Konkurencyjność sektora bankowego w Polsce na tle sektorów bankowych krajów UE
DOI:
https://doi.org/10.33119/SIP.2024.198.2Słowa kluczowe:
konkurencyjność, polski sektor bankowy, nowe technologieAbstrakt
Jednym z wielu zadań banków, jako instytucji zaufania publicznego, jest zapewnienie bezpiecznego dostępu do usług bankowych. Jest to szczególnie trudne obecnie, ze względu na obserwowaną wysoką dynamikę zmian czynników rynkowych i regulacyjnych oraz postęp technologiczny. Zmiany te wpływają na postrzeganie banków oraz wpływają na ich konkurencyjność. Celem opracowania będzie ocena konkurencyjności sektora bankowego w Polsce (w podziale na sektor banków komercyjnych i spółdzielczych) na tle sektorów bankowych krajów UE oraz czynników aktualnie na nią wpływających, jak i mogących wpływać w przyszłości. Badanie obejmuje lata 2004–2022. Pojęcie konkurencyjności jest bardzo szerokie i może być różnie definiowane. Mając także na uwadze możliwości pozyskania publicznie dostępnych, porównywalnych danych, badanie skupi się na konkurencyjności podażowej, tzn. ocenie kondycji ekonomiczno-finansowej sektora bankowego. W badaniu zostanie wykorzystana metoda analizy wybranych mierników finansowych. Ocena zostanie poprzedzona przeglądem badań na temat wybranych czynników wpływających na konkurencyjność banków. Przeprowadzona analiza sytuacji ekonomiczno-finansowej pozwoli potwierdzić relatywnie dobrą kondycję polskiego sektora bankowego na tle innych państw UE, co nie wskazuje jednoznacznie na jego trwałą konkurencyjność. W podsumowaniu zarysowane zostaną perspektywy i wyzwania dla polskiego sektora bankowego.
Downloads
Bibliografia
Dokumenty prawne
Ustawa z dnia 15 stycznia 2016 roku o podatku od niektórych instytucji finansowych (Dz.U. 2016, poz. 68 z późn. zmianami).
Wytyczne w sprawie oceny horyzontalnego połączenia przedsiębiorstw na mocy rozporządzenia Rady w sprawie kontroli koncentracji przedsiębiorstw, Dz.U. UE.C.2004.31.5, 5.02.2004 r.
Wyrok TSUE z dnia 8.09.2022 r. w polskich sprawach frankowych połączonych do wspólnego rozpoznania pod sygnaturami od C-80/21 do C-82/21.
Wyrok TSUE z dnia 3.10.2019 r. w sprawie państwa Dziubak (C-260/18).
Wydawnictwa zwarte
Brunewicz, J. (red.) (1993). Ekonomika transportu. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Concentration and Market Shares, Horizontal Merger Guidelines, Antitrust Division, U. S. Department of Justice.
Daszkiewicz, N. (red.) (2020). Konkurencyjność. Poziom makro, mezo i mikro. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Faulkner, D., Bowman, C. (1996). Strategie konkurencji. Warszawa: Gebethner i Ska.
Gorynia, M. (1998). Zachowania przedsiębiorstw w okresie transformacji. Poznań: Akademia Ekonomiczna w Poznaniu.
Harasim, J. (2009). Bankowość detaliczna w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo CeDeWu.
Iwanicz-Drozdowska, M. i in. (2023). The role of crises in shaping financial systems. London: Routledge. DOI: 10.4324/9781003225539.
Iwanicz-Drozdowska, M., Bongini, P., Smaga, P., Witkowski, B. (2018). Foreign-owned banks. The role of ownership in post-communist European countries. London: Palgrave. DOI:10.1007/978–3-030-01111–6.
Jonas, A. (2002). Strategie konkurencji na rynku usług bankowych w Polsce. Warszawa: Wydawnictwo Menadżera i Bankowca.
Kraszewska, M., Pujer, K., (2017). Konkurencyjność przedsiębiorstw sposoby budowania przewagi konkurencyjnej. Wrocław: „Exante” (wersja elektroniczna).
Marciniak, S. (2010). Innowacyjność i konkurencyjność gospodarki. Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck.
Misala, J. (2007). Międzynarodowa zdolność konkurencyjna i międzynarodowa konkurencyjność gospodarki narodowej. Podstawy teoretyczne. Radom: Politechnika Radomska.
Przedsiębiorczość w Polsce 2006. Warszawa: Ministerstwo Gospodarki.
Scott, B. R., Lodge, G. C. (1985). US competitiveness in the world economy. Boston: Harvard Business School Press.
Stankiewicz, M. J. (2002). Determinanty konkurencyjności polskich przedsiębiorstw: sposoby i warunki umacniania konkurencyjności przedsiębiorstw w perspektywie globalizacji gospodarki. Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Stępień, K. (2004). Konsolidacja a efektywność banków w Polsce, wydanie I. Warszawa: Cede-Wu.pl Wydawnictwa Fachowe.
