Treść głównego artykułu
Abstrakt
Celem artykułu jest ocena procesu tworzenia i zawartości strategii rozwoju miast w kontekście założeń reformy systemu zarządzania rozwojem z 2020 r. oraz rekomendacji zawartych w literaturze. Ocena koncentruje się na trzech aspektach: integracji planowania rozwoju społeczno-gospodarczego i przestrzennego, uspołecznienia prac nad strategią oraz systemie wdrażania strategii. Analizą objęto cztery miasta wojewódzkie, które jako pierwsze uchwaliły nowe strategie: Gorzów Wielkopolski, Łódź, Białystok i Lublin. Realizacji celu badawczego służył przegląd strategii i miejskich raportów oraz wywiady z osobami odpowiedzialnymi za tworzenie strategii. Wyniki badań potwierdzają, że postulat integracji planowania rozwoju społeczno-gospodarczego i przestrzennego okazał się trudny w realizacji, a zmiany legislacyjne nie doprowadziły do przezwyciężenia dysfunkcji planowania rozwoju. Znacznie lepiej samorządy poradziły sobie z realizacją postulatów zarządzania partycypacyjnego, pomimo ograniczeń wynikających z pandemii. W systemach wdrażania strategii pozytywnie oceniono założenia monitorowania i ewaluacji, więcej zastrzeżeń wzbudził instytucjonalny system wdrażania. W artykule omówiono motywacje samorządów wyjaśniające ich podejście do strategii terytorialnych, wskazano dobre praktyki i rekomendacje dla polityki rozwoju oraz zaprezentowano oceny zmian legislacyjnych formułowane przez przedstawicieli miast.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Prawa autorskie (c) 2024 Piotr Maleszyk
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by/4.0/88x31.png)
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo „Studia z Polityki Publicznej/Public Policy Studies” zapewnia dostęp do treści artykułów w trybie otwartego dostępu (Open Access) na zasadach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Więcej informacji: Polityka Open Access czasopisma "Studia z Polityki Publicznej/Public Policy Studies"
Referencje
- Arnstein, S. (2012). Drabina partycypacji. W: Partycypacja. Przewodnik Krytyki Politycznej (12-39), J. Erbel, P. Sadura (red.). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
- Bąkowska-Waldmann, E., Kaczmarek, T. (2021). The Use of PPGIS: Towards Reaching a Meaningful Public Participation in Spatial Planning. ISPRS International Journal of Geo-Information, 581(10): 1-24. Doi: 10.3390/ijgi10090581.
- Brol, R. (red.). (1998). Zarządzanie rozwojem lokalnym: studium przypadków. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego.
- Churski, P., Konecka-Szydłowska, B., Perdał, R., Herodowicz, T. (2020). Teoretyczny i praktyczny wymiar polityki rozwoju zorientowanej terytorialnie. Warszawa: KPZK PAN.
- Czornik, M. (red.) (2003). Wdrażanie strategii rozwoju miasta. Katowice: Akademia Ekonomiczna w Katowicach.
- Dziemianowicz, W., Szmigiel-Rawska, K., Nowicka, P., Dąbrowska, A. (2012). Planowanie strategiczne. Poradnik dla pracowników administracji publicznej. Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
- Dziemianowicz, W., Cybulska, M. (2019). Partycypacja społeczności lokalnej w procesie tworzenia strategii rozwoju – na przykładzie miast wojewódzkich w Polsce, Prace i Studia Geograficzne, 64(3): 161-180.
- Gawłowski, R., Jarosz, A. (2019). Infrastruktura partycypacji społecznej. Pojęcie i wykorzystanie w polskich miastach, Studia Regionalne i Lokalne, 4(78): 75-94, DOI: 10.7366/1509499547804.
- Gorzelak, G., Jałowiecki, B. (2000). Metodologiczne podstawy strategii rozwoju regionu na przykładzie województwa lubuskiego, Studia Regionalne i lokalne, 3(3): 41-57.
- Gorzelak, G., Jałowiecki, B. (2001). Strategie rozwoju regionalnego województw: próba oceny, Studia regionalne i lokalne, 1(5): 41-59.
- Gorzelak G, Kozak M. (2012), Regionalny wymiar strategicznego programowania rozwoju. W: Zarządzanie strategiczne rozwojem (114-142), J. Górniak, S. Mazur (red.). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
- Hoinkis., D., Cieplak., J., Machowski., T., Ozimek. (2021). Strategia rozwoju gminy. Poradnik praktyczny. Warszawa: Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.
