Zeszyt Naukowy 151

 

 

Ostatni kryzys finansowo-zadłużeniowo-gospodarczy uwidocznił, że idee neoliberalizmu nie sprawdziły się. Niewłaściwie pojmowana wolność gospodarowania doprowadziła do wzrostu nierówności nie tylko między państwami, lecz także między grupami społecznymi. Co więcej, stworzyła korzystne warunki dla zjawisk patologicznych na słabo kontrolowanych rynkach finansowych. Artykuł stanowi próbę podsumowania aktualnych tendencji dotyczących roli państwa we współczesnej gospodarce, jak również trendów, które zdobyły popularność w drugiej połowie XX w. Podczas gdy w XX w. popularne były idee neoliberalne, tak na początku XXI w. mamy do czynienia z ich krytyką. W artykule zawarto idee przedstawione zarówno przez monetarystów, jak i szkołę wyboru publicznego, szkołę austriacką, libertarian, przedstawicieli ekonomii podaży, a także zwolenników państwa minimalnego. Przedstawiony w artykule zarys ewolucji roli państwa w życiu społeczno-gospodarczym pokazuje, że jego rolę wyznaczała nie tylko aktualna kondycja gospodarki, lecz także przeszłe wydarzenia.

 

Słowa kluczowe: neoliberalizm, kryzys finansowo-zadłużeniowo-gospodarczy, rola państwa w gospodarce

 

 

Celem artykułu jest przegląd i krytyczna analiza literatury przedmiotu na temat wybranych koncepcji kryzysu finansowego. Na podstawie wybranej literatury w artykule zaprezentowano teoretyczne ujęcie kryzysów: finansowego, walutowego, bankowego i zadłużeniowego. Przedstawiono wyniki z przeprowadzonych badań, tj. badania bibliometrycznego i analizy cytowań. Na podstawie metody idealizacji i konkretyzacji, według L. Nowaka, ocenie poddane zostały wybrane koncepcje interpretacji mechanizmów kryzysu finansowego.

 

Słowa kluczowe: teoria kryzysów, kryzys finansowy, kryzys bankowy, kryzys walutowy, kryzys zadłużeniowy, globalny kryzys

 

 

W artykule omówiono temat stabilności fiskalnej oraz zaprezentowano analizę sytuacji Polski przeprowadzonej pod tym kątem. Jako kontekst do wykonanej analizy przedstawiono wyprowadzenie formalnego warunku na stabilność fiskalną oraz ewolucję podejścia do długu i deficytu w teorii ekonomii. Celem artykułu jest zweryfikowanie, czy polityka fiskalna Polski była stabilna w okresie 1995–2014. Badanie przeprowadzono przy zastosowaniu wybranych metod ekonometrycznych wykorzystywanych w literaturze oraz na podstawie analizy przemian w Polsce w okresie od roku 1995. Wykonana analiza wskazuje na stabilność polityki fiskalnej w Polsce w badanym okresie, jednak z uwagi na krótkie szeregi i niespójność otrzymanych wyników wnioski z badania należy traktować z odpowiednią dozą ostrożności. Jako kluczowe dla stabilności fiskalnej Polski w przyszłości zidentyfikowano obowiązujące ramy fiskalne oraz kształt polityki fiskalnej w odpowiedzi na nowe zagrożenia i wyzwania.

 

Słowa kluczowe: stabilność fiskalna, dług publiczny, wynik sektora instytucji rządowych i samorządowych, test pierwiastka jednostkowego

 

 

W ciągu ostatnich kilkunastu lat zmniejszył się udział pieniądza gotówkowego w agregacie M1 na rzecz pieniądza bezgotówkowego. Warto jednak zaznaczyć, że w liczbie i wartości wszystkich transakcji wciąż dominują płatności gotówkowe. Celem publikacji było zaprezentowanie głównych miar obrotu gotówkowego i bezgotówkowego. Scharakteryzowane zostały agregaty pieniężne, którymi posługuje się bank centralny w celu ustalenia podaży pieniądza w gospodarce, uszeregowane w zależności od stopnia płynności, oraz proces kreacji pieniądza. Przedstawiony został udział gotówki w obiegu w agregatach pieniężnych na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat. Ponadto opisano mierniki szczegółowych obszarów związanych z obrotem bezgotówkowym, takie jak: liczba rachunków bankowych, liczba poleceń przelewu, poleceń zapłaty, kart płatniczych oraz liczba i wartość transakcji nimi dokonywanych. Analizy dokonano na podstawie danych podaży pieniądza, raportów i innych publikacji Narodowego Banku Polskiego.

