Pasek boczny artykułu
Treść głównego artykułu
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza rozwiązań w zakresie oceny formalnej muzeów w państwach europejskich (Niderlandy, Finlandia, Dania) oraz anglosaskich (Stany Zjednoczone, Wielka Brytania). Tekst omawia zjawisko projakościowych działań standaryzacyjnych instytucji kultury, wskazuje ponadto na różnorodne formy diagnozy z perspektywy formalnej oceny instytucjonalnej w muzeach. Kolejna część pracy omawia istniejące rozwiązania w zakresie oceny formalnej muzeów w analizowanych państwach oraz wyróżnia modele oceny formalnej muzeów (model certyfikacyjny, model akredytacyjny, model monitorowania jakości), biorąc pod uwagę trzy kryteria: dobrowolne uczestnictwo w programie, nadzór ze strony organizatora będącego podmiotem publicznym oraz związek z finansowaniem muzeów.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Prawa autorskie (c) 2025 Katarzyna Kopeć
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo „Studia z Polityki Publicznej/Public Policy Studies” zapewnia dostęp do treści artykułów w trybie otwartego dostępu (Open Access) na zasadach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Więcej informacji: Polityka Open Access czasopisma "Studia z Polityki Publicznej/Public Policy Studies"
Referencje
- About Museums (2024), Museums Association, https://www.museumsassociation.org/about/faqs/#how-many-museums-are-there-in-the-uk (dostęp: 10.07.2024).
- Accreditation and Excellence Programs (2024), https://www.aam-us.org/programs/accreditation-excellence-programs/ (dostęp: 10.07.2024).
- Candlin, F. et al. (red.) (2020). Mapping Museums 1960–2020: A report on the data, Londyn: Birkbeck University , https://museweb.dcs.bbk.ac.uk/static/pdf/MappingMuseumsReportMarch2020.pdf (dostęp: 10.07.2024).
- Cristobal-Fransi, E. et al. (2021). Museums in the Digital Age: An Analysis of Online Communication and the Use of E-Commerce. Journal of Computing and Cultural Heritage. 14(4):1-21. https://doi.org/10.1145/3464977
- Designation Development Fund (2024). https://www.museumdevelopmentyorkshire.org.uk/arts-council-england-designation-development-fund/ (dostęp: 10.07.2024).
- Core Standards for Museums (2024). https://www.aam-us.org/programs/ethics-standards-and-professional-practices/core-standards-for-museums/ (dostęp: 10.07.2024).
- Driftstilskudsloven (lov nr. 1531 af 21. december 2010).
- Edson, G. (2017). Meeting the Challenge: Standardization and Accreditation, https://libknowledge.nmns.edu.tw/nmns/upload/quaterly/000001181/209000c/201001_15.pdf (dostęp: 10.07.2024).
- EUPAN (2020). Common Assessment Framework. The European model for improving public organisations through self-assessment. https://www.eupan.eu/wp-content/uploads/2023/03/CAF-2020-English.pdf (dostęp: 10.07.2024).
- Finnish museums 2021: Facts and Figures, https://www.museotilasto.fi/tiedostot/museovirasto/files/tilastokortti_7_2021.pdf (dostęp: 10.07.2024).
- Geregistreerde musea, https://www.museumregisternederland.nl/Geregistreerde-musea (dostęp: 10.07.2024).
- Giddens, A. (2001). Nowe zasady metody socjologicznej. Kraków: Nomos.
- Gołębiowska, A., Zientarski, P.B. (2019). Kontrola i audyt w administracji publicznej, Warszawa: Kancelaria Senatu.
- Government Doubles Official Estimate: There Are 35,000 Active Museums in the U.S. (2014), https://www.imls.gov/news/government-doubles-official-estimate-there-are-35000-active-museums-us (dostęp: 10.07.2024).
- GUS (2022). Działalność muzeów w 2022, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/dzialalnosc-muzeow-w-2022-roku,12,6.html (dostęp: 10.07.2024).
- Hadley, S. (2024). A Reader on Audience Development and Cultural Policy. Wielka Brytania: Taylor & Francis.
- Het Landelijk Contact van Museumconsulenten (LCM), https://museumconsulenten.nl/missie-visie-en-beleid/ (dostęp: 10.07.2024).
