Wycena usług ekosystemowych oraz ich zastosowanie w rachunku ekonomicznym – praktyczne przykłady w zarządzaniu zasobami przyrodniczymi
DOI:
https://doi.org/10.33119/SIP.2018.167.3Słowa kluczowe:
usługi ekosystemowe, ochrona różnorodności biologicznej, konflikt środowiskowy, społeczna analiza kosztów i korzyści, społeczny proces decyzyjnyAbstrakt
Zdrowe, sprawnie funkcjonujące ekosystemy są podstawowym składnikiem biosfery i fundamentem ludzkiego dobrostanu. W obliczu coraz poważniejszego zaburzania ich działania poprzez narastającą presję ze strony człowieka poszukuje się skutecznych metod ochrony zasobów naturalnych. Koncepcja usług ekosystemowych prezentuje nowe, bardziej antropocentryczne podejście, akcentujące korzyści ekonomiczne dla społeczeństwa płynące z ochrony środowiska. Celem artykułu jest przegląd możliwości zastosowania tej koncepcji w praktyce zarządzania zasobami naturalnymi w Polsce. W pracy
omówiono implikacje teoretyczne zastosowania tego podejścia dla rachunku ekonomicznego oraz zamieszczono krótki przegląd technik wyceny. Przedstawiono przykłady zastosowania usług ekosystemowych dla celów procesów decyzyjnych w szerszym kontekście środowiskowym. Ponadto zaprezentowano studium przypadku konfliktu środowiskowego dotyczącego utworzenia Turnickiego Parku Narodowego, w którym zaproponowano wykorzystanie narzędzi ekonomicznych w nowoczesnym zarządzaniu (ang. governance) ochroną przyrody.
Downloads
Download data is not yet available.
Bibliografia
Akty normatywne
1. Organizacja Narodów Zjednoczonych, Uchwała Konferencji Sztokholmskiej z dnia 14.06.1972 roku, dotycząca naturalnego środowiska człowieka, Sztokholm 1972.
2. Organizacja Narodów Zjednoczonych, Konwencja o różnorodności biologicznej, Rio de Janeiro 1992.
3. Organizacja Narodów Zjednoczonych, Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, Aarhus 1998.
Wydawnictwa zwarte
1. Bairlein F., Henneberg H. R., Der Weißstorch (Ciconia ciconia) im Oldenburger Land, Isensee: Oldenburg 2000.
2. Bartczak A., Lindhjem H., Stenger A., Review of benefit transfer studies in the forest context [w:] Proceedings of the Biennial Meeting of the Scandinavian Society of Forest Economics, red. Bergseng E., Delbeck G., Hoen H. F., Lom, Norway 2008.
3. Bartczak A. et al., Benefit transfer – methods and some applications [w:] Review of instruments and valuation methods for multifunctional forest policy. Task 1: POLFOREX Project 2008/2009, Warsaw University, Warsaw 2009, s. 74–89.
4. Bernaś A., Przyrodnicze i społeczne uwarunkowania dla powołania Turnickiego Parku Narodowego, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2010 [praca magisterska].
5. Boćkowski M. D., Historia gospodarowania na ziemiach projektowanego Turnickiego Parku Narodowego. Rys historyczny [w:] Projektowany Turnicki Park Narodowy. Stan walorów przyrodniczych – 35 lat od pierwszego projektu parku narodowego na Pogórzu Karpackim, red. Boćkowski M. D., Bara I., Michalski R., Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze, Nowosiółki Dydyńskie 2018, s. 31–50.
6. Boćkowski M. D., Historia starań o utworzenie Turnickiego Parku Narodowego [w:] Projektowany Turnicki Park Narodowy. Stan walorów przyrodniczych – 35 lat od pierwszego projektu parku narodowego na Pogórzu Karpackim, red. Boćkowski M. D., Bara I., Michalski R., Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze, Nowosiółki Dydyńskie 2018, s. 51–63.
7. Bohdan A., Stan ochrony Puszczy Białowieskiej oczami organizacji pozarządowych [w:] Stan ekosystemów leśnych Puszczy Białowieskiej. Materiały pokonferencyjne Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Ministerstwa Środowiska i Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, Warszawa 28 października 2015, DGLP, Warszawa 2016.
8. Bożek J., Tragedia wspólnego pastwiska? Czyli o tym, czy dwóch pasterzy naprawdę radzi sobie gorzej niż jeden [w:] Ekologia. Przewodnik krytyki politycznej, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2009, s. 238–255.
9. Burger T., Okularczyk S., Siewierski J., Społeczne i ekonomiczne uwarunkowania tworzenia Turnickiego Parku Narodowego, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa 1998 [maszynopis].
