Rezylientność i adaptacyjność polityki zdrowotnej w czasach zagrożeń egzystencjalnych: Studium na przykładzie kadry medycznej.

Iwona Wrześniewska-Wal; Violetta Korporowicz-Żmichwoska

doi:10.33119/KSzPP/2024.4.1

Pobieranie

PDF EPUB

Abstrakt

Przedmiotem artykułu jest polityka zdrowotna z punktu widzenia kadr medycznych. Analizie poddano regulacje prawne dotyczące procesu rozszerzania kompetencji i zmiany ról osób wykonujących zawody medyczne m.in. lekarzy i lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych, fizjoterapeutów, farmaceutów i ratowników medycznych. Celem pracy jest próba odpowiedzi na pytanie czy zachodzące po pandemii COVID-19 zmiany w kształceniu zawodów medycznych w Polsce pozwolą na budowę systemu ochrony zdrowia efektywnie reagującego na zmiany i odpornego na przyszłe kryzysy. Przeprowadzona analiza pozwoliła na sformułowanie wniosków, które mogą zostać wykorzystane do prac legislacyjnych i kreowania spójnej polityki zdrowotnej, której celem jest świadczenie skutecznych i zrównoważonych usług zdrowotnych. Zmiany powinny koncentrować się na: zapewnieniu elastycznych programów edukacji wszystkich zawodów medycznych, delegowania części zadań na zawody niemedyczne oraz wzmocnieniu związku między edukacją a praktyką i odpowiedzialnością pracowników medycznych.

Słowa kluczowe

zdrowie, system ochrony zdrowie, kadry medyczne health health care system medical workforce

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Czasopismo „Studia z Polityki Publicznej/Public Policy Studies” zapewnia dostęp do treści artykułów w trybie otwartego dostępu (Open Access) na zasadach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).

Licencja CC-BY

Więcej informacji: Polityka Open Access czasopisma "Studia z Polityki Publicznej/Public Policy Studies"

Jak cytować

Wrześniewska-Wal, I. i Korporowicz-Żmichwoska , V. (2025) „Rezylientność i adaptacyjność polityki zdrowotnej w czasach zagrożeń egzystencjalnych: Studium na przykładzie kadry medycznej”., Studia z Polityki Publicznej, 11(4(44), s. 7–25. doi: 10.33119/KSzPP/2024.4.1.

