Pasek boczny artykułu
Treść głównego artykułu
Abstrakt
Celem artykułu jest przedstawienie struktury wybranych świadczeń - pieniężnych lub niepieniężnych - w systemie pomocy społecznej oraz zidentyfikowanie kluczowych w Polsce trendów w tym obszarze w latach 2012-2018. Przeprowadzone na potrzeby artykułu analizy sygnalizują, że zapowiedź odejścia od transferów pieniężnych na rzecz świadczeń pozapieniężnych, aktywizacji społecznej czy zawodowej ma jedynie charakter deklaratywny. W analizowanym okresie wystąpił negatywny trend polegający na zwiększeniu się liczby odbiorców świadczeń realizowanych w formie pieniężnej przy spadku liczby osób objętych wsparciem w formie pozapieniężnej. Rosła także liczba świadczeń przyznawanych z powodu dysfunkcji zdrowotnych i niepełnosprawności, malała zaś liczba świadczeń z powodu bezrobocia i ubóstwa. Ponadto nastąpiło zwiększenie zatrudnienia w sektorze pomocy społecznej, ale przy jednoczesnym spadku zatrudnienia pracowników socjalnych.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Czasopismo „Studia z Polityki Publicznej/Public Policy Studies” zapewnia dostęp do treści artykułów w trybie otwartego dostępu (Open Access) na zasadach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Więcej informacji: Polityka Open Access czasopisma "Studia z Polityki Publicznej/Public Policy Studies"
Referencje
- Adamczyk, M.D. (2017). Starzenie się społeczeństwa polskiego wyzwaniem dla zrównoważonego rozwoju. Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie/Politechnika Śląska, 106: 105-113.
- Adamowicz, M., Borczyńska, I. (2016). Funkcjonowanie systemu pomocy społecznej w układzie lokalnym na przykładzie gminy Obryte. Rozprawy Społeczne, 1(10): 31-43.
- Auleytner, J. (red.) (1995). Polityka społeczna: stan i perspektywy. Warszawa: Wydawnictwo WSP TWP.
- Bednarz, M. (2008). Polityka społeczna jako zaspokajanie istotnych potrzeb społecznych. Bydgoszcz: Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej.
- Brenk, M., Chaczko, K., Pląsek, R. (2018). Organizacja pomocy społecznej w Polsce 1918-2018: podręcznik akademicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
- Broda-Wysocki, P. (2010). Pomoc społeczna w Polsce - koncepcja i instrumenty. Ekspertyza przygotowana w ramach projektu EAPN Polska - profesjonalny dialog na rzecz Europy Socjalnej, http://www. eapn. org. pl/expert (dostęp: 26.09.2019).
- Bukalska, I. (2018). Współczesne rodziny wielodzietne-samoorganizacja dla realizacji potrzeb. Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne/Academic Journal of Sociology, 18(1), 51-56.
- Chaczko, K. (2016). Polska w soczewce. Ewolucja oraz modernizacja systemu opieki i pomocy społecznej w perspektywie instytucjonalnej. Rocznik Administracji Publicznej, 2: 353-372.
- European Commission (2020), Country Report Poland 2020, SWD(2020) 520 final, Brussels, 26.2.2020, https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/2020-european_semester_country-report-poland_en.pdf (dostęp: 28.02.2020).
- Frączek, P. (2019). Kontrakty socjalne. W stronę aktywnej pomocy społecznej. Sanok: Wydawnictwo PWSZ im. J. Grodka w Sanoku.
- Frysztacki, K. (1999). Dylematy badawcze w pracy socjalnej, w: A. Niesporek, K. Wódz (red.), Praca socjalna w Polsce. Katowice: Wyd. Śląsk.
- Frysztacki, K. (2006). Refleksje nad historią pracy socjalnej, w: A. Małek, K. Slany, I. Szczepaniak-Wiecha (red.), Z zagadnień historii pracy socjalnej w Polsce i w świecie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego: 17-24.
