Treść głównego artykułu
Abstrakt
Artykuł przedstawia komparatywną analizę systemów ewaluacji naukowej funkcjonujących w Polsce i Republice Czeskiej. Polska wprowadziła swój system ewaluacji, opierając się na kryteriach uwzględniających liczbę i jakości publikacji naukowych, wysokości środków finansowych pozyskanych na badania oraz ocenie wpływu działalności naukowej na społeczeństwo. Republika Czeska, z kolei, wprowadziła swój system, stosując bardziej kompleksowe podejście z pięcioma kryteriami oceny, które obejmują wkład w wiedzę, efektywność badań, znaczenie społeczne, jakość zarządzania oraz strategię i politykę jednostek naukowych. Hipoteza badawcza zakłada, że porównywane systemy ewaluacji naukowej wykazują różnice zarówno w ich strukturze, jak i kompletności przyjętych metod działania. Badanie ma więc na celu zidentyfikowanie zarówno podobieństwa, jak i istotnych różnic w strukturze i funkcjonowaniu tych systemów. Artykuł wskazuje na główne różnice między systemami, podkreślając, że czeski system jest bardziej kompleksowy, co wynika z większej liczby kryteriów oceny oraz dłuższego okresu ewaluacji. Analiza ta pozwala na lepsze zrozumienie mechanizmów ewaluacji naukowej w obu krajach oraz na wskazanie potencjalnych obszarów do dalszych usprawnień.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Prawa autorskie (c) 2025 Paweł Owczarczyk

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo „Studia z Polityki Publicznej/Public Policy Studies” zapewnia dostęp do treści artykułów w trybie otwartego dostępu (Open Access) na zasadach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Więcej informacji: Polityka Open Access czasopisma "Studia z Polityki Publicznej/Public Policy Studies"
Referencje
- Bujnicki, J. M., Chacińska, A., Jajszczyk, A., Olko, J., Sankowski, P., & Żylicz, M. (2024). Ramowa propozycja nowego systemu ewaluacji i finansowania badań naukowych. https://pan.pl/wp-content/uploads/2024/06/Ewaluacja_Dokument_2024_06_01.pdf (dostęp: 30.06.2024)
- Czeska ustawa nr 130/2002 z dnia 14 marca 2002 o wspieraniu badań naukowych, eksperymentalnych prac rozwojowych i innowacji ze środków publicznych, Parlament Republiki Czeskiej (2002). https://www.msmt.cz/vyzkum-a-vyvoj/zakon-c-130-2002-sb-o-podpore-vyzkumu-experimentalniho (dostęp: 28.05.2024)
- Czeska ustawa oświatowa nr 561/2004 z dnia 10 listopada 2004 Ustawa o szkolnictwie przedszkolnym, podstawowym, średnim, wyższym zawodowym i innym (ustawa oświatowa), Parlament Republiki Czeskiej (2004). https://www.zakonyprolidi.cz/cs/2004-561# (dostęp: 30.06.2024)
- Dańda, A., Szkup, B., Banaszak, B., Rojek, R., & Wewiór, P. (2019). Ewaluacja jakości działalności naukowej—Przewodnik. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. https://www.gov.pl/attachment/c28d4c75-a14e-46c5-bf41-912ea28cda5b (dostęp: 12.01.2024)
- Dziewulak, D. (2020). Ustroje szkolne państw członkowskich Unii Europejskiej: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja (Wydanie pierwsze). Wydawnictwo Sejmowe. https://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/EF8C411F65EC7A5CC12586630041231E?OpenDocument (dostęp: 11.04.2024)
- Ewaluacja jakości działalności naukowej. (2019). Akademia Pedagogiki Specjalnej. http://www.aps.edu.pl/media/2356570/newsletter7_2019.pdf (dostęp: 30.06.2024)
- Górniewicz, J. (2023). Wyniki procesu ewaluacji jednostek naukowych w Polsce. Analiza porównawcza decyzji Komitetu Ewaluacji Nauki i efekt odwołań składanych do Ministra Edukacji i Nauki. Przegląd Pedagogiczny, 1, 191–205. https://doi.org/10.34767/PP.2023.01.11
- Griffiths, D. (2019). The Comparative Method and the History of the Modern Humanities. Tekstualia, 3(54), 5–32. https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.3429
- Gwóźdź, E., & Tuszyńska, K. (2023). System. W Encyklopedia Zarządzania. https://mfiles.pl/pl/index.php/System (dostęp: 17.04.2024)
- Kulczycki, E. (2019a). Książkowe publikacje naukowe w europejskich systemach ewaluacji nauki. Nauka, 29–45. https://doi.org/10.24425/nauka.2019.126190
- Kulczycki, E. (2019b). Procedury ewaluacji jednostek podstawowych i instytucji (VII; s. 8). Centrum Studiów nad Polityką Publiczną UAM. https://repozytorium.amu.edu.pl/server/api/core/bitstreams/61aae275-4d37-4e73-926b-dd423dc2dfe6/content (dostęp: 06.05.2024)