- Klasik, A. (2000). Strategia rozwoju regionu, Studia Regionalne i Lokalne, 3(3): 7-22.
- Kowalewski, A., Nowak, M. J. (2018). Studia nad chaosem przestrzennym. Cz.1. Chaos przestrzenny i prawo: uwarunkowania, procesy, skutki, rekomendacje, Studia KPZK PAN, nr 182: 1-165.
- Krajowa Polityka Miejska 2030 (2022). Warszawa: Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.
- Legutko-Kobus, P. (2018). Partycypacja jako element programowania rozwoju lokalnego, Studia z Polityki Publicznej, 3(19): 45-58. DOI: 10.33119/KSzPP.2018.3.3.
- Markowski, T., Drzazga, D. (2015). Koncepcja systemu zintegrowanego planowania rozwoju w Polsce (założenia i zasady kierunkowe budowania systemu), Studia KPZK PAN, Nr 164: 10-42.
- Modele struktury funkcjonalno-przestrzennej w strategiach rozwoju, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, maj 2020, https://www.gov.pl/attachment/74aa7aa6-c366-45d6-8aa4-39abaaf90920 (dostęp: 15.09.2022).
- Musioł-Urbańczyk, A., Sorychta-Wojsczyk, B. (2017). Przesłanki aktualizacji i bariery implementacji strategii w miastach na prawach powiatu w Polsce, Zarządzanie Publiczne, 3(39): 263-276. DOI: 10.4467/20843968ZP.16.021.7236.
- Nowakowska, A. (2015). Zintegrowane plany rozwoju–w stronę terytorialno-funkcjonalnego podejścia do rozwoju jednostki terytorialnej. W: Nowoczesne metody i narzędzia zarządzania rozwojem lokalnym i regionalnym, A. Nowakowska (red.). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
- Nowińska, E. (1997). Strategie rozwoju gmin na przykładzie gmin pogranicznych. Poznań: Wydawnictwo AE w Poznaniu.
- Noworól, A. (2011). Kierunki zmian niezbędnych do stworzenia docelowego system zarządzania polityką rozwoju na poziomie lokalnym. Ekspertyza. Kraków, https://www.academia.edu/1461745/Kierunki_zmian_niezb%C4%99dnych_do_stworzenia_docelowego_system_zarz%C4%85dzania_polityk%C4%85_rozwoju_na_poziomie_lokalnym (dostęp: 20.09.2022).
- Noworól, A. (2013). Ku nowemu paradygmatowi planowania terytorialnego. Warszawa: CeDeWu.
- Olejniczak, K. (2012). Monitoring i ewaluacja. W: Zarządzanie strategiczne rozwojem (239-257), J. Górniak, S. Mazur (red.). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
- Pistelok, P., Martela, B. (red.) (2019). Partycypacja publiczna. Raport o stanie polskich miast. Warszawa-Kraków: Instytut Rozwoju Miast i Regionów.
- Schimanek, T. (2015). Partycypacja obywatelska w społeczności lokalnej. Warszawa: Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych.
- Swianiewicz, P. (2011). Samorządowe strategie rozwoju regionalnego i lokalnego: kto ich potrzebuje i w jakim celu? W: Nowy paradygmat rozwoju–najnowsze trendy i perspektywy polityki regionalnej (55-71), M. Kolczyński, P. Żuber (red.). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
- Szaja, M. (2015). Partycypacja lokalnej społeczności w kształtowaniu procesu rozwojowego w gminie, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Nr 881: 281-296. DOI: 10.18276/epu.2015.118-20.
- Sztando, A. (2010). Wdrażanie strategii rozwoju jednostki samorządu terytorialnego, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 101: 188-196.
- Sztando, A. (2017). Ponadlokalna perspektywa zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym na przykładzie małych miast. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
- Śleszyński, P., Bański, J., Degórski, M., Komornicki, T. (2017). Delimitacja obszarów strategicznej interwencji państwa: obszarów wzrostu i obszarów problemowych. Warszawa: IGiPZ PAN.
- Śleszyński, P., Markowski, T., Kowalewski, A. (2018). Studia nad chaosem przestrzennym. Cz.3. Synteza. Uwarunkowania, skutki i propozycje naprawy chaosu przestrzennego, Studia KPZK PAN, nr 182: 1-224.
