in: Jourdan G.‑V., Mounier L., Adams C., Sèdes F., Garcia-Alfaro J., Foundations and practice of security, Lecture Notes in Computer Science, Springer Nature Switzerland, Cham, p. 355–370, https://doi.org/10.1007/978-3-031-30122-3_22.
Schoar M., Schoar A. [2022], Cryptocurrencies and decentralized finance, Bank for International Settlements.
Taylor S., Ho-Yong Kim S., Akram Zainol Ariffin K., Siti Norul Huda Sheikh A. [2022], A comprehensive forensic preservation methodology for crypto wallets, “Forensic Science International: Digital Investigation”, vol. 42–43, https://doi.org/10.1016/j.fsidi.2022.301477.
UKNF [2021], Ostrzeżenie Urzędu KNF o ryzykach związanych z nabywaniem oraz z obrotem kryptoaktywami (w tym walutami wirtualnymi oraz kryptowalutami), The Polish Financial Supervision Authority (UKNF), Warsaw, 12 stycznia, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Ostrzezenie_UKNF_o_ryzykach_zwiazanych_z_nabywaniem_oraz_z_obrotem_kryptoaktywami_72241.pdf (Accessed: 30.05.2024).
Ustawa z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20180000723 (Accessed: 3.03.2025).
Wang Q., Rujia Li W., Qi Wang, Chen S. [2021], Non-fungible Token (NFT): Overview, evaluation, opportunities and challenges, Cornell University, http://arxiv.org/abs/2105.07447.
Wang Y., Lu W., Liu M.‑B., Ren R., Härdle W. K. [2024], Cross-Exchange crypto risk: A highfrequency dynamic network perspective, “International Review of Financial Analysis”, vol. 94, https://doi.org/10.1016/j.irfa.2024.103246.
Autor
Prawa autorskie (c) 2025 Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Oficynę Wydawniczą SGH autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Oficyna Wydawnicza SGH posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Osoby zainteresowane komercyjnym wykorzystaniem zawartości czasopisma proszone są o kontakt z Redakcją.