- Frysztacki, K. (2019). Wokół pracy socjalnej. Od koncepcji i teorii do kontekstów empiryczno-aplikacyjnych. Kraków: Wydawnictwo UJ.
- Gazeta Prawna (2013). Będą nowe świadczenia w pomocy społecznej. Rząd szykuje reformę, 9.09.2013, https://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/730648,beda-nowe-swiadczenia-w-pomocy-spolecznej.html (dostęp: 28.02.2020).
- Grewiński, M., Lizut, J. (2012). Pomoc społeczna jako realizator efektywnych usług socjalnych. Toruń: Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej.
- Grzywna, P., Lustig, J., Mitręga, M., Stępień-Lampa, N., Zasępa, B. (2017). Polityka społeczna. Rozważania o teorii i praktyce. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
- Guzikowska, M. (2011). Nowa interpretacja przepisów przez resort finansów zmniejsza dotacje na zasiłki stałe. Portal prawosocjalne.pl, 9.06.2011, http://www.prawosocjalne.pl/articles/show/a,1668,i,/nowa-interpretacja-przepisow-przez-resort-finansow-zmniejsza-dotacje-na-zasilki-stale (dostęp 19.10.2019).
- INFOR (2015). Projekt socjalny - nowe przepisy ustawy o pomocy społecznej, https://samorzad.infor.pl/wiadomosci/730704,Projekt-socjalny-nowe-przepisy-ustawy-o-pomocy-spolecznej.html (dostęp: 28.02.2020).
- Kowalski, R. (2019). Sejm zajął się Centrami Usług Społecznych. Przyspiesza i dąży do szybkiego uchwalenia ustawy, ngo.pl, 5.07.2019, https://publicystyka.ngo.pl/sejm-zajal-sie-centrami-uslug-spolecznych-przyspiesza-i-dazy-do-szybkiego-uchwalenia-ustawy (dostęp: 23.09.2019).
- Krzyszkowski, J. (2013). Pomoc społeczna wobec starzenia się społeczeństwa polskiego. Przegląd Socjologiczny, 62(2): 9-31.
- Księżopolski, M. (1985). Bezpieczeństwo społeczne i jego zagrożenia, w: A. Piekara, J. Supińska (red.), Polityka społeczna w okresie przemian. Warszawa: PWE: 18-34.
- Księżopolski, M., Magnuszewska-Otulak, G., Gierszewska, R. (1996). Zabezpieczenie społeczne, w: A. Rajkiewicz, J. Supińska, M. Księżopolski (red.), Polityka społeczna. Warszawa: PWE.
- Kubicka-Żach, K. (2019). Nie będzie boomu na centra usług społecznych, Prawo.pl, https://www.prawo.pl/samorzad/centra-uslug-spolecznych-cus-czyli-nowe-jednostki-organizacyjne,470051.html (dostęp: 24.09.2019).
- Kulesza, E. (2013). Lokalna polityka społeczna. Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
- Kurzynowski, A. (2003). Polityka społeczna-podstawowe pojęcia i zakres, w: A. Kurzynowski (red.), Polityka społeczna. Warszawa: SGH.
- Łojko, M. (2014). Pomoc społeczna wczoraj i dziś. Nowe wyzwania - stare problemy. Studia Ekonomiczne, 179: 206-214.
- Maciejko, W. (2008). Instytucje pomocy społecznej. Warszawa: LexisNexis Polska.
- Maczyński, P. (2018). Centra Usług Społecznych to eksperyment na potrzebujących, Prawo.pl, https://www.prawo.pl/samorzad/centra-uslug-spolecznych-powstana-w-miejsce-lub-obok-ops,339979.html (dostęp 23.09.2019).
- Maj, E. (2015). Istota systemu zabezpieczenia społecznego w Polsce. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Finansów i Prawa w Bielsku-Białej, 1: 100-139.
- Mikołajczyk, M. (2017). Skuteczne narzędzie czy utrapienie? Pracownicy z warszawskich ośrodków pomocy społecznej o zaletach i wadach kontraktu socjalnego. Człowiek-Niepełnosprawność-Społeczeństwo, 1: 97-114.
- Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej - MRPiPS, Statystyki pomocy społecznej - Sprawozdania MRPiPS-03 za okres 2012-2018, https://www.gov.pl/web/rodzina/statystyki-pomocy-spolecznej (dostęp: 24.09.2019).
- Miruć, A. (2011). Wielodzietność-dysfunkcja pomocy społecznej (wybrane zagadnienia). Administracja: Teoria, Dydaktyka, Praktyka, 1(22): 21-35.
- Najwyższa Izba Kontroli - NIK (2019). Organizacja i warunki pracy pracowników socjalnych w gminach. Informacja o wynikach kontroli KPS.430.005.2018, Nr ewid. 65/2019/P/18/040/KPS.
- Nitecki, S. (2008). Prawo pomocy społecznej w polskim systemie prawnym, Warszawa: Wolters Kluwer Polska Sp. z o. o.
- Orczyk, J. (2008). Polityka społeczna: uwarunkowania i cele. Poznań: AE.
- Orłowska-Bednarz, M., Bednarz, M. (2012). Zabezpieczenie społeczne jako forma ochrony warunków życia. Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych. Miscellanea, 2: 55-76.
- Piotrowski, J. (1966). Zabezpieczenie społeczne. Problematyka i metody. Warszawa: KiW.
- Pląsek, R. (2014). Przemiany polskiego systemu opieki społecznej w latach 1945-1989. Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja, 24: 95-108.
- PPR Pierwszy Portal Rolniczy (2016). Gminy dopłacą do zasiłków stałych. Nowa interpretacja zaskoczyła samorządy, 5.01.2016, https://www.ppr.pl/wiadomosci/aktualnosci/gminy-doplaca-do-zasilkow-stalych-nowa-interpretacja-zaskoczyla-samorzady-163562 (dostęp: 19.10.2019).
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 lipca 2018 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz.U. 2018, poz. 1358).
- Rymsza, M. (2007). Rola służb społecznych w upowszechnianiu aktywnej polityki społecznej,w: M. Grewiński, J. Tyrowicz (red.), Aktywizacja, partnerstwo, partycypacja - o odpowiedzialnej polityce społecznej. Warszawa: Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej.
- Rymsza, M. (2013). Aktywizacja w polityce społecznej. W stronę rekonstrukcji europejskich welfare states?. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
- Rymsza, M. (2016). Jaka profesjonalizacja pracy socjalnej w Polsce i jaki rozwój służb społecznych? Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 35(4): 25-42.
- Rymsza, M. (2019). Polska tradycja społeczno-socjalna, w: K. Frysztacki (red.), Praca socjalna, 30 wykładów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
- Sejm RP, Druk sejmowy nr 3040 - Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych z dn. 16.11.2018 r., https://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=3040 (dostęp 19.10.2019).
- Sierpowska, I. (2012). Pomoc społeczna jako administracja świadcząca: studium administracyjno-prawne, Warszawa: Wolters Kluwer.
- Surdacki, M. (2018). Opieka społeczna w Polsce do końca XVIII wieku, Polska Myśl Pedagogiczna, 4(4).
- Szarfenberg, R. (2009). Definicje, zakres i konteksty polityki społecznej, w: G. Firlit, M. Szylko-Skoczny (red.), Polityka społeczna. Podręcznik akademicki. Warszawa: PWN, Warszawa.
- Szarfenberg, R. (2015). Rozdzielenie postępowań administracyjnych od pracy socjalnej - przegląd zagadnień, http://rszarf.ips.uw.edu.pl/pdf/rozdzielenieRSz.pdf (dostęp 30.09.2019).
- Szymańczak, J. (2012). Starzenie się polskiego społeczeństwa - wybrane aspekty demograficzne. Studia BAS, 2: 9-28.
- Szyszka, M. (2015), Wielodzietność w Polsce - społeczne postrzeganie i pomoc państwa, w: I. Taranowicz, S. Grotowska (red.), Rodzina wobec wyzwań współczesności. Wybrane problemy. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum: 177-192.
- Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2018, poz.1508 z późn. zm.).
- Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (Dz.U. 2019, poz. 1818).
- Ustawa z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz.U. 1990, nr 87, poz. 506 z późn. zm.).
- Uścińska, G. (2005). Świadczenia z zabezpieczenia społecznego w regulacjach międzynarodowych i polskich: Studium porównawcze. Warszawa: IPiSS.
- Wilk, J. (2016). Pedagogika rodziny. Seria pedagogika rodziny w teorii i praktyce - t. 2. Lublin: Wydawnictwo Episteme.
Referencje
Adamczyk, M.D. (2017). Starzenie się społeczeństwa polskiego wyzwaniem dla zrównoważonego rozwoju. Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie/Politechnika Śląska, 106: 105-113.
Adamowicz, M., Borczyńska, I. (2016). Funkcjonowanie systemu pomocy społecznej w układzie lokalnym na przykładzie gminy Obryte. Rozprawy Społeczne, 1(10): 31-43.
Auleytner, J. (red.) (1995). Polityka społeczna: stan i perspektywy. Warszawa: Wydawnictwo WSP TWP.
Bednarz, M. (2008). Polityka społeczna jako zaspokajanie istotnych potrzeb społecznych. Bydgoszcz: Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej.
Brenk, M., Chaczko, K., Pląsek, R. (2018). Organizacja pomocy społecznej w Polsce 1918-2018: podręcznik akademicki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Broda-Wysocki, P. (2010). Pomoc społeczna w Polsce - koncepcja i instrumenty. Ekspertyza przygotowana w ramach projektu EAPN Polska - profesjonalny dialog na rzecz Europy Socjalnej, http://www. eapn. org. pl/expert (dostęp: 26.09.2019).
Bukalska, I. (2018). Współczesne rodziny wielodzietne-samoorganizacja dla realizacji potrzeb. Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne/Academic Journal of Sociology, 18(1), 51-56.
Chaczko, K. (2016). Polska w soczewce. Ewolucja oraz modernizacja systemu opieki i pomocy społecznej w perspektywie instytucjonalnej. Rocznik Administracji Publicznej, 2: 353-372.
European Commission (2020), Country Report Poland 2020, SWD(2020) 520 final, Brussels, 26.2.2020, https://ec.europa.eu/info/sites/info/files/2020-european_semester_country-report-poland_en.pdf (dostęp: 28.02.2020).
Frączek, P. (2019). Kontrakty socjalne. W stronę aktywnej pomocy społecznej. Sanok: Wydawnictwo PWSZ im. J. Grodka w Sanoku.
Frysztacki, K. (1999). Dylematy badawcze w pracy socjalnej, w: A. Niesporek, K. Wódz (red.), Praca socjalna w Polsce. Katowice: Wyd. Śląsk.
Frysztacki, K. (2006). Refleksje nad historią pracy socjalnej, w: A. Małek, K. Slany, I. Szczepaniak-Wiecha (red.), Z zagadnień historii pracy socjalnej w Polsce i w świecie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego: 17-24.
Frysztacki, K. (2019). Wokół pracy socjalnej. Od koncepcji i teorii do kontekstów empiryczno-aplikacyjnych. Kraków: Wydawnictwo UJ.
Gazeta Prawna (2013). Będą nowe świadczenia w pomocy społecznej. Rząd szykuje reformę, 9.09.2013, https://praca.gazetaprawna.pl/artykuly/730648,beda-nowe-swiadczenia-w-pomocy-spolecznej.html (dostęp: 28.02.2020).
Grewiński, M., Lizut, J. (2012). Pomoc społeczna jako realizator efektywnych usług socjalnych. Toruń: Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej.