10. Czajkowski M., Ile warta jest Puszcza Białowieska? [w:] Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce, red. Kronenberg J., Bergier T., Fundacja Sendzimira, Łódź 2010.
11. Czajkowski M., Nierynkowe metody wyceny [w:] Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce, red. Kronenberg J., Bergier T., Fundacja Sendzimira, Łódź 2010.
12. Czajkowski M. et al., The economic value of a White Stork nesting colony: a case of a ‘stork village’ in Poland, „Working Papers Series of the Faculty of Economic Sciences” 2012, No. 11.
13. Daily G. C. (red.), Nature’s Services: Societal dependence on natural ecosystems, Island Press, Washington DC 1997.
14. Daly H. E., Ecological economics and sustainable development, selected essays of Herman Daly, Edward Elgar Publishing Limited, Cheltenham 2007.
15. Dasgupta P. S., Heal G. M., Externalities [w:] Economic Theory and Exhaustible Resources, red. Dasgupta P. S., Heal G. M., Cambridge University Press, Cambridge 1980, s. 39–94.
16. Drobniak A., Zastosowanie analizy kosztów i korzyści w ocenie projektów publicznych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2002.
17. Dziankowska J. et al., Wycena usług ekosystemowych na przykładzie drzew przyulicznych w centrum Łodzi [w:] Łódź Europejską Zieloną Stolicą do 2020 roku. Raport z XIV Akademii Letniej Wyzwania Zrównoważonego Rozwoju w Polsce 2011, red. T. Bergier, J. Kronenberg, K. Maliszewska, Fundacja Sendzimira, Łódź 2012.
18. Ekolodzy Bieszczadów. List do Wojewody Przemyskiego oraz Działu Lasów Państwowych z dnia 25.02.1996 r., [brak adresu nadawcy] 1996.
19. Giergiczny M., Kronenberg J., Jak wycenić wartość przyrody w mieście? Wycena drzew przyulicznych w centrum Łodzi [w:] Zrównoważony rozwój – zastosowania, red. T. Bergier, J. Kronenberg, Fundacja Sendzimira, Kraków 2012, s. 81–84.
20. Godlewska-Majkowska H. et al., Atrakcyjność inwestycyjna regionów. Województwo podkarpackie, SGH, Warszawa 2017.
21. Goleman D., Inteligencja ekologiczna. Jak wiedza o ukrytych oddziaływaniach tego, co kupujemy, może wszystko zmienić, Rebis, Poznań 2009.
22. Haines-Young R., Potschin M. B., Common International Classification of Ecosystem Services (CICES) V5.1. Guidance on the Application of the Revised Structure, Fabis Consulting Ltd., Nottingham 2018.
23. Iddle E., Bines T., Planowanie ochrony obszarów cennych przyrodniczo. Przewodnik dla praktyków i ich szefów, Klub Przyrodników, Świebodzin 2004.
24. Kalinka P., Wycena walorów turystycznych Puszczy Białowieskiej w kontekście sporu o powiększenie Białowieskiego Parku Narodowego, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2003 [praca magisterska].
25. Kasiewicz S., Rogowski W., Inwestycje hybrydowe – nowe ujęcie oceny efektywności, SGH, Warszawa 2009.
26. Komisja Europejska, Nasze ubezpieczenie na życie i nasz kapitał naturalny. Unijna strategia ochrony różnorodności biologiczne na okres do 2020, Bruksela 2011.
27. Komitet protestacyjny (Wojtkówka), Protest z dnia 25.02.1996 r., Wojtkówka 1996 [druk].
28. Komitet protestacyjny (Samorząd Mieszkańców Wsi w Rybotyczach), Protest z dnia 01.03.1996 r., Rybotycze 1996 [druk].
29. Korbel J., List do Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych Janusza Dawidziuka z dnia 04.12.1995 r., [brak adresu nadawcy] 1995.
30. Markowska A., Analiza kosztów i korzyści w kontekście ochrony lasów [w:] Wartości nierynkowych korzyści z lasów. Metody wyceny oraz zastosowanie wyników w analizach ekonomicznych, red. A. Bartczak et al., Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2011, s. 75–76.
31. Marshall A., Principles of Economics. Vol. 1, Macmillan, London 1890.
32. Michalik S., Ogólne informacje o projektowanym Turnickim Parku Narodowym [w:] Turnicki Park Narodowy w polskich Karpatach Wschodnich. Dokumentacja projektowa, red. S. Michalik, Polska Fundacja Ochrony Przyrody Pro Natura, Kraków 1993, s. 9–14.
