Praktyczne konsekwencje interpretacji natury niepewności
DOI:
https://doi.org/10.33119/SIP.2023.194.8Słowa kluczowe:
niepewność, strategia jako praktyka, złożonośćAbstrakt
Współczesne otoczenie narzuca organizacjom złożoną presję, określaną wręcz mianem polikryzysu. Towarzyszące tym zjawiskom wysokie stany niepewności w wymiarze praktycznym postrzegane są jako zagrażające ciągłości organizacji, w sferze teorii skłaniają zaś do krytycznej refleksji nad obowiązującym paradygmatem zarządzania strategicznego. Aktualność i waga problemu stały się inspiracją do podjęcia badań własnych, których celem była identyfikacja podstaw skutecznego działania organizacji w warunkach niepewności. Natura analizowanego problemu badawczego skłoniła do przyjęcia interdyscyplinarnego podejścia, zasadzającego się na studiach literaturowych dotyczących interpretacji zjawiska niepewności. W rozważaniach wykorzystano w szczególności typologię uwzględniającą procesualne, behawioralne i strukturalne ujęcia kategorii niepewności. Niepewność jest utożsamiana z nieokreślonością odnoszoną do przyszłości. Brak możliwości wyznaczania prawdopodobnych rezultatów podejmowanych działań wymaga poszukiwania alternatywnych postaw w procesach decyzyjnych. Taką perspektywę otwiera propozycja interwencji systemowej, która wpisuje się w nurt badań nad strategią jako praktyką społeczną. Elementy interwencji podejmowanej w dynamicznym otoczeniu – krytyka granic, osądy i działania – wspiera literatura odnosząca się do różnych, wymienionych wyżej, teoretycznych typów niepewności. Zestawienie ze sobą wyników studiów literaturowych i stosowanych w praktyce wytycznych pozwala wskazać na komplementarny charakter badań nad naturą niepewności w różnych dyscyplinach naukowych. Najważniejszą zaletą uzyskanych wyników badań w ujęciu teoretycznym jest stworzenie spójnych ram koncepcyjnych, dzięki którym można formułować wnioski na różnym poziomie ogólności w odniesieniu do zagadnień związanych z działaniem organizacji w warunkach niepewności. Wykorzystanie założeń bliskich praktyce wyznacza też skuteczną drogę do zmniejszenia luki poznawczej między światem poszukiwań akademickich a obszarem gospodarczej aktywności decydentów.
Downloads
Bibliografia
Wydawnictwa zwarte
Allen, P., Boulton, J. (2011). Complexity and Limits to Knowledge: The Importance of Uncertainty. W: The Sage Handbook of Complexity and Management (s. 164–181), P. Allen, S. Maguire, B. McKelvey (Eds.). London: Sage Publications.
Ariely, D. (2009). Predictably Irrational: The Hidden Forces That Shape Our Decisions. New York: Harper Collins.
Bernstein, P. L. (2013). Przeciw bogom. Niezwykłe dzieje ryzyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Bratnicki, M. (2007). Dynamizowanie procesu zarządzania: organizacyjny pierwowzór przedsiębiorczości. W: Dynamika zarządzania organizacjami. Paradygmaty – metody – zastosowania: księga pamiątkowa wydana z okazji 50‑lecia pracy naukowej prof. zw. dr. hab. Jerzego Rokity (s. 107–121). Katowice: Akademia Ekonomiczna.
Bratnicki, M. (2020). Przedsiębiorstwo w kontekście niepewności. Aspekty poznawcze i emocjonalne. Dąbrowa Górnicza: Wydawnictwo Naukowe Akademii WSB.
Churchman, C. W. (1979). The Systems Approach and Its Enemies. New York: Basic Books.
Cohen, P. J. (1966). Set Theory and the Continuum Hypothesis. New York: Benjamin.