- ICOM Poland (2022). Nowa Definicja Muzeum, https://icom-poland.mini.icom.museum/nowa-definicja-muzeum/ (dostęp: 10.07.2024).
- ICOM (1986). Code of Ethics, https://icom.museum/en/resources/standards-guidelines/code-of-ethics/ (dostęp: 10.07.2024).
- ICOM (2024). Standards and Guidelines, https://icom.museum/en/resources/standards-guidelines/ (dostęp: 10.07.2024).
- Introduktion til Kvalitetsvurderinger (2016). https://slks.dk/fileadmin/user_upload/0_SLKS/Dokumenter/Museer/Museumsvirksomhed/Kvalitetsvurdering/Introduktion_til_kvalitetsvurderinger_-_2016.pdf (dostęp: 10.07.2024).
- Jagodzińska, K. et al. (2015). Cultural Heritage Counts for Europe (CHCFE). Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.
- Korporowicz, L. (2013). Społeczna etyka ewaluacji. Teraźniejszość, Człowiek, Edukacja, nr 4: 35-43.
- Krav og anbefalinger til statsanerkendte museer (2021). https://slks.dk/fileadmin/user_upload/SLKS/Omraader/Kulturinstitutioner/Museer/Krav_og_anbefalinger_til_statsanerkendte_museer.pdf (dostęp: 30.07.2023).
- Murzyn-Kupisz, M., et al. (2022). Dziedzictwo kulturowe w badaniach. Społeczno-ekonomiczne oddziaływanie dziedzictwa kulturowego. Stan badań oraz perspektywy i potrzeby badawcze w kontekście polskim. Kraków, Warszawa: UJ, NID.
- Musée de France (2024), https://www.culture.gouv.fr/Aides-demarches/Protections-labels-et-appellations/Appellation-Musee-de-France (dostęp: 10.07.2024).
- Museoarviointi (2016). Modell för utvärdering och utveckling av museer, https://www.museoarviointi.fi/files/arviointimalli-svenska.pdf (dostęp: 10.07.2024).
- Museovirasto (2016). Museoiden arviointimalli, https://www.museoarviointi.fi/files/arviointimalli-ohje.pdf (dostęp: 10.07.2024)
- Museum Accreditation Program (2024), https://www.amagavic.org.au/current-programs/map (dostęp: 10.07.2024).
- Museumnorm 2020, https://www.museumregisternederland.nl/Portals/0/Museumnorm%202020.pdf (dostęp: 10.07.2024).
- Museums Committed to Excellence (2024). http://ww2.aam-us.org/resources/assessment-programs/accreditation/accredited-museums (dostęp: 10.07.2024).
- Museums, Statistics Denmark, https://www.dst.dk/en/Statistik/emner/kultur-og-fritid/museer-og-zoologiske-haver/museer (dostęp: 10.07.2024).
- Museumsloven (LBK nr. 1505 af 14. december 2006).
- Olejniczak, K. (2008). Mechanizmy wykorzystania ewaluacji. Studium ewaluacji średniookresowych INTERREG III, Warszawa: Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych UW, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
- Oramus, M. (2015). Model współzarządzania (governance) i problemy dotyczące jego wdrażania w administracji publicznej. Rocznik Administracji Publicznej, nr 1: 179-195, https://rap.up.krakow.pl/article/view/2115 (dostęp: 10.07.2024).
- Österreichisches Museumsgütesiegel (2024), https://www.museumsguetesiegel.at/ (dostęp: 10.07.2024).
- Ożóg, A. (2004). Akredytacja laboratoriów badawczych. W: Tabor A., Rączka M. (red.) Nowoczesne zarządzanie jakością, tom II. Kraków: Centrum Szkolenia i Organizacji Systemów Jakości Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki, https://repozytorium.biblos.pk.edu.pl/redo/resources/43341/file/resourceFiles/t2-2010.pdf (dostęp: 10.07.2024).
- Pawłowska, H. (2004). Normalizacja w procesie zarządzania jakością, w: Tabor A., Rączka M. (red.) Nowoczesne zarządzanie jakością, tom II. Kraków: Centrum Szkolenia i Organizacji Systemów Jakości Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki, https://repozytorium.biblos.pk.edu.pl/redo/resources/43341/file/resourceFiles/t2-2010.pdf (dostęp: 10.07.2024).