 

Słowa kluczowe: agregaty pieniężne, obrót bezgotówkowy, podaż pieniądza

Celem artykułu jest identyfikacja makroekonomicznych determinant marży odsetkowej (NIM) w polskim sektorze bankowym. W tym celu zastosowano dynamiczny model panelowy na bazie danych z lat 1993–2013 o 45 bankach komercyjnych. Wyniki badania wskazują, że krótkoterminowe rynkowe stopy procentowe oraz dynamika PKB mają istotny wpływ na kształtowanie marży odsetkowej. Ponadto stwierdzono, że wartość opóźniona NIM jest kluczową zmienną wpływającą na poziom marży odsetkowej w długim okresie.

 

Słowa kluczowe: marża odsetkowa, ryzyko stopy procentowej, dynamiczny model panelowy, czynniki makroekonomiczne, banki

 

 

W niniejszym opracowaniu zbadano zależność pomiędzy wielkością firmy audytorskiej a wyceną przedsiębiorstwa przez rynek kapitałowy. Dokonano również sprawdzenia, czy występuje istotna statystycznie zależność pomiędzy wysokością marż kredytowych a renomą i rozpoznawalnością audytora. Postawiono dwie hipotezy badawcze: 1) Inwestorzy giełdowi wyżej wyceniają przedsiębiorstwa audytowane przez dużych międzynarodowych audytorów, w porównaniu do przedsiębiorstw audytowanych przez lokalnych audytorów; 2) Banki oraz inne instytucje finansowe skłonne są pożyczać środki przedsiębiorstwom audytowanym przez bardziej renomowanych audytorów, przy niższych marżach kredytowych niż przedsiębiorstwom audytowanym przez audytorów o niższej renomie. Badania przeprowadzono na podstawie próby 80 spółek notowanych na GPW wchodzących w skład indeksu sWIG80. W badaniu zastosowano metodologię wykorzystaną w artykule: S. A. Mansi, W. F. Maxwell, D. P. Miller, Does Auditor Quality and Tenure Matter to Investors? Evidence from the Bond Market.

 

Słowa kluczowe: Q-Tobina, audytor, „wielka czwórka”, sWIG80, teoria agencji, nadzór korporacyjny

W niniejszej pracy dokonano przeglądu prac empirycznych poświęconych współpracy badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw, koncentrując się na studiach opublikowanych w latach 2001–2015. W literaturze empirycznej poświęconej współpracy badawczo-rozwojowej przedsiębiorstw wyróżnić można następujące grupy tematyczne: (1) badania nad wpływem współpracy badawczo-rozwojowej na innowacyjność przedsiębiorstw, (2) badania nad cechami przedsiębiorstw i rynku sprzyjającymi powstaniu współpracy badawczo-rozwojowej w gałęzi, (3) badania nad wpływem efektów zewnętrznych inwestycji rozwojowych przedsiębiorstw na współpracę badawczo-rozwojową w gałęzi oraz (4) badania nad wpływem współpracy badawczo-rozwojowej na zyskowność przedsiębiorstw. W pracach empirycznych wykazano dodatnią zależność pomiędzy współpracą badawczo-rozwojową a innowacyjnością przedsiębiorstw, choć istnienie oraz siła tego związku zależą od przyjętej przez autorów badania miary innowacyjności przedsiębiorstwa. Wpływ (1) wielkości przedsiębiorstwa, (2) stopnia koncentracji rynku, (3) intensywności wydatków przedsiębiorstwa na B+R oraz (4) rodzaju prowadzonych przez przedsiębiorstwo badań na podejmowanie przez przedsiębiorstwo współpracy w zakresie B+R nie jest jednoznaczny. Analiza prac empirycznych wskazuje, że efekty zewnętrzne inwestycji rozwojowych przedsiębiorstw sprzyjają powstaniu współpracy badawczo-rozwojowej w gałęzi. Literatura empiryczna wskazuje ponadto, że przedsiębiorstwa współpracujące w zakresie B+R średnio osiągają niższe marże niż przedsiębiorstwa rywalizujące w zakresie B+R.