33. Millennium Ecosystem Assessment. Ecosystems and Human Well-being: Synthesis, red. J. Sarukhán, A. Whyte, Island Press, Washington DC 2005.
34. Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Pismo do Wojewody Przemyskiego Stanisława Bajdy z dnia 28 listopada 1995 r., Znak. Spr. Op. pn-0/133/95, Warszawa 1995.
35. Pigou A. C., The economics of welfare, Macmillan, London 1920.
36. Piórecki J., List do dr inż. Konrada Tomaszewskiego, Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 25.06.1999 r., Przemyśl 1999.
37. Państwowa Rada Ochrony Przyrody, Opinia Państwowej Rady Ochrony Przyrody w sprawie projektu utworzenia Turnickiego Parku Narodowego, Nr ROP-0021‑PWiR-33/93 z 08.02.1994 r.
38. Pismo do Stanisława Bajdy Wojewody Przemyskiego z dnia 10.10.1995 r., Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie, ZO-741-61/95.
39. Rogowski W., Rachunek efektywności inwestycji. Wyzwania teorii i potrzeby praktyki, wyd. 3, Wydawnictwo Nieoczywiste, Piaseczno 2016.
40. Rykowski K., Wartość przyrodnicza. Wielofunkcyjna gospodarka leśna [w:] Wartości nierynkowych korzyści z lasów. Metody wyceny oraz zastosowanie wyników w analizach ekonomicznych, POLFOREX, Warszawa 2011.
41. Schultz M. et al., Making the value of ecosystem services visible. Proposals to enhance wellbeing through biodiversity and ecosystem services, Summary of SOU 2013:68, Stockholm 2013.
42. Sześciło D. et al., Regulacja tworzenia i powiększania parków narodowych w Polsce. Propozycja ClienEarth Poland na rzecz modelu partycypacyjnego, ClientEarth, Warszawa 2011.
43. Thant U, Problems of the human Environment; report of the Secretary-General, United Nations, New York 1969.
44. The Economics of Ecosystems and Biodiversity: Mainstreaming the Economics of Nature: A synthesis of the approach, conclusions and recommendations of TEEB, red. Sukhdev P., UNEP, Malta 2010, s. 1–36.
45. Trocki M. (red.) et al., Nowoczesne zarządzanie projektami, PWE, Warszawa 2012.
46. Tryjanowski P., Sparks T. H., Jerzak L. (red.), The White Stork in Poland: studies in biology, ecology and conservation, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2006.
47. Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce, red. Kronenberg J., Bergier T., Fundacja Sendzimira, Łódź 2010.
48. UNEP, Decision X/2. Strategic Plan for Biodiversity 2011–2020 and the Aichi Targets, Conference of the parties to The Convention on Biological Diversity 18–29 October 2010, Nagoya 2010.
49. Urban J., Melichar J., What is black stork worth? [w:] Forestry valuation and policy relevance, Melichar J., Škopková H. (red.), Charles University Environment Center, Praga 2008, s. 32–56.
50. Żylicz T., Wycena usług ekosystemów leśnych [w:] Materiały drugiego panelu ekspertów w ramach prac nad Narodowym Programem Leśnym, red. Rykowski K., Instytut Badawczy Leśnictwa, Sękocin Stary 2014, s. 1–21.
Artykuły prasowe i okolicznościowe
1. Armitage D., de Loe R., Plummer R., Environmental governance and its implications for conservation practice, „Conservation Letters” 2012, nr 0, s. 1–11.
2. Balmford A. et al., Economic Reasons for Conserving Wild Nature, „Science” 2002, nr 297, s. 950–953.
3. Boćkowski M., Cent J., Grodzińska-Jurczak M., Rola zielonej infrastruktury w ochronie różnorodności biologicznej i łączności ekologicznej w Polsce, „Chrońmy Przyrodę Ojczystą” 2017, nr 73 (2), s. 110–120.
4. Bredahl Jacobsen J. et al., What’s in a name? The use of quantitative measures versus ‘Iconised’species when valuing biodiversity, „Environmental Resource Economics” 2008, nr 39, s. 247–263.
5. Burkhard B. et al., Mapping and modelling ecosystem services for science, policy and practice, „Ecological indicators” 2012, nr 21, s. 17–29.
6. Butler D., Oluoch-Kosura W., Linking future ecosystem services and future human well-being, „Ecology and Society” 2006, nr 11 (1), s. 1–16.
7. Costanza R. et al., The Value of the World’s Ecosystem Services and Natural Capital, „Nature” 1997, nr 387.
8. Costanza R. et al., Changes in the global value of ecosystem service, „Science” 2014, nr 26, s. 152–158.
9. Czajkowski M., Buszko-Briggs M., Hanley N., Valuing changes in forest biodiversity, „Ecological Economics” 2009, nr 68 (12), s. 2910–2917.