- PCA (2006). Norma PN-EN ISO/IEC 17000:2006; Rola akredytacji, https://www.pca.gov.pl/akredytacja/akredytacja/rola-akredytacji/ (dostęp: 10.07.2024)
- Recognized Museum Program (2024), https://www.museums.ab.ca/what-we-do/recognized-museum-program.aspx (dostęp: 10.07.2024).
- Russ-Eft, D., Preskill, H. (2009). Evaluation in Organizations: A Systematic Approach to Enhancing Learning, Performance, and Change, Nowy Jork: Basic Books.
- Spectrum 5.0. (2024). Polska wersja językowa standardu została opracowana przez Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, https://collectionstrust.org.uk/spectrum/?tr=pl (dostęp: 10.07.2024).
- Strategi for tilsyn med statsanerkendte museer (2016), https://slks.dk/fileadmin/user_upload/0_SLKS/Dokumenter/Museer/Museumsvirksomhed/Kvalitetsvurdering/Strategi_for_tilsyn_med_statsanerkendte_museer_-_2016.pdf (dostęp: 10.07.2024).
- Stuglik, J., Folga R. (2017). Menedżeryzm w Nowym Zarządzaniu Publicznym. Case Study, Studia i Prace WNEIZ US, 47(1): 271-281. DOI: 10.18276/sip.2017.47/1-23
- Suchanek, L. (2014). Parametryzacja – pytania, wątpliwości i uwagi krytyczne. Z perspektywy humanisty. W: Biliński, Sz. (red.). Oceny nauki, t. 1, https://pau.krakow.pl/Debaty_PAU/T_I/Debaty_PAU_I_dyskusja_Suchanek.pdf (dostęp: 10.07.2024).
- Szarfenberg, R. (2011). Polityka społeczna i usługi społeczne. W: Grewiński, M., Więckowska, B. (red.). Przeobrażenia sfery usług w systemie zabezpieczenia społecznego w Polsce, 43-73. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP. https://sklep.wspkorczak.eu/wp-content/uploads/2020/04/i_przeobrazenia_sfery_uslug.pdf (dostęp: 10.07.2024).
- The Netherlands, https://www.egmus.eu/uploads/tx_usermusstatistic/The_Netherlands.pdf (dostęp: 10.07.2024).
- The Netherlands in numbers (2022), https://longreads.cbs.nl/the-netherlands-in-numbers-2022/how-many-museums-are-there/ (dostęp: 30.07.2023).
- UK Museum Accreditation Scheme (2024), https://www.artscouncil.org.uk/supporting-arts-museums-and-libraries/uk-museum-accreditation-scheme (dostęp: 10.07.2024).
- Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach, Dz.U. 1997 nr 5 poz. 24.
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz.U. 2009 nr 157 poz. 1240.
Referencje
About Museums (2024), Museums Association, https://www.museumsassociation.org/about/faqs/#how-many-museums-are-there-in-the-uk (dostęp: 10.07.2024).
Accreditation and Excellence Programs (2024), https://www.aam-us.org/programs/accreditation-excellence-programs/ (dostęp: 10.07.2024).
Candlin, F. et al. (red.) (2020). Mapping Museums 1960–2020: A report on the data, Londyn: Birkbeck University , https://museweb.dcs.bbk.ac.uk/static/pdf/MappingMuseumsReportMarch2020.pdf (dostęp: 10.07.2024).
Cristobal-Fransi, E. et al. (2021). Museums in the Digital Age: An Analysis of Online Communication and the Use of E-Commerce. Journal of Computing and Cultural Heritage. 14(4):1-21. https://doi.org/10.1145/3464977
Designation Development Fund (2024). https://www.museumdevelopmentyorkshire.org.uk/arts-council-england-designation-development-fund/ (dostęp: 10.07.2024).
Core Standards for Museums (2024). https://www.aam-us.org/programs/ethics-standards-and-professional-practices/core-standards-for-museums/ (dostęp: 10.07.2024).
Driftstilskudsloven (lov nr. 1531 af 21. december 2010).
Edson, G. (2017). Meeting the Challenge: Standardization and Accreditation, https://libknowledge.nmns.edu.tw/nmns/upload/quaterly/000001181/209000c/201001_15.pdf (dostęp: 10.07.2024).