- Kusideł, E. (2022). Unequal competition in the evaluation of scientific. Polski Przegląd Ewaluacyjny. https://pte.org.pl/wp-content/uploads/2023/03/Nierowna-konkurencja-w-ewaluacji-podmiotow-naukowych-w-Polsce-Ewa-Kusidel.pdf (dostęp: 27.06.2024)
- Kwiek, M. (2014). Reformy Edukacji Wyższej w Republice Czeskiej w obszarze finasowania szkół wyższych. Instytut Badań Edukacyjnych. https://repozytorium.amu.edu.pl/server/api/core/bitstreams/abc061bc-8a41-4059-8e8d-f0ebc05a4360/content (dostęp: 27.06.2024)
- Majer, V. (26.05.20217). O Metodice M17+, co je a co není. https://vedavyzkum.cz/blogy-a-komentare/vladimir-majer/o-metodice-m17-co-je-a-co-neni (dostęp: 30.06.2024)
- Metodologia oceny organizacji badawczych oraz badań, rozwoju i innowacji, programów pomocy celowej, Rząd Republiki Czeskiej (2017). https://www.slu.cz/fvp/en/hodnocenivedyavyzkumu (dostęp: 26.06.2024)
- Rezolucja Rządu Republiki Czeskiej nr 107 z dnia 8 lutego 2017 w sprawie wprowadzenia metodologii oceny organizacji badawczych oraz badań, rozwoju i innowacji, programów pomocy celowej, Rząd Republiki Czeskiej (2017). https://www.vyzkum.cz/FrontClanek.aspx?idsekce=799796&ad=1&attid=915668 (dostęp: 26.05.2024)
- Rezolucja Rządu Republiki Czeskiej nr 135 z dnia 17 lutego 2016 w sprawie wprowadzenia narodowej polityki rozwoju badań i innowacji Republiki Czeskiej na lata 2016–2020, Rząd Republiki Czeskiej (2016). https://www.msmt.cz/vyzkum-a-vyvoj-2/narodni-politika-vyzkumu-vyvoje-a-inovaci-ceske-republiky-na?lang=1 (dostęp: 30.06.2024)
- Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie ewaluacji jakości działalności naukowej, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (2019). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20190000392 (dostęp: 30.06.2024)
- Standardy ewaluacji. (2008). Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne. https://pte.org.pl/wp-content/uploads/2022/03/Standardy_ewaluacji_PTE.pdf (dostęp: 30.06.2024)
- Sygocki, W., & Korzeniowska, E. (2016). Rok do parametryzacji 2017—Ocena działalności publikacyjnej—Informacje, wskazówki. PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, 1(12), 343–346. https://doi.org/10.15199/48.2016.12.79
- Ustawa z dnia 3 lipca 2018 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (2018). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20180001669 (dostęp: 30.03.2024)
- Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (2018). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20180001668 (dostęp: 30.06.2024)
- Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (2010). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20100960615 (dostęp: 30.06.2024)
- Wykaz czasopism naukowych. (2024). Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. https://www.gov.pl/web/nauka/ujednolicony-wykaz-czasopism-naukowych (dostęp: 30.06.2024)
- Zhukovych, І. A., & Yehorov, I. Yu. (2020). The Evolution of Methodical Approaches for Evaluation the Efficiency of the Activities of Scientific and Research Organizations in the Czech Republic. Statistics of Ukraine, 89(2–3), 117–126. https://doi.org/10.31767/su.2-3(89-90)2020.02-03.13
Referencje
Bujnicki, J. M., Chacińska, A., Jajszczyk, A., Olko, J., Sankowski, P., & Żylicz, M. (2024). Ramowa propozycja nowego systemu ewaluacji i finansowania badań naukowych. https://pan.pl/wp-content/uploads/2024/06/Ewaluacja_Dokument_2024_06_01.pdf (dostęp: 30.06.2024)
Czeska ustawa nr 130/2002 z dnia 14 marca 2002 o wspieraniu badań naukowych, eksperymentalnych prac rozwojowych i innowacji ze środków publicznych, Parlament Republiki Czeskiej (2002). https://www.msmt.cz/vyzkum-a-vyvoj/zakon-c-130-2002-sb-o-podpore-vyzkumu-experimentalniho (dostęp: 28.05.2024)
Czeska ustawa oświatowa nr 561/2004 z dnia 10 listopada 2004 Ustawa o szkolnictwie przedszkolnym, podstawowym, średnim, wyższym zawodowym i innym (ustawa oświatowa), Parlament Republiki Czeskiej (2004). https://www.zakonyprolidi.cz/cs/2004-561# (dostęp: 30.06.2024)
Dańda, A., Szkup, B., Banaszak, B., Rojek, R., & Wewiór, P. (2019). Ewaluacja jakości działalności naukowej—Przewodnik. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. https://www.gov.pl/attachment/c28d4c75-a14e-46c5-bf41-912ea28cda5b (dostęp: 12.01.2024)
Dziewulak, D. (2020). Ustroje szkolne państw członkowskich Unii Europejskiej: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja (Wydanie pierwsze). Wydawnictwo Sejmowe. https://orka.sejm.gov.pl/WydBAS.nsf/0/EF8C411F65EC7A5CC12586630041231E?OpenDocument (dostęp: 11.04.2024)