Grzywna, P., Lustig, J., Mitręga, M., Stępień-Lampa, N., Zasępa, B. (2017). Polityka społeczna. Rozważania o teorii i praktyce. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Guzikowska, M. (2011). Nowa interpretacja przepisów przez resort finansów zmniejsza dotacje na zasiłki stałe. Portal prawosocjalne.pl, 9.06.2011, http://www.prawosocjalne.pl/articles/show/a,1668,i,/nowa-interpretacja-przepisow-przez-resort-finansow-zmniejsza-dotacje-na-zasilki-stale (dostęp 19.10.2019).
INFOR (2015). Projekt socjalny - nowe przepisy ustawy o pomocy społecznej, https://samorzad.infor.pl/wiadomosci/730704,Projekt-socjalny-nowe-przepisy-ustawy-o-pomocy-spolecznej.html (dostęp: 28.02.2020).
Kowalski, R. (2019). Sejm zajął się Centrami Usług Społecznych. Przyspiesza i dąży do szybkiego uchwalenia ustawy, ngo.pl, 5.07.2019, https://publicystyka.ngo.pl/sejm-zajal-sie-centrami-uslug-spolecznych-przyspiesza-i-dazy-do-szybkiego-uchwalenia-ustawy (dostęp: 23.09.2019).
Krzyszkowski, J. (2013). Pomoc społeczna wobec starzenia się społeczeństwa polskiego. Przegląd Socjologiczny, 62(2): 9-31.
Księżopolski, M. (1985). Bezpieczeństwo społeczne i jego zagrożenia, w: A. Piekara, J. Supińska (red.), Polityka społeczna w okresie przemian. Warszawa: PWE: 18-34.
Księżopolski, M., Magnuszewska-Otulak, G., Gierszewska, R. (1996). Zabezpieczenie społeczne, w: A. Rajkiewicz, J. Supińska, M. Księżopolski (red.), Polityka społeczna. Warszawa: PWE.
Kubicka-Żach, K. (2019). Nie będzie boomu na centra usług społecznych, Prawo.pl, https://www.prawo.pl/samorzad/centra-uslug-spolecznych-cus-czyli-nowe-jednostki-organizacyjne,470051.html (dostęp: 24.09.2019).
Kulesza, E. (2013). Lokalna polityka społeczna. Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
Kurzynowski, A. (2003). Polityka społeczna-podstawowe pojęcia i zakres, w: A. Kurzynowski (red.), Polityka społeczna. Warszawa: SGH.
Łojko, M. (2014). Pomoc społeczna wczoraj i dziś. Nowe wyzwania - stare problemy. Studia Ekonomiczne, 179: 206-214.
Maciejko, W. (2008). Instytucje pomocy społecznej. Warszawa: LexisNexis Polska.
Maczyński, P. (2018). Centra Usług Społecznych to eksperyment na potrzebujących, Prawo.pl, https://www.prawo.pl/samorzad/centra-uslug-spolecznych-powstana-w-miejsce-lub-obok-ops,339979.html (dostęp 23.09.2019).
Maj, E. (2015). Istota systemu zabezpieczenia społecznego w Polsce. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Finansów i Prawa w Bielsku-Białej, 1: 100-139.
Mikołajczyk, M. (2017). Skuteczne narzędzie czy utrapienie? Pracownicy z warszawskich ośrodków pomocy społecznej o zaletach i wadach kontraktu socjalnego. Człowiek-Niepełnosprawność-Społeczeństwo, 1: 97-114.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej - MRPiPS, Statystyki pomocy społecznej - Sprawozdania MRPiPS-03 za okres 2012-2018, https://www.gov.pl/web/rodzina/statystyki-pomocy-spolecznej (dostęp: 24.09.2019).
Miruć, A. (2011). Wielodzietność-dysfunkcja pomocy społecznej (wybrane zagadnienia). Administracja: Teoria, Dydaktyka, Praktyka, 1(22): 21-35.
Najwyższa Izba Kontroli - NIK (2019). Organizacja i warunki pracy pracowników socjalnych w gminach. Informacja o wynikach kontroli KPS.430.005.2018, Nr ewid. 65/2019/P/18/040/KPS.