Pobierz cytowania

Metrics

Referencje

Bibliografia
Anand S, Bärnighausen T. (2004), Human resources and health outcomes: cross-country econometric study. Lancet. 2004;364(9445):1603–1609.
Bache I., Reardon L., Anand P.,(2016), Wellbeing as a wicked problem: Navigating the arguments for the role of government. Journal of Happiness Studies 17(3):893-912. DOI:: 10.1007/s10902-015-9623-y
Bhamra R., Dani, S.,& Burnard, K. (2011). Resilience: The concept, a literature review and future directions. International Journal of Production Research, 49(18), 5375–5393.
Bridges DR, Davidson RA, Odegard PS, Maki IV, Tomkowiak J. (2011) Interprofessional collaboration: three best practice models of interprofessional education. Med Educ Online. Apr 8;16. doi: 10.3402/meo.v16i0.6035.
Buchan. J, O’May F., Determining skill mix: practical guidelines for managers and health professionals (2000), Human Resources for Health Development Journal, 4(2), s. 111-118.
Domagała A., Planowanie kadr medycznych systemu zdrowotnego – potrzeba czy konieczność ? Zeszyty Naukowe Ochrony Zdrowia, Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 2013, nr 11 (22), s. 148-158
Domagała A., Zasoby pracy dla ochrony zdrowia – deficyty kadrowe i metody ich przezwyciężania [w:] Co dalej z ochroną zdrowia w Polsce? Diagnozowanie problemu, rządzenie w ochronie zdrowia i reformowanie system, S. Golinowska, Ch. Christoph Sowada M. Tambor, A. Domagała, K. Kuszewski, Zeszyty mBank – CASE Nr 156/2018
Erenc M., Michota W. (2000). Samorząd terytorialny organizatorem ochrony zdrowia, "Zeszyty Samorządowe", 1.
Health at a Glance 2019 https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-2019_4dd50c09-en
Health at a Glance 2019 https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-2019_4dd50c09-en
Hanson F., Hanson R.(2022), Rezyliencja. Jak ukształtować fundament spokoju, siły i szczęścia, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 42.
Hazarika I. (2019), Health workforce governance: key to the delivery of people-centred care. International Journal of Healthcare Management. 14(3):1-5. DOI:10.1080/20479700.2019.1647380
Human resources for Health in the WHO European Region, Copenhagen 2006 https://iris.who.int/handle/10665/347914?search-result=true&query=Human+resources+for+Health+in+the+WHO+European+Region%2C+Copenhagen+2006&scope=10665%2F107131&filtertype_0=dateIssued&filter_relational_operator_0=equals&filter_0=%5B2000+TO+2024%5D&rpp=10&sort_by=score&order=desc
Interpelacja i Odpowiedź Ministra Zdrowia na interpelacje poselską (2023) nr 2366 w sprawie podwyższenia limitów przyjęć na studia medyczne https://sejm.gov.pl/INT10.nsf/klucz/ATTD4CHYP/%24FILE/i02366-o2.pdf
Jardel, J-P. (1991). Epidemiology and ethics. The policy-maker’s perspective. [in:] Ethics and epidemiology. International guidelines. Ed. by Z. Bankowski. Geneva: J.H. Bryant, J.M. Last.
Lim M.Y.H., Lin V. (2021), Governance in health workforce: how do we improve on the concept? A network-based, stakeholder-driven approach. Human Resources for Health 2;19(1):1. doi: 10.1186/s12960-020-00545-0.
Maier C. B., Kroezen M., Busse R., Wismar M., (2022) Skill-mix Innovation, Effectiveness and Implementation. Improving Primary and Chronic Care, European Observatory on Health Systems and Policies.
Najwyższa Izba Kontroli (2020) „Kształcenie cudzoziemców na polskich uczelniach”, KNO.430.003.2020, https://www.nik.gov.pl/plik/id,23533,vp,26267.pdf
Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 11 grudnia 2023 w sprawie minimalnej liczby miejsc szkoleniowych dla pielęgniarek i położnych, maksymalnej kwoty dofinansowania jednego miejsca szkoleniowego oraz maksymalnej kwoty przeznaczonej na szkolenia specjalizacyjne w 2023 r. (Dz. Urz. MZ z 2023, poz. 113).
Pedro N., (2009), Readiness for change: contributions for employee's level of individual change and turnover intentions, Journal of Change Management, 9(2):215-231 DOI:10.1080/14697010902879178
Pollack, J., Pollack, R. (2015). Using Kotter’s eight stage process to manage an organisational change program: Presentation and practice. Systemic Practice and Action Research, 28: pp. 51–66, DOI:/10.1007/s11213-014-9317-0