EUPAN (2020). Common Assessment Framework. The European model for improving public organisations through self-assessment. https://www.eupan.eu/wp-content/uploads/2023/03/CAF-2020-English.pdf (dostęp: 10.07.2024).
Finnish museums 2021: Facts and Figures, https://www.museotilasto.fi/tiedostot/museovirasto/files/tilastokortti_7_2021.pdf (dostęp: 10.07.2024).
Geregistreerde musea, https://www.museumregisternederland.nl/Geregistreerde-musea (dostęp: 10.07.2024).
Giddens, A. (2001). Nowe zasady metody socjologicznej. Kraków: Nomos.
Gołębiowska, A., Zientarski, P.B. (2019). Kontrola i audyt w administracji publicznej, Warszawa: Kancelaria Senatu.
Government Doubles Official Estimate: There Are 35,000 Active Museums in the U.S. (2014), https://www.imls.gov/news/government-doubles-official-estimate-there-are-35000-active-museums-us (dostęp: 10.07.2024).
GUS (2022). Działalność muzeów w 2022, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/kultura-turystyka-sport/kultura/dzialalnosc-muzeow-w-2022-roku,12,6.html (dostęp: 10.07.2024).
Hadley, S. (2024). A Reader on Audience Development and Cultural Policy. Wielka Brytania: Taylor & Francis.
Het Landelijk Contact van Museumconsulenten (LCM), https://museumconsulenten.nl/missie-visie-en-beleid/ (dostęp: 10.07.2024).
ICOM Poland (2022). Nowa Definicja Muzeum, https://icom-poland.mini.icom.museum/nowa-definicja-muzeum/ (dostęp: 10.07.2024).
ICOM (1986). Code of Ethics, https://icom.museum/en/resources/standards-guidelines/code-of-ethics/ (dostęp: 10.07.2024).
ICOM (2024). Standards and Guidelines, https://icom.museum/en/resources/standards-guidelines/ (dostęp: 10.07.2024).
Introduktion til Kvalitetsvurderinger (2016). https://slks.dk/fileadmin/user_upload/0_SLKS/Dokumenter/Museer/Museumsvirksomhed/Kvalitetsvurdering/Introduktion_til_kvalitetsvurderinger_-_2016.pdf (dostęp: 10.07.2024).
Jagodzińska, K. et al. (2015). Cultural Heritage Counts for Europe (CHCFE). Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.
Korporowicz, L. (2013). Społeczna etyka ewaluacji. Teraźniejszość, Człowiek, Edukacja, nr 4: 35-43.
Krav og anbefalinger til statsanerkendte museer (2021). https://slks.dk/fileadmin/user_upload/SLKS/Omraader/Kulturinstitutioner/Museer/Krav_og_anbefalinger_til_statsanerkendte_museer.pdf (dostęp: 30.07.2023).
Murzyn-Kupisz, M., et al. (2022). Dziedzictwo kulturowe w badaniach. Społeczno-ekonomiczne oddziaływanie dziedzictwa kulturowego. Stan badań oraz perspektywy i potrzeby badawcze w kontekście polskim. Kraków, Warszawa: UJ, NID.
Musée de France (2024), https://www.culture.gouv.fr/Aides-demarches/Protections-labels-et-appellations/Appellation-Musee-de-France (dostęp: 10.07.2024).
Museoarviointi (2016). Modell för utvärdering och utveckling av museer, https://www.museoarviointi.fi/files/arviointimalli-svenska.pdf (dostęp: 10.07.2024).
Museovirasto (2016). Museoiden arviointimalli, https://www.museoarviointi.fi/files/arviointimalli-ohje.pdf (dostęp: 10.07.2024)
Museum Accreditation Program (2024), https://www.amagavic.org.au/current-programs/map (dostęp: 10.07.2024).
Museumnorm 2020, https://www.museumregisternederland.nl/Portals/0/Museumnorm%202020.pdf (dostęp: 10.07.2024).
Museums Committed to Excellence (2024). http://ww2.aam-us.org/resources/assessment-programs/accreditation/accredited-museums (dostęp: 10.07.2024).
Museums, Statistics Denmark, https://www.dst.dk/en/Statistik/emner/kultur-og-fritid/museer-og-zoologiske-haver/museer (dostęp: 10.07.2024).
Museumsloven (LBK nr. 1505 af 14. december 2006).