Ewaluacja jakości działalności naukowej. (2019). Akademia Pedagogiki Specjalnej. http://www.aps.edu.pl/media/2356570/newsletter7_2019.pdf (dostęp: 30.06.2024)
Górniewicz, J. (2023). Wyniki procesu ewaluacji jednostek naukowych w Polsce. Analiza porównawcza decyzji Komitetu Ewaluacji Nauki i efekt odwołań składanych do Ministra Edukacji i Nauki. Przegląd Pedagogiczny, 1, 191–205. https://doi.org/10.34767/PP.2023.01.11
Griffiths, D. (2019). The Comparative Method and the History of the Modern Humanities. Tekstualia, 3(54), 5–32. https://doi.org/10.5604/01.3001.0013.3429
Gwóźdź, E., & Tuszyńska, K. (2023). System. W Encyklopedia Zarządzania. https://mfiles.pl/pl/index.php/System (dostęp: 17.04.2024)
Kulczycki, E. (2019a). Książkowe publikacje naukowe w europejskich systemach ewaluacji nauki. Nauka, 29–45. https://doi.org/10.24425/nauka.2019.126190
Kulczycki, E. (2019b). Procedury ewaluacji jednostek podstawowych i instytucji (VII; s. 8). Centrum Studiów nad Polityką Publiczną UAM. https://repozytorium.amu.edu.pl/server/api/core/bitstreams/61aae275-4d37-4e73-926b-dd423dc2dfe6/content (dostęp: 06.05.2024)
Kusideł, E. (2022). Unequal competition in the evaluation of scientific. Polski Przegląd Ewaluacyjny. https://pte.org.pl/wp-content/uploads/2023/03/Nierowna-konkurencja-w-ewaluacji-podmiotow-naukowych-w-Polsce-Ewa-Kusidel.pdf (dostęp: 27.06.2024)
Kwiek, M. (2014). Reformy Edukacji Wyższej w Republice Czeskiej w obszarze finasowania szkół wyższych. Instytut Badań Edukacyjnych. https://repozytorium.amu.edu.pl/server/api/core/bitstreams/abc061bc-8a41-4059-8e8d-f0ebc05a4360/content (dostęp: 27.06.2024)
Majer, V. (26.05.20217). O Metodice M17+, co je a co není. https://vedavyzkum.cz/blogy-a-komentare/vladimir-majer/o-metodice-m17-co-je-a-co-neni (dostęp: 30.06.2024)
Metodologia oceny organizacji badawczych oraz badań, rozwoju i innowacji, programów pomocy celowej, Rząd Republiki Czeskiej (2017). https://www.slu.cz/fvp/en/hodnocenivedyavyzkumu (dostęp: 26.06.2024)
Rezolucja Rządu Republiki Czeskiej nr 107 z dnia 8 lutego 2017 w sprawie wprowadzenia metodologii oceny organizacji badawczych oraz badań, rozwoju i innowacji, programów pomocy celowej, Rząd Republiki Czeskiej (2017). https://www.vyzkum.cz/FrontClanek.aspx?idsekce=799796&ad=1&attid=915668 (dostęp: 26.05.2024)
Rezolucja Rządu Republiki Czeskiej nr 135 z dnia 17 lutego 2016 w sprawie wprowadzenia narodowej polityki rozwoju badań i innowacji Republiki Czeskiej na lata 2016–2020, Rząd Republiki Czeskiej (2016). https://www.msmt.cz/vyzkum-a-vyvoj-2/narodni-politika-vyzkumu-vyvoje-a-inovaci-ceske-republiky-na?lang=1 (dostęp: 30.06.2024)
Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie ewaluacji jakości działalności naukowej, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (2019). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20190000392 (dostęp: 30.06.2024)
Standardy ewaluacji. (2008). Polskie Towarzystwo Ewaluacyjne. https://pte.org.pl/wp-content/uploads/2022/03/Standardy_ewaluacji_PTE.pdf (dostęp: 30.06.2024)
Sygocki, W., & Korzeniowska, E. (2016). Rok do parametryzacji 2017—Ocena działalności publikacyjnej—Informacje, wskazówki. PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY, 1(12), 343–346. https://doi.org/10.15199/48.2016.12.79
Ustawa z dnia 3 lipca 2018 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (2018). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20180001669 (dostęp: 30.03.2024)
Ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (2018). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20180001668 (dostęp: 30.06.2024)
Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki, Sejm Rzeczypospolitej Polskiej (2010). https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20100960615 (dostęp: 30.06.2024)
Wykaz czasopism naukowych. (2024). Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. https://www.gov.pl/web/nauka/ujednolicony-wykaz-czasopism-naukowych (dostęp: 30.06.2024)
Zhukovych, І. A., & Yehorov, I. Yu. (2020). The Evolution of Methodical Approaches for Evaluation the Efficiency of the Activities of Scientific and Research Organizations in the Czech Republic. Statistics of Ukraine, 89(2–3), 117–126. https://doi.org/10.31767/su.2-3(89-90)2020.02-03.13