Modele podstawowe AI – nowe dylematy platformizacji w gospodarce cyfrowej

Abstrakt

Celem artykułu jest zbadanie wpływu modeli podstawowych AI na siłę rynkową bigtechów, platformizację w gospodarce cyfrowej i nowe wyzwania dla regulacji. Metody badawcze to studia literaturowe, ekonomiczna analiza prawa i ocena skutków regulacji. Bigtechy wykorzystują swój zbiorowy monopol na moc obliczeniową, dane i wiedzę techniczną, a także chmur obliczeniowych, wyszukiwarek czy przeglądarek, aby zyskać przewagę w zakresie wielkoskalowych podstawowych modeli AI (foundation models – FM, general purpose models – GPM). Modele podstawowe (rynek upstream) są następnie dostrajane do różnych zastosowań (rynek downstream), co nasila zagrożenia kartelizacją lub koncentracją pionową (wertykalną) i sprzyja platformizacji. Mniejsze firmy, nie mające dostępu do tych ograniczonych zasobów, w celu uzyskania dostępu do nich podpisują umowy z większymi graczami (lub są przez nich przejmowane). Buduje się teorię „moligopolu”, która zakłada, że bigtechy współistnieją zarówno jako monopole, jak i firmy oligopolowe, które konkurują ze sobą w środowisku znacznej niepewności i dynamiki gospodarczej, technologii uzupełniających (startupy) napędzających kooperację z bigtechami itp. Kluczowe są w szczególności dwa obszary: egzekwowanie polityki konkurencji i dodatkowe obowiązki regulacyjne nałożone w DMA i DSA na dominujących „strażników dostępu”, a w AI Act – na dostawców modeli podstawowych AI.