Pasek boczny artykułu

Pobieranie
EPUB PDF

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Celem artykułu jest omówienie aktualnego stanu i problemów w zakresie stosowania ekonomicznych interwencji behawioralnych w polityce publicznej z perspektywy historycznej. Chociaż termin „ekonomiczna inżynieria behawioralna” został po raz pierwszy użyty dopiero w 2012 roku, to na długo przed tym rokiem autorzy zaliczani do kręgu zainteresowań ekonomii behawioralnej proponowali rozwiązania mające na celu usprawnienie polityk publicznych, notując wiele drobnych sukcesów. Z czasem zaczęło utrwalać się przekonanie, że w ograniczonym zakresie ekonomiczne interwencje behawioralne mogą przyczyniać się do zwiększania skuteczności polityk publicznych, np. w zakresie zachowań podatkowych, zdrowotnych, ekologicznych, energetycznych i innych. Główną tezą artykułu jest twierdzenie, że w obrębie ekonomicznej inżynierii behawioralnej istnieje wiele możliwości i obszarów eksploatacji poznanych narzędzi interwencyjnych, które zwiększyłyby efektywność polityk publicznych, ale ich wykorzystanie jest niewystarczające w relacji do zgromadzonego potencjału. Artykuł zawiera: syntetyczny przegląd historyczny problematyki, dyskusję na temat charakteru narzędzi interwencji behawioralnych, przegląd skuteczności stosowania wybranych interwencji behawioralnych w zakresie polityk: podatkowej, ochrony środowiska oraz zdrowotnej na świecie.

Słowa kluczowe

ekonomiczna inżynieria behawioralna interwencje behawioralne skuteczność narzędzi behawioralnych polityki publiczne efektywność polityk publicznych economic behavioral engineering behavioral interventions effectiveness of behavioral tools public policies effectiveness of public policies

Szczegóły artykułu

Licencja

Prawa autorskie (c) 2025 Przemysław Kulawczuk

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Czasopismo „Studia z Polityki Publicznej/Public Policy Studies” zapewnia dostęp do treści artykułów w trybie otwartego dostępu (Open Access) na zasadach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).

Licencja CC-BY

Więcej informacji: Polityka Open Access czasopisma "Studia z Polityki Publicznej/Public Policy Studies"

Jak cytować
Kulawczuk, P. (2025) „Problemy stosowania ekonomicznych interwencji behawioralnych w polityce publicznej na świecie”, Studia z Polityki Publicznej, 12(4(48), s. 34–50. doi: 10.33119/KSzPP/2025.4.2.
Pobierz cytowania
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

