Dlaczego nie zgłaszamy się na badania profilaktyczne? Rola behawioralnej polityki publicznej w kształtowaniu polityki zdrowotnej: wnioski dla programu „Profilaktyka 40 PLUS”

Abstrakt

Pomimo rosnącej świadomości znaczenia profilaktyki zdrowotnej, uczestnictwo obywateli w programach  przesiewowych, takich jak „Profilaktyka 40 PLUS”, pozostaje na relatywnie niskim poziomie. Niniejszy artykuł podejmuje próbę identyfikacji kluczowych barier ograniczających zaangażowanie społeczne w tego typu inicjatywy oraz wskazuje możliwe kierunki interwencji opartych na założeniach behawioralnej polityki publicznej (BPP),
której celem jest kształtowanie decyzji obywateli poprzez uwzględnienie mechanizmów psychologicznych i ekonomicznych wpływających na ich wybory. W oparciu o analizę literatury oraz wtórną analizę danych zbiorczych omówiono mechanizmy, które mogą przyczynić się do zwiększenia efektywności działań profilaktycznych, w tym uproszczenie procedur rejestracyjnych, zastosowanie domyślnych mechanizmów zapisu pacjenta (ang. opt-out), eliminację barier poznawczych oraz wykorzystanie narzędzi typu „szturchnięcia” (ang. nudges), które minimalizują wysiłek poznawczy wymagany do podjęcia decyzji.
W analizowanym kontekście szczególnego znaczenia nabiera również kwestia struktury finansowania systemu ochrony zdrowia. Obecne nakłady na działania profilaktyczne w Polsce, najniższe spośród wszystkich państw Unii Europejskiej, pozostają niewspółmierne
do ich potencjalnego wpływu na poprawę stanu zdrowia populacji. Reakcja na wyzwania związane z niską zgłaszalnością wymaga zatem nie tylko zwiększenia zasobów, ale przede wszystkim lepszego dostosowania interwencji do rzeczywistych mechanizmów podejmowania
decyzji przez obywateli. Implementacja podejścia behawioralnego może zatem stanowić jakościową zmianę w projektowaniu działań profilaktycznych, zwiększając ich
efektywność, skuteczność i adekwatność wobec  rzeczywistych wzorców zachowań zdrowotnych
społeczeństwa.