 

Słowa kluczowe: współpraca badawczo-rozwojowa przedsiębiorstw, badania empiryczne

Szybko zmieniające się otoczenie oraz rosnące wraz z jego zmianami wymagania klientów ustawiają wysoko poprzeczkę organizacjom dostarczającym usługi. Firmy posiadające pozycję na rynku usług danego segmentu, chcąc ją utrzymać, zmuszone są do inwestowania w badania i rozwój, których celem jest stworzenie nowych, innowacyjnych usług. Brak innowacyjności może oznaczać dla firmy spadek wartości, przejęcie, a nawet bankructwo. Wysoką skuteczność działania w zakresie innowacji umożliwiają organizacjom, wypracowane przez lata działalności na rynku, specyficzne metody projektowania innowacyjnych usług. Ich znaczenie skłoniło autora do zajęcia się tym tematem. Zebrane i opisane w pracy, na podstawie badań literatury przedmiotu, metody wykorzystują wiele indywidualnych i grupowych analiz, pozwalają dokonać ocen zagadnień i zdarzeń w różnych horyzontach czasowych. Na podstawie znajomości segmentów klientów, przy założeniach zmian otoczenia w czasie, metody projektowe pozwalają określić potrzeby klientów w przyszłości i dostosować do nich usługi. O skuteczności zaproponowanych w pracy metod projektowania innowacyjnych usług świadczy fakt ich stosowania przez globalnych liderów, jak: Google, Microsoft, Barclays, Mercedes-Benz, Pfizer, Go Travel. Praca, oparta na badaniach literatury, daje wkład w rozwój nauki i stanowi użyteczny materiał dla firm usługowych zorientowanych na ciągły rozwój, inwestowanie we własną przyszłość i dążenie do oferowania usług dostosowanych do potrzeb klienta w każdym horyzoncie czasowym.

 

Słowa kluczowe: innowacje, projektowanie usług, procesy

Dla firm usługowych innowacyjność stanowi ważny czynnik stymulujący uzyskiwanie przewagi konkurencyjnej. Przedsięwzięcia nowatorskie wiążą się natomiast z podwyższonym poziomem ryzyka, dlatego istotne dla przedsiębiorców powinno być świadome zarządzanie w tym zakresie. Przeprowadzona analiza literatury wykazała, że dotychczasowe badania naukowe w niewielkim stopniu poświęcone były tej tematyce, a dostępne publikacje dotyczyły głównie zagadnienia ryzyka ocenianego z perspektywy organizacji, klienta i procesu wdrożeniowego. Brak jednak w literaturze przedmiotu kompleksowego modelu stanowiącego rekomendację procedury zarządzania ryzykiem dla innowacyjnych przedsiębiorców usługowych. W niniejszym artykule podjęto próbę zapełniania tej luki w postaci propozycji autorskiego modelu łączącego procesy wdrażania nowych usług oraz zarządzania ryzykiem, wraz z objaśnieniem działań dla poszczególnych kroków tych procesów.

 

Słowa kluczowe: zarządzanie ryzykiem, innowacje usług, rozwój nowych usług

Artykuł poświęcony jest zagadnieniu brandingu kulturowego, który stanowi przykład prakseologicznej orientacji w obrębie symbolicznego podejścia do problematyki

marki, zarówno w ujęciu produktowym, jak i korporacyjnym. Marki w coraz większym stopniu pośredniczą w procesach budowy poczucia sensu interesariuszy (ang. sensemaking), stanowiąc medium, za pomocą którego realizowane są jednostkowe oraz grupowe projekty tożsamościowe. Rynki mogą być więc coraz częściej ujmowane nie tyle jako miejsca wymiany towarów czy usług, ile jako obszar generowania wartości symbolicznej, która ma istotny udział w negocjowaniu znaczeń społecznych. Jednocześnie wydaje się, że w naukach o zarządzaniu wciąż brak adekwatnych ram epistemologicznych, a także praktycznych narzędzi służących analizie procesów symbolicznych przebiegających w organizacjach i ich otoczeniu. Uzupełnieniu tego braku służy paradygmatyczne przejście do brandingu kulturowego, który umożliwia pełniejsze zrozumienie roli, jaką marki odgrywają w procesach konsumpcji, w wytwarzaniu tożsamościowej wartości dla klienta oraz w procesach zarządzania markami. W odniesieniu do marki produktowej w artykule przedstawiany jest strategiczny model kulturowej analizy marek autorstwa D. Holta; z kolei w odniesieniu do marki korporacyjnej prezentowany jest model dostosowawczy VCI (ang. Vision-Culture-Image Alignment Model) autorstwa M. J. Hatch i M. Schultz.
Artykuł wprowadza również komplementarne wobec powyższych problemów zagadnienie interpretatywnej socjologii zachowań konsumenckich. Przedstawiona jest również rola myślenia metaforycznego w wyjaśnianiu zjawisk organizacyjnych, ze szczególnym naciskiem na rolę odgrywaną w komunikowaniu organizacyjnym przez tzw. metaforę przewodu (ang. conduit metaphor) oraz ponowoczesne tło kulturowe, w jakim przebiegają procesy organizowania i komunikowania organizacyjnego.

 

Słowa kluczowe: komunikacja organizacyjna, symbolizm organizacyjny, branding, marka produktowa, marka korporacyjna