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 czerwca 2006 r. w sprawie limitów przyjęć na studia medyczne (Dz. U. z 2006, Nr 114, poz. 779) – nieobowiązujące
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 czerwca 2007 r. w sprawie limitów przyjęć na studia medyczne (Dz. U. z 2007, Nr 116, poz. 807) - nieobowiązujące
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 grudnia 2022 r. w sprawie określenia priorytetowych dziedzin medycyny (tj. Dz. U. z 2024, poz. 791)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 stycznia 2018 r. w sprawie wykazu substancji czynnych zawartych w lekach, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych ordynowanych przez pielęgniarki i położne oraz wykazu badań diagnostycznych, na które mają prawo wystawiać skierowania pielęgniarki i położne (Dz. U. z 2017, poz. 497) (Rozporządzenie a)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 czerwca 2018 r. w sprawie szczegółowego wykazu czynności zawodowych fizjoterapeuty (Dz. U. z 2019; poz.1319) (Rozporządzenie b)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 grudnia 2013 r. w sprawie wykazu dziedzin pielęgniarstwa oraz dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia, w których może być prowadzona specjalizacja i kursy kwalifikacyjne (Dz.U. z 2013 r., poz. 1562).
Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 13 czerwca 2017 r. w sprawie specjalizacji w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia (t.j. Dz. U. z 2022, poz. 342)
Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 9.04.2021 r. w sprawie kwalifikacji osób przeprowadzających badania kwalifikacyjne i wykonanie szczepienia przeciwko COVID-19 (Dz. U. z 2021, poz. 668).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 czerwca 2023 r. w sprawie umiejętności zawodowych lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. z 2023, poz. 1186)
Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (t.j. Dz. U. z 2024, poz.652).
Ustawa z dnia 22 lipca 2014 roku o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 1136).
Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2023, poz. 2465) (Ustawa a)
Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2024, poz. 814) (Ustawa b)
Ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty (t.j. Dz. U. 2023, poz. 1213)
Ustawa z dnia 24 lutego 2017 r. o uzyskiwaniu tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia (t.j. Dz. U. z 2023, poz. 506)
Ustawa z dnia 10 grudnia 2020 r. o zawodzie farmaceuty (t.j. Dz. U. z 2024, poz. 676).
Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zwodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz. U. z 2024, poz. 1287)
Ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o zawodzie ratownika medycznego i samorządzie zawodowym ratowników medycznych (Dz. U. z 2023, poz. 2187)
Waszyk-Nowaczyk M, Guzenda W, Kamasa K, Pawlak K, Bałtruszewicz N, Artyszuk K, Białoszewski A, Merks P. (2021) Cooperation Between Pharmacists and Physicians - Whether It Was Before and is It Still Ongoing During the Pandemic? J Multidiscip Healthc. Aug 7;14:2101-2110. doi: 10.2147/JMDH.S318480.
Włodarczyk, C. (1996). Polityka zdrowotna w społeczeństwie demokratycznym. Łódź– Kraków–Warszawa: Wyd. Medyczne “Vesalius”.
Wróbel P., Limity przyjęć na medycynę wyraźnie rosną. Czy odbudujemy lekarskie kadry? https://www.rynekzdrowia.pl/Nauka/Limity-przyjec-na-medycyne-wyraznie-rosna-Czy-odbudujemy-lekarskie-kadry,198210,9.html [dostęp 2.12.2020 r.]
Wrześniewska-Wal, B. Kobuszewski, Specjalista ze zdrowia publicznego w systemie opieki zdrowotnej, Przegląd Nauk o Zdrowiu, 2017, nr 4 (53), s. 544–555
Wrześniewska-Wal I., Kowalska E, Augustynowicz A., Autonomia zawodu pielęgniarki i położnej w świetle nowych uprawnień [w:] red. Wrześniewska-Wal I., Cianciara D., Augustynowicz A., Praca w zespołach diagnostyczno-terapeutycznych. Teraźniejszość i przyszłość, Warszawa 2021, s. 37-47
Wrześniewska-Wal, I.; Pinkas, J.; Ostrowski, J.; Jankowski, M. (2023) Pharmacists’ Perceptions of Physician–Pharmacist Collaboration—A 2022 Cross-Sectional Survey in Poland. Healthcare, 11, 2444. https://doi.org/10.3390/healthcare11172444
Yılmaz Börekçi D. (2021). Deconstructing organizational resilience: A multiple-case study. Journal of Management and Organization. 27(3): pp. 422441. DOI:: 10.1017/jmo.2018.72