10. Daily H. E., Allocation, distribution, and scale: towards an economics that is efficient, just, and sustainable, „Ecological Economics” 1992, nr 6, s. 185–193.
11. De Groot R. S., Environmental functions as a unifying concept for ecology and economics, „The Environmentalist” 1987, nr 7 (2), s. 105–109.
12. Giergiczny M., Rekreacyjna wartość Białowieskiego Parku Narodowego, „Ekonomia i Środowisko” 2009, nr 36, s. 116–128.
13. Gómez-Baggethun, E., Ruiz-Pérez, M., Economic valuation and the commodification of ecosystem services, „Progress in Physical Geography” 2011, nr 35, s. 617–632.
14. Grodzińska-Jurczak M. et al., Socio-economic problems during Natura 2000 site selection process, „Teka Komisji Ochrony i Kształtowania Środowiska PAN” 2013, nr 9, s. 64–69.
15. Harrison P. A. et al., Linkages between biodiversity attributes: A systematic review, „Ecosystem Services” 2014, nr 9, s. 191–203.
16. Henle K. et al., Securing the Conservation of Biodiversity across Administrative Levels and Spatial, Temporal, and Ecological Scales, „Gaia” 2010, nr 19 (3), s. 187–193.
17. Johst K., Drechsler M., Wätzold F., An ecological-economic modelling procedure to design compensation payments for the efficient spatiotemporal allocation of species protection measures, „Ecological Economics” 2002, nr 41, s. 37–49.
18. Kronenberg J. et al., Znaczenie bociana białego Ciconia ciconia dla społeczeństwa: analiza z perspektywy koncepcji usług ekosystemów, „Chrońmy Przyrodę Ojczystą” 2013, nr 69 (3), s. 179–203.
19. Kronenberg J., Why not to green a city? Institutional barriers to preserving urban ecosystem services, „Ecosystem services” 2015, nr 12, s. 218–227.
20. Kronenberg J. et al., Wasting collaboration potential: A study in urban green space governance in a post-transition country, „Environmental Science and Policy” 2016, nr 62, s. 69–78.
21. Liquete C. et al, Current status and future prospects for the assesment of marine and coastal ecosystems services: a systematic review, „PLoS ONE” 2013, nr 8 (7), s. 1–15.
22. Luck G. W. et al., Quantifying the Contribution of Organisms to the Provision of Ecosystem Services, „BioScience” 2009, nr 59.
23. Martín-López B. et al., Trade-offs across value-domains in ecosystem services assessment, „Ecological indicators” 2014, nr 37, s. 220–228.
24. Martinez-Harms M. J., Balvanera P., Methods for mapping ecosystem service supply: a review, „Ecosystem Services and Management” 2012, nr 8, s. 17–25.
25. Mączka K. et al., Application of the ecosystem services concept in environmental policy – A systematic empirical analysis of national level policy documents in Poland, „Ecological Economics” 2016, nr 128, s. 169–176.
26. McCauley D., Selling out on nature, „Nature” 2006, nr 443, s. 27–28.
27. Milcu A. I. et al., Cultural ecosystem services: A literature review and prospects for future research, „Ecology and society” 2013, nr 18 (3), s. 44.
28. Nahlik A. M. et al., Where is the consensus? A proposed foundation for moving ecosystem service concepts into practice, „Ecological Economics” 2012, nr 77, s. 27–35.
29. Paloniemi R. et al., Public Participation and Environmental Justice in Biodiversity Governance in Finland, Greece, Poland and the UK, „Environmental Policy and Governance” 2015, nr 25 (5), s. 330–342.
30. Radford K. G., James P., Changes in the value of ecosystem services along a rural-urban gradient: A case study of Greater Manchester, „UK Landscape and Urban Planning” 2013, nr 109 (1), s. 117–127.
31. Surma M., Sustainable urban development through an application of green infrastructure in district scale – a case study of Wrocław (Poland), „Journal of Water and Land Development” 2015, nr 25, s. 3–12.
32. Szulczewska B., Giedych R., Maksymiuk G., Can we face the challenge: how to implement a theoretical concept of green infrastructure into planning practice? Warsaw case study, „Landscape Research” 2017, nr 42, s. 176–194.
33. Weiner J., Po co nam puszcze?, „Tygodnik Powszechny” 2016, nr 27, s. 50–52.
34. Westman W., How much are nature’s services worth?, „Science“ 1977, nr 197, s. 960–964.
35. Trella T., Turnica pod Przemyślem, „Ochrona Przyrody Organ Państwowej Rady Ochrony Przyrody” 1938, R. 17, s. 203–209.