Courtney, H., Kirkland J., Viguerie, P. (2006) Strategie w warunkach niepewności. W: Zarządzanie w warunkach niepewności (s. 7–39). Gliwice: Harvard Business School Review, Helion.
Eisenhardt, K. M., Piezunka, H. (2011). Complexity Theory and Corporate Strategy. W: The Sage Handbook of Complexity and Management (s. 506–523), P. Allen, S. Maguire, B. McKelvey (Eds.). London: Sage Publications.
Eisenhardt, K. M., Sull, D. N. (2006). Strategia jako zbiór prostych reguł. W: Doskonalenie strategii (s. 136–138). Gliwice: Harvard Business School Review, Helion.
Foss, N. J., Klein, P. G. (2017). Organizowanie działania przedsiębiorczego. Nowe spojrzenie na firmę. Wrocław: Instytut Edukacji Ekonomicznej im. L. von Missesa.
Heisenberg, W. (1979). Ponad granicami. Warszawa: PIW.
Kahneman D., Tversky, A. (2017). Variants of Uncertainty. W: Judgment under Uncertainty: Heuristics and Biases (s. 3–22), D. Kahneman, P. Slovic, A. Tversky (Eds.). Cambridge: Cambridge University Press.
Knight, F. H. (1921). Risk, Uncertainty and Profit. New York: Hart, Schaffner and Marx.
Kozielecki, J. (2004). Społeczeństwo transgresyjne. Szansa i ryzyko. Warszawa: Wydawnictwo Żak.
Koźmiński, A. K. (2004). Zarządzanie w warunkach niepewności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Lewin, K. (1948). Resolving Social Conflicts. New York: Harper and Brothers,.
Midgley, G. (2000). Systemic Intervention: Philosophy, Methodology, and Practice. New York: Kluwer-Plenum.
Mises, R. V. (1957). Probability, Statistics, and Truth. New York: Dover Publications.
Morin, E. (1992). Method: Toward a Study of Humankind. New York: Peter Lang.
Morin, E. (2008). On Complexity. Advances in Systems Theory, Complexity, and the Human Sciences. Cresskill: Hampton Press.
Nosal, C. (2001). Psychologia myślenia i działania menedżera. Wrocław: AKADE.
Rokita, J. (2009). Dynamika zarządzania organizacjami. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.
Rokita, J., Dziubińska, A. (2017). Badanie systemów złożonych w zarządzaniu. W: Strategiczne zarządzanie organizacjami – problemy badawcze i praktyczne (s. 15–31), J. Rokita (red.). Katowice: Wydawnictwo Górnośląskiej Wyższej Szkoły Handlowej im. Wojciecha Korfantego.
Savage, L. J. (1954). Foundations of Statistics. Oxford: Wiley.
Shackle, G. L. S. (1949). Expectation in Economics. Cambridge: Cambridge University Press.
Shackle, G. L. S. (1961). Decision, Order, and Time in Human Affairs. Cambridge: Cambridge University Press.
Shackle, G. L. S. (1972). Epistemics and Economics: A Critique of Economic Doctrines. Cambridge: Cambridge University Press.
Simon, H. A. (1979). Models of Thought. New Haven: Yale University Press.
Sopińska, A. (2021). Pandemia COVID-19 a sposób percepcji otoczenia zewnętrznego przez menedżerów największych przedsiębiorstw działających w Polsce – wyniki badań. W: Nauki ekonomiczne przed, w czasie i po pandemii (s. 443–461), J. Wielgórska-Leszczyńska, M. Matusewicz (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
Thompson, J. D. (1967). Organizations in Action: Social Science Bases of Administrative Theory. New York: McGraw-Hill.
Wit, de B., Meyer, R. (2007). Synteza strategii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Artykuły naukowe
Bochenek, M. (2012). Ryzyko i niepewność w naukach ekonomicznych – rozważania semantyczne, Ekonomia, 4 (21), s. 46–63.
Churchman, C. W. (1970). Operations Research as a Profession, Management Science, 17 (2), s. B37–B53.