Olejniczak, K. (2008). Mechanizmy wykorzystania ewaluacji. Studium ewaluacji średniookresowych INTERREG III, Warszawa: Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych UW, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Oramus, M. (2015). Model współzarządzania (governance) i problemy dotyczące jego wdrażania w administracji publicznej. Rocznik Administracji Publicznej, nr 1: 179-195, https://rap.up.krakow.pl/article/view/2115 (dostęp: 10.07.2024).
Österreichisches Museumsgütesiegel (2024), https://www.museumsguetesiegel.at/ (dostęp: 10.07.2024).
Ożóg, A. (2004). Akredytacja laboratoriów badawczych. W: Tabor A., Rączka M. (red.) Nowoczesne zarządzanie jakością, tom II. Kraków: Centrum Szkolenia i Organizacji Systemów Jakości Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki, https://repozytorium.biblos.pk.edu.pl/redo/resources/43341/file/resourceFiles/t2-2010.pdf (dostęp: 10.07.2024).
Pawłowska, H. (2004). Normalizacja w procesie zarządzania jakością, w: Tabor A., Rączka M. (red.) Nowoczesne zarządzanie jakością, tom II. Kraków: Centrum Szkolenia i Organizacji Systemów Jakości Politechniki Krakowskiej im. Tadeusza Kościuszki, https://repozytorium.biblos.pk.edu.pl/redo/resources/43341/file/resourceFiles/t2-2010.pdf (dostęp: 10.07.2024).
PCA (2006). Norma PN-EN ISO/IEC 17000:2006; Rola akredytacji, https://www.pca.gov.pl/akredytacja/akredytacja/rola-akredytacji/ (dostęp: 10.07.2024)
Recognized Museum Program (2024), https://www.museums.ab.ca/what-we-do/recognized-museum-program.aspx (dostęp: 10.07.2024).
Russ-Eft, D., Preskill, H. (2009). Evaluation in Organizations: A Systematic Approach to Enhancing Learning, Performance, and Change, Nowy Jork: Basic Books.
Spectrum 5.0. (2024). Polska wersja językowa standardu została opracowana przez Narodowy Instytut Muzealnictwa i Ochrony Zbiorów, https://collectionstrust.org.uk/spectrum/?tr=pl (dostęp: 10.07.2024).
Strategi for tilsyn med statsanerkendte museer (2016), https://slks.dk/fileadmin/user_upload/0_SLKS/Dokumenter/Museer/Museumsvirksomhed/Kvalitetsvurdering/Strategi_for_tilsyn_med_statsanerkendte_museer_-_2016.pdf (dostęp: 10.07.2024).
Stuglik, J., Folga R. (2017). Menedżeryzm w Nowym Zarządzaniu Publicznym. Case Study, Studia i Prace WNEIZ US, 47(1): 271-281. DOI: 10.18276/sip.2017.47/1-23
Suchanek, L. (2014). Parametryzacja – pytania, wątpliwości i uwagi krytyczne. Z perspektywy humanisty. W: Biliński, Sz. (red.). Oceny nauki, t. 1, https://pau.krakow.pl/Debaty_PAU/T_I/Debaty_PAU_I_dyskusja_Suchanek.pdf (dostęp: 10.07.2024).
Szarfenberg, R. (2011). Polityka społeczna i usługi społeczne. W: Grewiński, M., Więckowska, B. (red.). Przeobrażenia sfery usług w systemie zabezpieczenia społecznego w Polsce, 43-73. Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP. https://sklep.wspkorczak.eu/wp-content/uploads/2020/04/i_przeobrazenia_sfery_uslug.pdf (dostęp: 10.07.2024).
The Netherlands, https://www.egmus.eu/uploads/tx_usermusstatistic/The_Netherlands.pdf (dostęp: 10.07.2024).
The Netherlands in numbers (2022), https://longreads.cbs.nl/the-netherlands-in-numbers-2022/how-many-museums-are-there/ (dostęp: 30.07.2023).
UK Museum Accreditation Scheme (2024), https://www.artscouncil.org.uk/supporting-arts-museums-and-libraries/uk-museum-accreditation-scheme (dostęp: 10.07.2024).
Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach, Dz.U. 1997 nr 5 poz. 24.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, Dz.U. 2009 nr 157 poz. 1240.