Materiały internetowe
1. AtKisson Group, An introduction to VISIS. An open-source method for doing sustainable development, AtKisson Inc.; http://atkisson.com/visis/ [dostęp 2.07.2018].
2. Białowieski Park Narodowy, Białowieski Park Narodowy na tle Puszczy Białowieskiej, strona internetowa BPN: https://bpn.com.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=1554 [dostęp 1.07.2018].
3. Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze, Dokumentacja dla rezerwatu przyrody „Reliktowa Puszcza Karpacka” wraz z projektem zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie w sprawie uznania za rezerwat przyrody, Przemyśl 2016 [manuskrypt]; http://przyrodnicze.org/wp-content/uploads/2017/01/RPK.pdf [dostęp 1.07.2018].
4. Klub P., Drzewa pomnikowe w Puszczy Karpackiej, „Dzikie Życie” 2016, nr 6 (264); http://dzikiezycie.pl/archiwum/2016/czerwiec-2016/drzewa-pomnikowe-w-puszczy-karpackiej [dostęp 01.07.2018].
5. Korbel J., Lelek M., Kampania „Turnicki Park Narodowy”, „Dzikie Życie” 1996, nr 3 (22); http://dzikiezycie.pl/archiwum/2016/czerwiec-2016/kampania-turnicki-park-narodowy [dostęp 2.07.2018].
6. Misja Natura. O projekcie; http://www.misjanatura.fwie.pl/index.php/pl/projekt [dostęp 1.07.2018].
7. Strona internetowa społecznie projektowanego Turnickiego Parku Narodowego, http://turnickipn.pl/ [dostęp 1.07.2018].
8. Usługiekosystemów.pl, Badania, analizy, raporty; http://uslugiekosystemow.pl/?q=baza-wiedzy/badania-analizy-raporty [dostęp 2.07.2018].
9. WWF, SOS Karpaty, http://karpaty.wwf.pl/ [dostęp 2.07.2018].
10. Żylicz T., Katastrofa tankowca a wartość dzikiej kaczki, „Aura” 2007, nr 10; http://coin.wne.uw.edu.pl/tzylicz/0710AURA.pdf [dostęp 1.07.2018].
11. Żylicz T., Ekonomia ekologiczna, „Aura” 2009, nr 4; http://coin.wne.uw.edu.pl/tzylicz/0904AURA.pdf [dostep 1.07.2018].
12. Żylicz T., Wycena różnorodności biologicznej, „Aura” 2011, nr 7; http://coin.wne.uw.edu.pl/tzylicz/1107AURA.pdf [dostęp 1.07.2018].
1. Organizacja Narodów Zjednoczonych, Uchwała Konferencji Sztokholmskiej z dnia 14.06.1972 roku, dotycząca naturalnego środowiska człowieka, Sztokholm 1972.
2. Organizacja Narodów Zjednoczonych, Konwencja o różnorodności biologicznej, Rio de Janeiro 1992.
3. Organizacja Narodów Zjednoczonych, Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska, Aarhus 1998.
Wydawnictwa zwarte
1. Bairlein F., Henneberg H. R., Der Weißstorch (Ciconia ciconia) im Oldenburger Land, Isensee: Oldenburg 2000.
2. Bartczak A., Lindhjem H., Stenger A., Review of benefit transfer studies in the forest context [w:] Proceedings of the Biennial Meeting of the Scandinavian Society of Forest Economics, red. Bergseng E., Delbeck G., Hoen H. F., Lom, Norway 2008.
3. Bartczak A. et al., Benefit transfer – methods and some applications [w:] Review of instruments and valuation methods for multifunctional forest policy. Task 1: POLFOREX Project 2008/2009, Warsaw University, Warsaw 2009, s. 74–89.
4. Bernaś A., Przyrodnicze i społeczne uwarunkowania dla powołania Turnickiego Parku Narodowego, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2010 [praca magisterska].
5. Boćkowski M. D., Historia gospodarowania na ziemiach projektowanego Turnickiego Parku Narodowego. Rys historyczny [w:] Projektowany Turnicki Park Narodowy. Stan walorów przyrodniczych – 35 lat od pierwszego projektu parku narodowego na Pogórzu Karpackim, red. Boćkowski M. D., Bara I., Michalski R., Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze, Nowosiółki Dydyńskie 2018, s. 31–50.