Nitecki, S. (2008). Prawo pomocy społecznej w polskim systemie prawnym, Warszawa: Wolters Kluwer Polska Sp. z o. o.
Orczyk, J. (2008). Polityka społeczna: uwarunkowania i cele. Poznań: AE.
Orłowska-Bednarz, M., Bednarz, M. (2012). Zabezpieczenie społeczne jako forma ochrony warunków życia. Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych. Miscellanea, 2: 55-76.
Piotrowski, J. (1966). Zabezpieczenie społeczne. Problematyka i metody. Warszawa: KiW.
Pląsek, R. (2014). Przemiany polskiego systemu opieki społecznej w latach 1945-1989. Profilaktyka Społeczna i Resocjalizacja, 24: 95-108.
PPR Pierwszy Portal Rolniczy (2016). Gminy dopłacą do zasiłków stałych. Nowa interpretacja zaskoczyła samorządy, 5.01.2016, https://www.ppr.pl/wiadomosci/aktualnosci/gminy-doplaca-do-zasilkow-stalych-nowa-interpretacja-zaskoczyla-samorzady-163562 (dostęp: 19.10.2019).
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 lipca 2018 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz.U. 2018, poz. 1358).
Rymsza, M. (2007). Rola służb społecznych w upowszechnianiu aktywnej polityki społecznej,w: M. Grewiński, J. Tyrowicz (red.), Aktywizacja, partnerstwo, partycypacja - o odpowiedzialnej polityce społecznej. Warszawa: Mazowieckie Centrum Polityki Społecznej.
Rymsza, M. (2013). Aktywizacja w polityce społecznej. W stronę rekonstrukcji europejskich welfare states?. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.
Rymsza, M. (2016). Jaka profesjonalizacja pracy socjalnej w Polsce i jaki rozwój służb społecznych? Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, 35(4): 25-42.
Rymsza, M. (2019). Polska tradycja społeczno-socjalna, w: K. Frysztacki (red.), Praca socjalna, 30 wykładów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sejm RP, Druk sejmowy nr 3040 - Przedstawiony przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych z dn. 16.11.2018 r., https://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/druk.xsp?nr=3040 (dostęp 19.10.2019).
Sierpowska, I. (2012). Pomoc społeczna jako administracja świadcząca: studium administracyjno-prawne, Warszawa: Wolters Kluwer.
Surdacki, M. (2018). Opieka społeczna w Polsce do końca XVIII wieku, Polska Myśl Pedagogiczna, 4(4).
Szarfenberg, R. (2009). Definicje, zakres i konteksty polityki społecznej, w: G. Firlit, M. Szylko-Skoczny (red.), Polityka społeczna. Podręcznik akademicki. Warszawa: PWN, Warszawa.
Szarfenberg, R. (2015). Rozdzielenie postępowań administracyjnych od pracy socjalnej - przegląd zagadnień, http://rszarf.ips.uw.edu.pl/pdf/rozdzielenieRSz.pdf (dostęp 30.09.2019).
Szymańczak, J. (2012). Starzenie się polskiego społeczeństwa - wybrane aspekty demograficzne. Studia BAS, 2: 9-28.
Szyszka, M. (2015), Wielodzietność w Polsce - społeczne postrzeganie i pomoc państwa, w: I. Taranowicz, S. Grotowska (red.), Rodzina wobec wyzwań współczesności. Wybrane problemy. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum: 177-192.
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2018, poz.1508 z późn. zm.).
Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o realizowaniu usług społecznych przez centrum usług społecznych (Dz.U. 2019, poz. 1818).
Ustawa z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej (Dz.U. 1990, nr 87, poz. 506 z późn. zm.).
Uścińska, G. (2005). Świadczenia z zabezpieczenia społecznego w regulacjach międzynarodowych i polskich: Studium porównawcze. Warszawa: IPiSS.
Wilk, J. (2016). Pedagogika rodziny. Seria pedagogika rodziny w teorii i praktyce - t. 2. Lublin: Wydawnictwo Episteme.