- Ustawa z dnia 15 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2020 poz. 1378.
- Ustawa o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw. Projekt z dnia 31 grudnia 2021 r.; https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/prekonsultacje-zmiany-ustawy-o-planowaniu-i-zagospodarowaniu-przestrzennym---reforma-systemu (dostęp: 02.09.2022).
- Uzasadnienie do Ustawy z dnia 15 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw, http://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/53FE34126B09E404C12584CE006BF55B/%24File/64-uzas.DOCX (dostęp: 20.08.2022).
- Zaucha, J., Brodzicki, T., Ciołek, D., Komornicki, T., Mogiła, Z., Szlachta, J., Zaleski, J. (2015). Terytorialny wymiar wzrostu i rozwoju. Warszawa: Difin.
- Żuber, P. (2000). Teoria i praktyka opracowania strategii rozwoju województwa-prace nad strategiami rozwoju województw w świetle ankiety Ministerstwa Gospodarki, Studia Regionalne i Lokalne, 3(3): 87-97.
Referencje
Arnstein, S. (2012). Drabina partycypacji. W: Partycypacja. Przewodnik Krytyki Politycznej (12-39), J. Erbel, P. Sadura (red.). Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
Bąkowska-Waldmann, E., Kaczmarek, T. (2021). The Use of PPGIS: Towards Reaching a Meaningful Public Participation in Spatial Planning. ISPRS International Journal of Geo-Information, 581(10): 1-24. Doi: 10.3390/ijgi10090581.
Brol, R. (red.). (1998). Zarządzanie rozwojem lokalnym: studium przypadków. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego.
Churski, P., Konecka-Szydłowska, B., Perdał, R., Herodowicz, T. (2020). Teoretyczny i praktyczny wymiar polityki rozwoju zorientowanej terytorialnie. Warszawa: KPZK PAN.
Czornik, M. (red.) (2003). Wdrażanie strategii rozwoju miasta. Katowice: Akademia Ekonomiczna w Katowicach.
Dziemianowicz, W., Szmigiel-Rawska, K., Nowicka, P., Dąbrowska, A. (2012). Planowanie strategiczne. Poradnik dla pracowników administracji publicznej. Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Dziemianowicz, W., Cybulska, M. (2019). Partycypacja społeczności lokalnej w procesie tworzenia strategii rozwoju – na przykładzie miast wojewódzkich w Polsce, Prace i Studia Geograficzne, 64(3): 161-180.
Gawłowski, R., Jarosz, A. (2019). Infrastruktura partycypacji społecznej. Pojęcie i wykorzystanie w polskich miastach, Studia Regionalne i Lokalne, 4(78): 75-94, DOI: 10.7366/1509499547804.
Gorzelak, G., Jałowiecki, B. (2000). Metodologiczne podstawy strategii rozwoju regionu na przykładzie województwa lubuskiego, Studia Regionalne i lokalne, 3(3): 41-57.
Gorzelak, G., Jałowiecki, B. (2001). Strategie rozwoju regionalnego województw: próba oceny, Studia regionalne i lokalne, 1(5): 41-59.
Gorzelak G, Kozak M. (2012), Regionalny wymiar strategicznego programowania rozwoju. W: Zarządzanie strategiczne rozwojem (114-142), J. Górniak, S. Mazur (red.). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Hoinkis., D., Cieplak., J., Machowski., T., Ozimek. (2021). Strategia rozwoju gminy. Poradnik praktyczny. Warszawa: Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.
Klasik, A. (2000). Strategia rozwoju regionu, Studia Regionalne i Lokalne, 3(3): 7-22.
Kowalewski, A., Nowak, M. J. (2018). Studia nad chaosem przestrzennym. Cz.1. Chaos przestrzenny i prawo: uwarunkowania, procesy, skutki, rekomendacje, Studia KPZK PAN, nr 182: 1-165.
Krajowa Polityka Miejska 2030 (2022). Warszawa: Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.
Legutko-Kobus, P. (2018). Partycypacja jako element programowania rozwoju lokalnego, Studia z Polityki Publicznej, 3(19): 45-58. DOI: 10.33119/KSzPP.2018.3.3.
Markowski, T., Drzazga, D. (2015). Koncepcja systemu zintegrowanego planowania rozwoju w Polsce (założenia i zasady kierunkowe budowania systemu), Studia KPZK PAN, Nr 164: 10-42.