6. Boćkowski M. D., Historia starań o utworzenie Turnickiego Parku Narodowego [w:] Projektowany Turnicki Park Narodowy. Stan walorów przyrodniczych – 35 lat od pierwszego projektu parku narodowego na Pogórzu Karpackim, red. Boćkowski M. D., Bara I., Michalski R., Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze, Nowosiółki Dydyńskie 2018, s. 51–63.
7. Bohdan A., Stan ochrony Puszczy Białowieskiej oczami organizacji pozarządowych [w:] Stan ekosystemów leśnych Puszczy Białowieskiej. Materiały pokonferencyjne Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej Ministerstwa Środowiska i Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, Warszawa 28 października 2015, DGLP, Warszawa 2016.
8. Bożek J., Tragedia wspólnego pastwiska? Czyli o tym, czy dwóch pasterzy naprawdę radzi sobie gorzej niż jeden [w:] Ekologia. Przewodnik krytyki politycznej, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2009, s. 238–255.
9. Burger T., Okularczyk S., Siewierski J., Społeczne i ekonomiczne uwarunkowania tworzenia Turnickiego Parku Narodowego, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa 1998 [maszynopis].
10. Czajkowski M., Ile warta jest Puszcza Białowieska? [w:] Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce, red. Kronenberg J., Bergier T., Fundacja Sendzimira, Łódź 2010.
11. Czajkowski M., Nierynkowe metody wyceny [w:] Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce, red. Kronenberg J., Bergier T., Fundacja Sendzimira, Łódź 2010.
12. Czajkowski M. et al., The economic value of a White Stork nesting colony: a case of a ‘stork village’ in Poland, „Working Papers Series of the Faculty of Economic Sciences” 2012, No. 11.
13. Daily G. C. (red.), Nature’s Services: Societal dependence on natural ecosystems, Island Press, Washington DC 1997.
14. Daly H. E., Ecological economics and sustainable development, selected essays of Herman Daly, Edward Elgar Publishing Limited, Cheltenham 2007.
15. Dasgupta P. S., Heal G. M., Externalities [w:] Economic Theory and Exhaustible Resources, red. Dasgupta P. S., Heal G. M., Cambridge University Press, Cambridge 1980, s. 39–94.
16. Drobniak A., Zastosowanie analizy kosztów i korzyści w ocenie projektów publicznych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2002.
17. Dziankowska J. et al., Wycena usług ekosystemowych na przykładzie drzew przyulicznych w centrum Łodzi [w:] Łódź Europejską Zieloną Stolicą do 2020 roku. Raport z XIV Akademii Letniej Wyzwania Zrównoważonego Rozwoju w Polsce 2011, red. T. Bergier, J. Kronenberg, K. Maliszewska, Fundacja Sendzimira, Łódź 2012.
18. Ekolodzy Bieszczadów. List do Wojewody Przemyskiego oraz Działu Lasów Państwowych z dnia 25.02.1996 r., [brak adresu nadawcy] 1996.
19. Giergiczny M., Kronenberg J., Jak wycenić wartość przyrody w mieście? Wycena drzew przyulicznych w centrum Łodzi [w:] Zrównoważony rozwój – zastosowania, red. T. Bergier, J. Kronenberg, Fundacja Sendzimira, Kraków 2012, s. 81–84.
20. Godlewska-Majkowska H. et al., Atrakcyjność inwestycyjna regionów. Województwo podkarpackie, SGH, Warszawa 2017.
21. Goleman D., Inteligencja ekologiczna. Jak wiedza o ukrytych oddziaływaniach tego, co kupujemy, może wszystko zmienić, Rebis, Poznań 2009.
22. Haines-Young R., Potschin M. B., Common International Classification of Ecosystem Services (CICES) V5.1. Guidance on the Application of the Revised Structure, Fabis Consulting Ltd., Nottingham 2018.
23. Iddle E., Bines T., Planowanie ochrony obszarów cennych przyrodniczo. Przewodnik dla praktyków i ich szefów, Klub Przyrodników, Świebodzin 2004.
24. Kalinka P., Wycena walorów turystycznych Puszczy Białowieskiej w kontekście sporu o powiększenie Białowieskiego Parku Narodowego, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2003 [praca magisterska].
25. Kasiewicz S., Rogowski W., Inwestycje hybrydowe – nowe ujęcie oceny efektywności, SGH, Warszawa 2009.
26. Komisja Europejska, Nasze ubezpieczenie na życie i nasz kapitał naturalny. Unijna strategia ochrony różnorodności biologiczne na okres do 2020, Bruksela 2011.