Dill, W. R. (1958). Environment as an Influence on Managerial Autonomy, Administrative Science Quarterly, 2, s. 409–443. DOI: 10.2307/2390794.
Duncan, R. B. (1972). Characteristics of Organizational Environments and Perceived Environmental Uncertainty, Administrative Science Quarterly, 17, s. 313–327. DOI: 10.2307/2392145.
Folta, T. B. (1998). Governance and Uncertainty: The Tradeoff between Administrative Control and Commitment, Strategic Management Journal, 19 (11), s. 1007–1028.
Galbraith, J. R. (1974). Organization Design: An Information Processing View, Interfaces, 4, s. 28–36. DOI: 10.1287/inte.4.3.28.
Harrison, F. L. (1977). Decision-Making in Conditions of Extreme Uncertainty, Journal of Management Studies, 14 (2), s. 169–178. DOI: 10.1111/j.1467–6486.1977.tb00359.x.
Jauch, L. R., Kraft, K. L. (1986). Strategic Management of Uncertainty, Academy of Management Review, 11, s. 777–790. DOI: 10.2307/258396.
Jędralska, K., Czech, A. (2011). O naturze niepewności i jej interpretacjach, Master of Business Administration, 3, s. 9–18.
Kahneman, D., Tversky, A. (1979) Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk, Econometrica, 47 (2), s. 263–291. DOI: 10.2307/1914185.
Kurtz, C. F., Snowden, D. J. (2003). The New Dynamics of Strategy: Sense-Making in a Complex and Complicated World, IBM Systems Journal, 42 (3), s. 462–483.
Lachmann, L. M. (1976). From Mises to Shackle: An Essay on Austrian Economics and the Kaleidic Society, Journal of Economic Literature, 14 (1), s. 54–62.
Lawrence, P. R., Lorsch, J. W. (1967). Differentiation and Integration in Complex Organizations, Administrative Science Quarterly, 12, s. 1–47. DOI: 10.2307/2391211.
Lewin, K. (1946). Action Research and Minority Problems, Journal of Social Issues, 2 (4), s. 34–46. DOI: 10.1111/j.1540-4560.1946.tb02295.x.
Lewin, K. (1947). Frontiers in Group Dynamics, Human Relations, 1, s. 2–38.
Mesjasz, C. (2008). Przewidywanie we współczesnym zarządzaniu strategicznym, Organizacja i Kierowanie, 3, s. 7–21.
Mesjasz, C. (2018). Podejście konstruktywistyczne w zarządzaniu ryzykiem, Studia Ekonomiczne, 359, s. 18–36.
Miller, K. D. (2007) Risk and Rationality in Entrepreneurial Processes, Strategic Entrepreneurship Journal, 1 (1–2), s. 57–74. DOI: 10.1002/sej.2.
Mintzberg, H., Raisinghani, D., Theoret, A. (1976). The Structure of “Unstructured” Decision Processes, Administrative Science Quarterly, 21 (2), s. 246–275. DOI: 10.2307/2392045.
Ogilvie, D. (1998). Creative Action as a Dynamic Strategy: Using Imagination to Improve Strategic Solutions in Unstable Environments, Journal of Business Research, 41 (1), s. 49–56. DOI: 10.1016/S0148-2963(97)00011-8.
Stirling, A. (1999). Risk at a Turning Point?, Journal of Environmental Medicine, 1, s. 119–126. DOI: 10.1002/1099-1301(199907/09)1:33.3.CO;2‑B.
Tushman, M. L., Nadler, D. A. (1978). Information Processing as an Integrating Concept in Organizational Design, Academy of Management Review, 3 (3), s. 613–624. DOI: 10.2307/257550.
Vaara, E., Whittington, R. (2012). Strategy-as-Practice: Taking Social Practices Seriously, The Academy of Management Annals, 6 (1), s. 285–336.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