Syrek, M. (red.) (1999). Konkurencyjność polskiej gospodarki wobec perspektywy jej integracji ekonomicznej z Unią Europejską. Katowice: Wyższa Szkoła Zarządzania Marketingowego i Języków Obcych w Katowicach.
Zarzecki, D. (red.) (2006). Zarządzanie finansami. Inwestycje i wycena przedsiębiorstw. Tom 1. Szczecin: Fundacja na rzecz Uniwersytetu Szczecińskiego.
Zeliaś, A. (red.) (2004). Przestrzenno-czasowe modelowanie i prognozowanie zjawisk gospodarczych. Kraków: Wydawnictwo AE w Krakowie.
Artykuły naukowe i okolicznościowe
Aiginer, K. (1998). A Framework for Evaluating the Dynamic Competitiveness of Countries, Structural Changes and Economic Dynamics, 9, s. 159–188.
Ambastha, A., Momaya, K. (2004). Competitiveness of Firms: Review of Theory, Frameworks and Models, Singapore Management Review, 26 (1), s. 45–61.
Angelini, P., Cetorelli, N. (1999). Bank Competition and Regulatory Reform: the Case of the Italian Banking Industry, Federal Reserve Bank of Chicago. Working Paper Series, 99, s. 7–46.
Barker, T., Kohler, J. (1998). Environmental Policy and Competitiveness, Environmental Policy Research Briefs, 6, s. 1–12.
Barth, J., Caprio, G., Levine, R. (2001). Bank Regulation and Supervision: What Works Best?, World Bank, s. 205–248. DOI: 10.2139/ssrn.269488.
Berger, A., Hannan, T. (1989). The Price – Concentration Relationship in Banking, Review of Economics and Statistics, 71, s. 291–299.
Berger, A. (2003). The Economic Effects of Technological Progress and the Banking Industry, Journal of Money, Credit and Banking, 35, s. 141–176.
Besanko, D., Thakor, A. (1992). Banking Deregulation: Allocational Consequences of Relaxing Entry Barriers, Journal of Banking and Finance, 16, s. 909–932. DOI: 10.1016/0378-4266(92) 90032‑U.
Beyer, K. (2012). Kapitał intelektualny jako podstawa przewagi konkurencyjnej przedsiębiorstw, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, 25, s. 241–254.
Bieńkowski, W. (1993). Oddziaływanie rządu USA na rozwój i zdolność konkurencyjnej gospodarki amerykańskiej w latach 1981–1988, Monografie i Opracowania. Szkoła Główna Handlowa, 378, s. 13–14.
Bretschger, L., Kappel, V., Werner, T. (2012). Market Concentration and the Likelihood of Financial Crises, Journal of Banking & Finance, 36, s. 3336–3345. DOI: 10.1016/j.jbankfin.2012.07.016.
Chaudhuri, S., Ray, S. (1997). The Competitiveness Conundrum: Literature Review and Reflections, Economic and Political Weekly, 32 (48), s. 83–91.
Claessens, S., Demirgüç-Kunt, A., Huizinga, H. (2001). How Does Foreign Entry Affect Domestic Banking Markets?, Journal of Banking and Finance, 25, s. 891–911. DOI: 10.1016/S0378-4266(00)00102-3.
Claessens, S., Leaven, L. (2004). What Drives Bank Competition? Some International Evidence, Journal of Money, Credit and Banking, 36 (3), s. 563–583. DOI: 10.1353/mcb.2004.0044.
Degryse, H., Ongena, S. (2005). Distance, Lending Relationships and Competition, The Journal of Finance, 1 (60), s. 231–266. DOI: 10.1111/j.1540-6261.2005.00729.x.
Długoterminowa konkurencyjność UE: perspektywa na przyszłość po 2030 r., Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, COM (2023) 168 final, Bruksela, 16.03.2023.
European Systemic Risk Board (2014). Is Europe overbanked?, ASC Report, nr 4, https://www.esrb.europa.eu/pub/pdf/asc/Reports_ASC_4_1406.pdf.
Fagerberg, J. (1988). International Competitiveness, The Economic Journal, 391, s. 370–371.
Feruś, A. (2006). Zastosowanie metody DEA do określania poziomu ryzyka kredytowego przedsiębiorstw, Bank i Kredyt, 7, s. 92–103.
Flak, O., Głód, G. (2014). Koncepcja i przykład metody badania konkurencyjności przedsiębiorstw, Studia Ekonomiczne. Transformacja współczesnej gospodarki jako przedmiot badań ekonomicznych, 187, s. 87–100.
Francois, J., Eschenbach, F. (2002). Financial Sector Competition, Services Trade and Growth, Tinbergen Institute Discussion Papers, 02–089/2, s. 1–26. DOI: 10.2139/ssrn.335440.
Grzebyk, M., Kryński, Z. (2011). Konkurencja i konkurencyjność przedsiębiorstw. Ujęcie teoretyczne, Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 20, s. 107–117.