27. Komitet protestacyjny (Wojtkówka), Protest z dnia 25.02.1996 r., Wojtkówka 1996 [druk].
28. Komitet protestacyjny (Samorząd Mieszkańców Wsi w Rybotyczach), Protest z dnia 01.03.1996 r., Rybotycze 1996 [druk].
29. Korbel J., List do Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych Janusza Dawidziuka z dnia 04.12.1995 r., [brak adresu nadawcy] 1995.
30. Markowska A., Analiza kosztów i korzyści w kontekście ochrony lasów [w:] Wartości nierynkowych korzyści z lasów. Metody wyceny oraz zastosowanie wyników w analizach ekonomicznych, red. A. Bartczak et al., Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2011, s. 75–76.
31. Marshall A., Principles of Economics. Vol. 1, Macmillan, London 1890.
32. Michalik S., Ogólne informacje o projektowanym Turnickim Parku Narodowym [w:] Turnicki Park Narodowy w polskich Karpatach Wschodnich. Dokumentacja projektowa, red. S. Michalik, Polska Fundacja Ochrony Przyrody Pro Natura, Kraków 1993, s. 9–14.
33. Millennium Ecosystem Assessment. Ecosystems and Human Well-being: Synthesis, red. J. Sarukhán, A. Whyte, Island Press, Washington DC 2005.
34. Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Pismo do Wojewody Przemyskiego Stanisława Bajdy z dnia 28 listopada 1995 r., Znak. Spr. Op. pn-0/133/95, Warszawa 1995.
35. Pigou A. C., The economics of welfare, Macmillan, London 1920.
36. Piórecki J., List do dr inż. Konrada Tomaszewskiego, Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych z dnia 25.06.1999 r., Przemyśl 1999.
37. Państwowa Rada Ochrony Przyrody, Opinia Państwowej Rady Ochrony Przyrody w sprawie projektu utworzenia Turnickiego Parku Narodowego, Nr ROP-0021‑PWiR-33/93 z 08.02.1994 r.
38. Pismo do Stanisława Bajdy Wojewody Przemyskiego z dnia 10.10.1995 r., Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krośnie, ZO-741-61/95.
39. Rogowski W., Rachunek efektywności inwestycji. Wyzwania teorii i potrzeby praktyki, wyd. 3, Wydawnictwo Nieoczywiste, Piaseczno 2016.
40. Rykowski K., Wartość przyrodnicza. Wielofunkcyjna gospodarka leśna [w:] Wartości nierynkowych korzyści z lasów. Metody wyceny oraz zastosowanie wyników w analizach ekonomicznych, POLFOREX, Warszawa 2011.
41. Schultz M. et al., Making the value of ecosystem services visible. Proposals to enhance wellbeing through biodiversity and ecosystem services, Summary of SOU 2013:68, Stockholm 2013.
42. Sześciło D. et al., Regulacja tworzenia i powiększania parków narodowych w Polsce. Propozycja ClienEarth Poland na rzecz modelu partycypacyjnego, ClientEarth, Warszawa 2011.
43. Thant U, Problems of the human Environment; report of the Secretary-General, United Nations, New York 1969.
44. The Economics of Ecosystems and Biodiversity: Mainstreaming the Economics of Nature: A synthesis of the approach, conclusions and recommendations of TEEB, red. Sukhdev P., UNEP, Malta 2010, s. 1–36.
45. Trocki M. (red.) et al., Nowoczesne zarządzanie projektami, PWE, Warszawa 2012.
46. Tryjanowski P., Sparks T. H., Jerzak L. (red.), The White Stork in Poland: studies in biology, ecology and conservation, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań 2006.
47. Wyzwania zrównoważonego rozwoju w Polsce, red. Kronenberg J., Bergier T., Fundacja Sendzimira, Łódź 2010.
48. UNEP, Decision X/2. Strategic Plan for Biodiversity 2011–2020 and the Aichi Targets, Conference of the parties to The Convention on Biological Diversity 18–29 October 2010, Nagoya 2010.
49. Urban J., Melichar J., What is black stork worth? [w:] Forestry valuation and policy relevance, Melichar J., Škopková H. (red.), Charles University Environment Center, Praga 2008, s. 32–56.
50. Żylicz T., Wycena usług ekosystemów leśnych [w:] Materiały drugiego panelu ekspertów w ramach prac nad Narodowym Programem Leśnym, red. Rykowski K., Instytut Badawczy Leśnictwa, Sękocin Stary 2014, s. 1–21.
Artykuły prasowe i okolicznościowe
1. Armitage D., de Loe R., Plummer R., Environmental governance and its implications for conservation practice, „Conservation Letters” 2012, nr 0, s. 1–11.