Referencje

Bibliografia

Anand S, Bärnighausen T. (2004), Human resources and health outcomes: cross-country econometric study. Lancet. 2004;364(9445):1603–1609.

Bache I., Reardon L., Anand P.,(2016), Wellbeing as a wicked problem: Navigating the arguments for the role of government. Journal of Happiness Studies 17(3):893-912. DOI:: 10.1007/s10902-015-9623-y

Bhamra R., Dani, S.,& Burnard, K. (2011). Resilience: The concept, a literature review and future directions. International Journal of Production Research, 49(18), 5375–5393.

Bridges DR, Davidson RA, Odegard PS, Maki IV, Tomkowiak J. (2011) Interprofessional collaboration: three best practice models of interprofessional education. Med Educ Online. Apr 8;16. doi: 10.3402/meo.v16i0.6035.

Buchan. J, O’May F., Determining skill mix: practical guidelines for managers and health professionals (2000), Human Resources for Health Development Journal, 4(2), s. 111-118.

Domagała A., Planowanie kadr medycznych systemu zdrowotnego – potrzeba czy konieczność ? Zeszyty Naukowe Ochrony Zdrowia, Zdrowie Publiczne i Zarządzanie, 2013, nr 11 (22), s. 148-158

Domagała A., Zasoby pracy dla ochrony zdrowia – deficyty kadrowe i metody ich przezwyciężania [w:] Co dalej z ochroną zdrowia w Polsce? Diagnozowanie problemu, rządzenie w ochronie zdrowia i reformowanie system, S. Golinowska, Ch. Christoph Sowada M. Tambor, A. Domagała, K. Kuszewski, Zeszyty mBank – CASE Nr 156/2018

Erenc M., Michota W. (2000). Samorząd terytorialny organizatorem ochrony zdrowia, "Zeszyty Samorządowe", 1.

Health at a Glance 2019 https://www.oecd-ilibrary.org/social-issues-migration-health/health-at-a-glance-2019_4dd50c09-en

Hanson F., Hanson R.(2022), Rezyliencja. Jak ukształtować fundament spokoju, siły i szczęścia, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 42.

Hazarika I. (2019), Health workforce governance: key to the delivery of people-centred care. International Journal of Healthcare Management. 14(3):1-5. DOI:10.1080/20479700.2019.1647380

Human resources for Health in the WHO European Region, Copenhagen 2006 https://iris.who.int/handle/10665/347914?search-result=true&query=Human+resources+for+Health+in+the+WHO+European+Region%2C+Copenhagen+2006&scope=10665%2F107131&filtertype_0=dateIssued&filter_relational_operator_0=equals&filter_0=%5B2000+TO+2024%5D&rpp=10&sort_by=score&order=desc

Interpelacja i Odpowiedź Ministra Zdrowia na interpelacje poselską (2023) nr 2366 w sprawie podwyższenia limitów przyjęć na studia medyczne https://sejm.gov.pl/INT10.nsf/klucz/ATTD4CHYP/%24FILE/i02366-o2.pdf

Jardel, J-P. (1991). Epidemiology and ethics. The policy-maker’s perspective. [in:] Ethics and epidemiology. International guidelines. Ed. by Z. Bankowski. Geneva: J.H. Bryant, J.M. Last.

Lim M.Y.H., Lin V. (2021), Governance in health workforce: how do we improve on the concept? A network-based, stakeholder-driven approach. Human Resources for Health 2;19(1):1. doi: 10.1186/s12960-020-00545-0.

Maier C. B., Kroezen M., Busse R., Wismar M., (2022) Skill-mix Innovation, Effectiveness and Implementation. Improving Primary and Chronic Care, European Observatory on Health Systems and Policies.

Najwyższa Izba Kontroli (2020) „Kształcenie cudzoziemców na polskich uczelniach”, KNO.430.003.2020, https://www.nik.gov.pl/plik/id,23533,vp,26267.pdf

Obwieszczenie Ministra Zdrowia z dnia 11 grudnia 2023 w sprawie minimalnej liczby miejsc szkoleniowych dla pielęgniarek i położnych, maksymalnej kwoty dofinansowania jednego miejsca szkoleniowego oraz maksymalnej kwoty przeznaczonej na szkolenia specjalizacyjne w 2023 r. (Dz. Urz. MZ z 2023, poz. 113).

Pedro N., (2009), Readiness for change: contributions for employee's level of individual change and turnover intentions, Journal of Change Management, 9(2):215-231 DOI:10.1080/14697010902879178

Pollack, J., Pollack, R. (2015). Using Kotter’s eight stage process to manage an organisational change program: Presentation and practice. Systemic Practice and Action Research, 28: pp. 51–66, DOI:/10.1007/s11213-014-9317-0

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 czerwca 2006 r. w sprawie limitów przyjęć na studia medyczne (Dz. U. z 2006, Nr 114, poz. 779) – nieobowiązujące

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 25 czerwca 2007 r. w sprawie limitów przyjęć na studia medyczne (Dz. U. z 2007, Nr 116, poz. 807) - nieobowiązujące

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 grudnia 2022 r. w sprawie określenia priorytetowych dziedzin medycyny (tj. Dz. U. z 2024, poz. 791)

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 18 stycznia 2018 r. w sprawie wykazu substancji czynnych zawartych w lekach, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych ordynowanych przez pielęgniarki i położne oraz wykazu badań diagnostycznych, na które mają prawo wystawiać skierowania pielęgniarki i położne (Dz. U. z 2017, poz. 497) (Rozporządzenie a)

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27 czerwca 2018 r. w sprawie szczegółowego wykazu czynności zawodowych fizjoterapeuty (Dz. U. z 2019; poz.1319) (Rozporządzenie b)

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 grudnia 2013 r. w sprawie wykazu dziedzin pielęgniarstwa oraz dziedzin mających zastosowanie w ochronie zdrowia, w których może być prowadzona specjalizacja i kursy kwalifikacyjne (Dz.U. z 2013 r., poz. 1562).

Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 13 czerwca 2017 r. w sprawie specjalizacji w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia (t.j. Dz. U. z 2022, poz. 342)

Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 9.04.2021 r. w sprawie kwalifikacji osób przeprowadzających badania kwalifikacyjne i wykonanie szczepienia przeciwko COVID-19 (Dz. U. z 2021, poz. 668).

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 13 czerwca 2023 r. w sprawie umiejętności zawodowych lekarzy i lekarzy dentystów (Dz. U. z 2023, poz. 1186)

Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (t.j. Dz. U. z 2024, poz.652).

Ustawa z dnia 22 lipca 2014 roku o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2014 r. poz. 1136).

Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (Dz. U. z 2023, poz. 2465) (Ustawa a)

Ustawa z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2024, poz. 814) (Ustawa b)

Ustawa z dnia 25 września 2015 r. o zawodzie fizjoterapeuty (t.j. Dz. U. 2023, poz. 1213)

Ustawa z dnia 24 lutego 2017 r. o uzyskiwaniu tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia (t.j. Dz. U. z 2023, poz. 506)

Ustawa z dnia 10 grudnia 2020 r. o zawodzie farmaceuty (t.j. Dz. U. z 2024, poz. 676).

Ustawa z dnia 5 grudnia 1996 r. o zwodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz. U. z 2024, poz. 1287)

Ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o zawodzie ratownika medycznego i samorządzie zawodowym ratowników medycznych (Dz. U. z 2023, poz. 2187)

Waszyk-Nowaczyk M, Guzenda W, Kamasa K, Pawlak K, Bałtruszewicz N, Artyszuk K, Białoszewski A, Merks P. (2021) Cooperation Between Pharmacists and Physicians - Whether It Was Before and is It Still Ongoing During the Pandemic? J Multidiscip Healthc. Aug 7;14:2101-2110. doi: 10.2147/JMDH.S318480.

Włodarczyk, C. (1996). Polityka zdrowotna w społeczeństwie demokratycznym. Łódź– Kraków–Warszawa: Wyd. Medyczne “Vesalius”.

Wróbel P., Limity przyjęć na medycynę wyraźnie rosną. Czy odbudujemy lekarskie kadry? https://www.rynekzdrowia.pl/Nauka/Limity-przyjec-na-medycyne-wyraznie-rosna-Czy-odbudujemy-lekarskie-kadry,198210,9.html [dostęp 2.12.2020 r.]

Wrześniewska-Wal, B. Kobuszewski, Specjalista ze zdrowia publicznego w systemie opieki zdrowotnej, Przegląd Nauk o Zdrowiu, 2017, nr 4 (53), s. 544–555

Wrześniewska-Wal I., Kowalska E, Augustynowicz A., Autonomia zawodu pielęgniarki i położnej w świetle nowych uprawnień [w:] red. Wrześniewska-Wal I., Cianciara D., Augustynowicz A., Praca w zespołach diagnostyczno-terapeutycznych. Teraźniejszość i przyszłość, Warszawa 2021, s. 37-47

Wrześniewska-Wal, I.; Pinkas, J.; Ostrowski, J.; Jankowski, M. (2023) Pharmacists’ Perceptions of Physician–Pharmacist Collaboration—A 2022 Cross-Sectional Survey in Poland. Healthcare, 11, 2444. https://doi.org/10.3390/healthcare11172444

Yılmaz Börekçi D. (2021). Deconstructing organizational resilience: A multiple-case study. Journal of Management and Organization. 27(3): pp. 422441. DOI:: 10.1017/jmo.2018.72

Rezylientność i adaptacyjność polityki zdrowotnej w czasach zagrożeń egzystencjalnych: Studium na przykładzie kadry medycznej.

Pasek boczny artykułu

Treść głównego artykułu

Abstrakt

Słowa kluczowe

Szczegóły artykułu

Metrics

Referencje

Referencje