Metrics

Referencje

  1. Allcott, H., & Rogers, T. (2014). The short-run and long-run effects of behavioral interventions: Experimental evidence from energy conservation. American Economic Review, 104(10), 3003–3037.
  2. Behavioral Insights Team. (2012). Applying behavioural insights to reduce fraud, error, and debt. Office Cabinet, London, 1-38.
  3. Behavioral Insights Toolkit. (2016). IRS, Washington, 1-73.
  4. Behavioural Insights Team. (2025a). Our history. Retrieved March 18, 2025, from https://www.bi.team/about-us/our-history/
  5. Behavioural Insights Team. (2025b). Publications. Retrieved March 21, 2025, from https://www.bi.team/insights/publications/?select-publication-types%5B%5D=report&hidden-current-page=1#listing
  6. Behavioural Insights Team. (2013). EAST. Four simple ways to apply behavioral insights. BIT.
  7. Benartzi, S., Beshears, J., Milkman, K., Sunstein, C., Thaler, R., Shankar, M., Tucker-Ray, W., Congdon, W., & Galing, S. (2017). Should governments invest more in nudging? Psychological Science, 1041–1055.
  8. Biddle, N., Fels, K., & Sinning, M. (2017). Behavioral insights and business taxation: Evidence from two randomized controlled trials. Institute of Labour Economics, IZA DP No. 10795, 1-43.
  9. Bolton, G., & Ockenfels, A. (2012). Behavioral economic engineering. Journal of Economic Psychology, 33, 665–676. https://doi.org/10.1017/err.2020.22
  10. Dolan, P., Hallsworth, M., Halpern, D., King, D., & Vlaev, I. (2010). MINDSPACE: Influencing behaviour through public policy. London: The Cabinet Office/Institute for Government, 1-96.
  11. Environment Protection Agency (Ireland). (2024). Gap analysis on behavioural research related to climate policy and interventions, 1-100.
  12. Hallsworth, M., Snijders, V., Burd, H., Prestt, J., Judah, G., Huf, S., & Halpern, D. (2016). Applying behavioral insights: Simple ways to improve health outcomes. Doha, Qatar: World Innovation Summit for Health, Report of the WISH Behavioral Insights Forum 2016, 1-48.
  13. Hernandez, M., Jamison, J., Korczyc, E., Mazar, S., & Sormani, N. (2017). Applying behavioural insights to improve tax collection: Experimental evidence from Poland. The World Bank, Washington, 1-68.
  14. Jamison, J., Mazar, N., & Sen, I. (2021). Applying behavioral insights to tax compliance: Experimental evidence from Latvia. Journal of Tax Administration, 6(2), 6-32.
  15. Kulawczuk, P. (2021). Ekonomiczna inżynieria behawioralna. Wprowadzenie. Gdańsk: Wyd. UG, 1-228.
  16. Kulawczuk, P. (red.), & Poszewiecki, A. (red.). (2010). Behawioralne determinanty rozwoju przedsiębiorczości w Polsce. Gdańsk: Uniwersytet Gdański.
  17. Kulawczuk, P. (red.), & Poszewiecki, A. (red.). (2016). Wpływ oddziaływań behawioralnych na rozwój małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. Gdańsk: Uniwersytet Gdański.
  18. Luoto, J., Carman, K. (2014), Behavioral economics guidelines with applications for health, Inter-American Development Bank, IDB Technical Note; 665.
  19. Milgram, S. (1963). Behavioral study of obedience. Journal of Abnormal and Social Psychology, 67, 371-378.
  20. Millane, E., & Stewart, M. (2019). Behavioural insights in tax collection: Getting the legal settings right. eJournal of Tax Research, 16(3), 500-535. Pobrane 24.03.2025, from https://www.ato.gov.au/about-ato/managing-the-tax-and-super-system/strategic-direction/how-we-help-and-influence-taxpayers/compliance-model/
  21. Mukherjee I., Giest S., 2020). Behavioural Insights Teams (BITs) and policy change: An exploration of impact, location, and temporality of policy advice. Administration and Society, 52(10), 1538-1561.
  22. OECD (2017), Tackling Environmental Problems with the Help of Behavioural Insights, OECD Publishing,
  23. Paris. http://dx.doi.org/10.1787/9789264273887-en . Pobrane 22.03.2025.
  24. Prestwich, A, Sniehotta, FF, Whittington, C et al. (3 more authors) (2014) Does theory influence the effectiveness of health behavior interventions? Meta-analysis. Health Psychology, 33 (5). pp. 465-474. ISSN 0278-6133.
  25. Rapoport N., Rojas Méndez A, Scartascini C., Behavioral Insights for Foresighted Public Finance, InterAmercan Development Bank POLICY BRIEF Nº IDB-PB-324, Washington 2020, s. 1-34.
  26. Sibony, A-L, The UK COVID-19 Response: A Behavioural Irony?, “European Journal of Risk Regulation”, Volume 11, Special Issue 2: Taming COVID-19 by Regulation, June 2020, pp. 350 – 357.
  27. Śliwowski P., Wincewicz-Price A., Prościej, taniej i skuteczniej, czyli jak ekonomia behawioralna wspiera polityki publiczne w Polsce, Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa 2019.
  28. Tackling Environmental Problems with the Help of Behavioural Insights, OECD Publishing, Paris, s. 46-89.
  29. Thaler R., Sunstein C., 2008, Nudge. Improving Decisions About Health, Wealth, and Happiness, Penguin Group, USA.
  30. Thaler R., Sunstein C., 2012 , Impuls. Jak podejmować właściwie decyzje dotyczące zdrowia, dobrobytu i szczęścia, s. 1-334
  31. Tversky A., Kahnemann D., The Framing of Decisions and the Psychology of Choice, “Science”, New Series, 1981, vol 211, No. 4481, s. 453-458.
  32. UK Influenza Pandemic Preparedness Strategy 2011, Department of Health, London 2011
  33. World Bank and the World Health Organization. 2024. Behavioral Science Around the World Volume III: Public Health. Washington, DC.WHO DOI: 10.2471/B09046.