Modele struktury funkcjonalno-przestrzennej w strategiach rozwoju, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, maj 2020, https://www.gov.pl/attachment/74aa7aa6-c366-45d6-8aa4-39abaaf90920 (dostęp: 15.09.2022).
Musioł-Urbańczyk, A., Sorychta-Wojsczyk, B. (2017). Przesłanki aktualizacji i bariery implementacji strategii w miastach na prawach powiatu w Polsce, Zarządzanie Publiczne, 3(39): 263-276. DOI: 10.4467/20843968ZP.16.021.7236.
Nowakowska, A. (2015). Zintegrowane plany rozwoju–w stronę terytorialno-funkcjonalnego podejścia do rozwoju jednostki terytorialnej. W: Nowoczesne metody i narzędzia zarządzania rozwojem lokalnym i regionalnym, A. Nowakowska (red.). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Nowińska, E. (1997). Strategie rozwoju gmin na przykładzie gmin pogranicznych. Poznań: Wydawnictwo AE w Poznaniu.
Noworól, A. (2011). Kierunki zmian niezbędnych do stworzenia docelowego system zarządzania polityką rozwoju na poziomie lokalnym. Ekspertyza. Kraków, https://www.academia.edu/1461745/Kierunki_zmian_niezb%C4%99dnych_do_stworzenia_docelowego_system_zarz%C4%85dzania_polityk%C4%85_rozwoju_na_poziomie_lokalnym (dostęp: 20.09.2022).
Noworól, A. (2013). Ku nowemu paradygmatowi planowania terytorialnego. Warszawa: CeDeWu.
Olejniczak, K. (2012). Monitoring i ewaluacja. W: Zarządzanie strategiczne rozwojem (239-257), J. Górniak, S. Mazur (red.). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Pistelok, P., Martela, B. (red.) (2019). Partycypacja publiczna. Raport o stanie polskich miast. Warszawa-Kraków: Instytut Rozwoju Miast i Regionów.
Schimanek, T. (2015). Partycypacja obywatelska w społeczności lokalnej. Warszawa: Fundacja Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych.
Swianiewicz, P. (2011). Samorządowe strategie rozwoju regionalnego i lokalnego: kto ich potrzebuje i w jakim celu? W: Nowy paradygmat rozwoju–najnowsze trendy i perspektywy polityki regionalnej (55-71), M. Kolczyński, P. Żuber (red.). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Szaja, M. (2015). Partycypacja lokalnej społeczności w kształtowaniu procesu rozwojowego w gminie, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Nr 881: 281-296. DOI: 10.18276/epu.2015.118-20.
Sztando, A. (2010). Wdrażanie strategii rozwoju jednostki samorządu terytorialnego, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 101: 188-196.
Sztando, A. (2017). Ponadlokalna perspektywa zarządzania strategicznego rozwojem lokalnym na przykładzie małych miast. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Śleszyński, P., Bański, J., Degórski, M., Komornicki, T. (2017). Delimitacja obszarów strategicznej interwencji państwa: obszarów wzrostu i obszarów problemowych. Warszawa: IGiPZ PAN.
Śleszyński, P., Markowski, T., Kowalewski, A. (2018). Studia nad chaosem przestrzennym. Cz.3. Synteza. Uwarunkowania, skutki i propozycje naprawy chaosu przestrzennego, Studia KPZK PAN, nr 182: 1-224.
Ustawa z dnia 15 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2020 poz. 1378.
Ustawa o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw. Projekt z dnia 31 grudnia 2021 r.; https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/prekonsultacje-zmiany-ustawy-o-planowaniu-i-zagospodarowaniu-przestrzennym---reforma-systemu (dostęp: 02.09.2022).
Uzasadnienie do Ustawy z dnia 15 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw, http://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/0/53FE34126B09E404C12584CE006BF55B/%24File/64-uzas.DOCX (dostęp: 20.08.2022).
Zaucha, J., Brodzicki, T., Ciołek, D., Komornicki, T., Mogiła, Z., Szlachta, J., Zaleski, J. (2015). Terytorialny wymiar wzrostu i rozwoju. Warszawa: Difin.
Żuber, P. (2000). Teoria i praktyka opracowania strategii rozwoju województwa-prace nad strategiami rozwoju województw w świetle ankiety Ministerstwa Gospodarki, Studia Regionalne i Lokalne, 3(3): 87-97.