Pasek boczny artykułu

Pobieranie
PDF EPUB

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Nadmierne spożycie cukru stanowi kluczowy czynnik ryzyka rozwoju chorób przewlekłych, takich jak otyłość, cukrzyca typu 2 czy choroby układu sercowo-naczyniowego.
Problematyka ta zmotywowała wiele państw do wdrażania skutecznych narzędzi polityki zdrowotnej, z których jednym z najpopularniejszych jest opłata cukrowa, określana również mianem podatku od słodkich napojów (ang. sugar tax). Mechanizm tego rozwiązania opiera się na założeniu, że wzrost ceny produktów o wysokiej zawartości cukru wpłynie na ich percepcję przez konsumentów, skutkując zmniejszeniem ich konsumpcji. Opłata cukrowa jest przykładem zastosowania ekonomii behawioralnej w działaniach publicznych. Danina ta, mająca na celu ograniczenie spożycia cukru poprzez zmianę zachowań
konsumentów, odzwierciedla założenia behawioralnej architektury wyboru, czyli celowego kształtowania środowiska decyzyjnego w sposób sprzyjający dokonywaniu zdrowszych wyborów. Niniejszy artykuł analizuje wpływ opłaty cukrowej zarówno na konsumentów, jak i producentów. Szczególną uwagę poświęcono reakcjom podmiotów rynkowych, obejmującym zmiany w składzie produktów oraz dostosowania cenowe. Omówiono
także wyniki badań empirycznych dotyczących wpływu opłaty cukrowej na wybory konsumenckie, a także postaw społecznych wobec różnych form interwencji zdrowotnych, takich jak: podwyższenie cen produktów słodzonych, zakaz reklamy, czy wprowadzenie limitów cukru. W artykule przedstawiono także propozycje kierunków dalszych badań,
obejmujące ocenę długoterminowych skutków zdrowotnych i ekonomicznych oraz analizę efektywności opłat cukrowych w różnych kontekstach kulturowych i gospodarczych.

Słowa kluczowe

opłata cukrowa nudge polityka publiczna edukacja zdrowotna podatki sugar tax nudge public policy health policy taxes

Szczegóły artykułu

Licencja

Prawa autorskie (c) 2025 Antoni Kolek

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Czasopismo „Studia z Polityki Publicznej/Public Policy Studies” zapewnia dostęp do treści artykułów w trybie otwartego dostępu (Open Access) na zasadach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).

Licencja CC-BY

Więcej informacji: Polityka Open Access czasopisma "Studia z Polityki Publicznej/Public Policy Studies"

Jak cytować
Kolek, A. (2025) „Przepis na zdrowie? Jak opłata cukrowa wpływa na zachowania konsumentów i producentów”, Studia z Polityki Publicznej, 12(4(48), s. 52–71. doi: 10.33119/KSzPP/2025.4.3.
Pobierz cytowania
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

Metrics

Referencje

  1. CMR (2021). Radio Zet – co wiemy o skutkach opłaty cukrowej?, https://www.cmr.com.pl/2021/10/radio-zet-co-wiemy-o-skutkach-oplaty-cukrowej
  2. Chandon, P., & Wansink, B. (2012). Does food marketing need to make us fat? A review and solutions. Nutrition Reviews, 70(10), 571–593.
  3. Chetty, R., Looney, A., Kroft, K. (2009). Salience and taxation: Theory and evidence. American Economic Review, 99(4), 1145–1177.
  4. Dahms, A. (2021). Opłata cukrowa-słodko nie będzie. Przegląd Podatkowy, (1), 3-8.
  5. Erdem, T., Imai, S. i Keane, M., P. (2003), Brand and quantity choice dynamics under price uncertainty. Quantitative Marketing and Economics, 1(1), 5–64.
  6. Gajewski, P. (2022). Koncepcja sin tax jako instrument zapewniający ochronę zdrowia publicznego na przykładzie opłaty od środków spożywczych. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 84(3), 69-93.
  7. Hagmann, D., Siegrist, M., Hartmann, C. (2018). Taxes, labels, or nudges? Public acceptance of various interventions designed to reduce sugar intake. Food policy, 79, 156-165.
  8. Janicki, T., Kociak-Janicka, N. (2021), Opłata cukrowa w interpretacjach Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. Przegląd Podatkowy, (10), 5-7.
  9. Hastings, G., Stead, M., McDermott, L., Forsyth, A., MacKintosh, A. M., Rayner, M., Godfrey, C. (2003). Review of research on the effects of food promotion to children. Final Report for the Food Standards Agency.
  10. Hilton, D., Charalambides, L., Demarque, C., Waroquier, L., & Raux, C. (2014). A Tax Can Nudge: The Impact of an Environmentally Motivated Bonus/Malus Fiscal System on Transport Preferences. Journal of Economic Psychology,1 42, 17–27.
  11. Kim, I. K. (2024). Consumers' preference for downsizing over package price increases. Journal of Economics & Management Strategy, 33(1), 25-52.
  12. Kinasiewicz, A. i Kokoszkiewicz, M. (2021), Producenci znaleźli sposób na podatek od cukru. Przejrzeliśmy produkty Oshee i Zbyszko. Wiadomości Handlowe https://www.wiadomoscihandlowe.pl/artykul/producenci-znalezli-sposobna-podatek-od-cukru-przejrzelismy-produkty-oshee-i-zbyszko-tylko-u-nas
  13. VanEpps, E. M., Roberto, C. A. (2016). The influence of sugar-sweetened beverage warnings: a randomized trial of adolescents’ choices and beliefs. American Journal of Preventive Medicine, 51(5), 664-672.
  14. Loewenstein, G., Chater, N. (2017). Putting nudges in perspective.
  15. Misiewicz, A. i Nowak, J. (2022). Opłata cukrowa jako wyzwanie dla podmiotów rynkowych oraz czynnik zmian zachowań konsumenckich. W: E. Małecka-Ziembińska (red.), Podatki w ujęciu retrospektywnym i perspektywicznym (s. 80–96). Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.
  16. Neneman, J. (2022). W jaki sposób podatki mogą pomóc w ochronie środowiska. W: W poszukiwaniu zielonego ładu (s.). Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
  17. NIK (2025) Realizacja zadań związanych z poborem i wydatkowaniem opłat od środków spożywczych oraz od napojów alkoholowych,
  18. Nowicki, W. (2024) Współczesne prawo podatkowe jako istotny czynnik kreacyjny stosunków społecznych Modern tax law as an important creative factor of social relations, Doradztwo Podatkowe – Biuletyn Instytutu Studiów Podatkowych Nr 10/2024
  19. Przygoda B., (2021) Słodzone napoje bezalkoholowe – „opłata cukrowa”, https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/co-kryje-etykieta/slodzone-napoje-bezalkoholowe-oplata-cukrowa/
  20. Serlikowska, A. (2022). Opłata od środków spożywczych (opłata cukrowa)-wybrane zagadnienia prawne. Przegląd Prawa Publicznego, (1), 51-63.
  21. Szarfenberg, R. (2016) „Polityka publiczna – zagadnienia i nurty teoretyczne”, Studia z Polityki Publicznej, 3(1(9), s. 45–75. doi: 10.33119/KSzPP.2016.1.1.
  22. Thaler, R. H., & Sunstein, C. R. (2008). Nudge: Improving Decisions About Health, Wealth, and Happiness.
  23. Akty prawne:
  24. Ustawa z dnia 11 września 2015 r. o zdrowiu publicznym (Dz.U. z 2024 r. poz. 1670)