Guzik, B. (2009). Podstawowe możliwości analityczne modelu CCR-DEA, Badania Operacyjne i Decyzje, 1, s. 55–75.
Guzik, R., Panek, A. (2002). HHI – za i przeciw, Biuletyn URE, 4, s. 12–19.
Ilczuk, D. (2020). Konkurencyjność w polskim segmencie usług bankowości detalicznej, Zeszyty Studenckie Wydziału Ekonomicznego Uniwersytetu Gdańskiego Nasze Studia, 1, s. 45–55.
Iwanicz-Drozdowska, M. i in. (2023). New technologies in the financial industry: case of Poland, Economics and Business Review, 9 (3), s. 98–123. DOI: 10.18559/ebr.2023.3.926.
Iwanicz-Drozdowska, M., Smaga, P. (2016). Systemy bankowe w krajach postkomunistycznych na tle krajów wysoko rozwiniętych – analiza porównawcza, Finanse, 1 (9), s. 21–33.
Informacja na temat sytuacji sektora bankowego w 2022 roku, KNF, Warszawa, październik 2023.
Kata, R., Chmiel, J. (2019). Rozwój sektora bankowego w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, PEFIM, 21 (70), s. 80–93. DOI: 10.22630/PEFIM.2019.21.70.7.
Kopczewski, T. (2000). Efektywność technologiczna i kosztowa banków komercyjnych w Polsce w latach 1997–2000. Część I, Materiały i Studia NBP, 113.
Kopiński, A., Porębski, D. (2015). Próba oceny efektywności banków komercyjnych za pomocą metody DEA, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin – Polonia. Sectio H, 49 (4), s. 257–267. DOI: 10.17951/h.2015.49.4.257.
Mielnik, M., Szambelańczyk, J. (2006). Ocena efektywności banków spółdzielczych w Polsce w latach 1997–2003 (dla czterech celów działalności), Bezpieczny Bank, 1 (30), s. 3–28.
Nowak, A. K., Matuszyk, A. (2012). Wykorzystanie metody DEA do oceny efektywności banków komercyjnych, Bezpieczny Bank, 1 (46), s. 57–80.
Obój, K. (2001). Logika przewagi konkurencyjnej (II), Przegląd Organizacji, 10, s. 10–12. DOI: 10.33141/po.2001.10.01.
Pawłowska, M. (2004). Efektywność, konkurencyjność i koncentracja na polskim rynku bankowym w latach 1997–2002 – związki między pojęciami, Bank i Kredyt, 6, s. 59–66.
Pawłowska, M. (2003). Wpływ fuzji i przejęć na efektywność w sektorze banków komercyjnych w Polsce w latach 1997–2001, Bank i Kredyt, 2, s. 20–34.
Pawłowska, M. (2015). Wskaźniki koncentracji jako miary konkurencji w sektorze bankowym, Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace, 3 (2), s. 25–38. DOI:10.33119/KKESSiP.2015.2.3.2.
Perek, A. (2014). Wykorzystanie metody DEA do oceny efektywności banków spółdzielczych w Polsce, Economics and Management, 3, s. 222–235. DOI: 10.12846/j.em.2014.03.15.
Pike, Ch. (2018). Market concentration, OECD, June (presentation). 40. Piocha, S., Radlińska, K. (2008). Konkurencja i konkurencyjność sektora banków komercyjnych, Zeszyt Naukowy Instytutu Ekonomii i Zarządzania, 2, s. 4–12.
Porter, M. E. (1990). Competitive Advantage of Nations, Harvard Business Review, 68 (2), s. 73–91.
Rogowski, G. (1996). Analiza i ocena działalności banków z wykorzystaniem metody DEA, Bank i Kredyt, 8, s. 41–48.
Siudek, T., Snarski, P., Chodera, B. (2013). Konkurencyjność banków komercyjnych i spółdzielczych w Polsce, Roczniki Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 100 (2), s. 25–36.
Sobolewski, M., Stępień, K. (2015). Zmiany efektywności banków w Polsce w latach 1996–2009, Modern Management Review, 20 (22/3), s. 199–212. DOI: 10.7862/rz.2015.mmr.45.
Stola, E. (2011). Efektywność techniczna a efektywność finansowa banków komercyjnych, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 639, s. 141–152.
Tran, S., Nguyen, D., Nguyen, L. (2022). Concentration, Capital, and Bank Stability in Emerging and Developing Countries, Borsa Istanbul Review, 22–6, s. 1251–1259. DOI: 10.1016/j. bir.2022.08.012.
Witkowski, P. (2017). Wpływ podatku od niektórych instytucji finansowych na wartość rynkową banków komercyjnych w Polsce, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia, 3 (87/2), s. 189–201. DOI: 10.18276/frfu.2017.87/2–17.
Zychowicz, M. (2001). Ocena korzyści skali z zastosowaniem metody DEA, Bank, 6, s. 52–57.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