2. Balmford A. et al., Economic Reasons for Conserving Wild Nature, „Science” 2002, nr 297, s. 950–953.
3. Boćkowski M., Cent J., Grodzińska-Jurczak M., Rola zielonej infrastruktury w ochronie różnorodności biologicznej i łączności ekologicznej w Polsce, „Chrońmy Przyrodę Ojczystą” 2017, nr 73 (2), s. 110–120.
4. Bredahl Jacobsen J. et al., What’s in a name? The use of quantitative measures versus ‘Iconised’species when valuing biodiversity, „Environmental Resource Economics” 2008, nr 39, s. 247–263.
5. Burkhard B. et al., Mapping and modelling ecosystem services for science, policy and practice, „Ecological indicators” 2012, nr 21, s. 17–29.
6. Butler D., Oluoch-Kosura W., Linking future ecosystem services and future human well-being, „Ecology and Society” 2006, nr 11 (1), s. 1–16.
7. Costanza R. et al., The Value of the World’s Ecosystem Services and Natural Capital, „Nature” 1997, nr 387.
8. Costanza R. et al., Changes in the global value of ecosystem service, „Science” 2014, nr 26, s. 152–158.
9. Czajkowski M., Buszko-Briggs M., Hanley N., Valuing changes in forest biodiversity, „Ecological Economics” 2009, nr 68 (12), s. 2910–2917.
10. Daily H. E., Allocation, distribution, and scale: towards an economics that is efficient, just, and sustainable, „Ecological Economics” 1992, nr 6, s. 185–193.
11. De Groot R. S., Environmental functions as a unifying concept for ecology and economics, „The Environmentalist” 1987, nr 7 (2), s. 105–109.
12. Giergiczny M., Rekreacyjna wartość Białowieskiego Parku Narodowego, „Ekonomia i Środowisko” 2009, nr 36, s. 116–128.
13. Gómez-Baggethun, E., Ruiz-Pérez, M., Economic valuation and the commodification of ecosystem services, „Progress in Physical Geography” 2011, nr 35, s. 617–632.
14. Grodzińska-Jurczak M. et al., Socio-economic problems during Natura 2000 site selection process, „Teka Komisji Ochrony i Kształtowania Środowiska PAN” 2013, nr 9, s. 64–69.
15. Harrison P. A. et al., Linkages between biodiversity attributes: A systematic review, „Ecosystem Services” 2014, nr 9, s. 191–203.
16. Henle K. et al., Securing the Conservation of Biodiversity across Administrative Levels and Spatial, Temporal, and Ecological Scales, „Gaia” 2010, nr 19 (3), s. 187–193.
17. Johst K., Drechsler M., Wätzold F., An ecological-economic modelling procedure to design compensation payments for the efficient spatiotemporal allocation of species protection measures, „Ecological Economics” 2002, nr 41, s. 37–49.
18. Kronenberg J. et al., Znaczenie bociana białego Ciconia ciconia dla społeczeństwa: analiza z perspektywy koncepcji usług ekosystemów, „Chrońmy Przyrodę Ojczystą” 2013, nr 69 (3), s. 179–203.
19. Kronenberg J., Why not to green a city? Institutional barriers to preserving urban ecosystem services, „Ecosystem services” 2015, nr 12, s. 218–227.
20. Kronenberg J. et al., Wasting collaboration potential: A study in urban green space governance in a post-transition country, „Environmental Science and Policy” 2016, nr 62, s. 69–78.
21. Liquete C. et al, Current status and future prospects for the assesment of marine and coastal ecosystems services: a systematic review, „PLoS ONE” 2013, nr 8 (7), s. 1–15.
22. Luck G. W. et al., Quantifying the Contribution of Organisms to the Provision of Ecosystem Services, „BioScience” 2009, nr 59.
23. Martín-López B. et al., Trade-offs across value-domains in ecosystem services assessment, „Ecological indicators” 2014, nr 37, s. 220–228.
24. Martinez-Harms M. J., Balvanera P., Methods for mapping ecosystem service supply: a review, „Ecosystem Services and Management” 2012, nr 8, s. 17–25.
25. Mączka K. et al., Application of the ecosystem services concept in environmental policy – A systematic empirical analysis of national level policy documents in Poland, „Ecological Economics” 2016, nr 128, s. 169–176.
26. McCauley D., Selling out on nature, „Nature” 2006, nr 443, s. 27–28.
27. Milcu A. I. et al., Cultural ecosystem services: A literature review and prospects for future research, „Ecology and society” 2013, nr 18 (3), s. 44.
28. Nahlik A. M. et al., Where is the consensus? A proposed foundation for moving ecosystem service concepts into practice, „Ecological Economics” 2012, nr 77, s. 27–35.
29. Paloniemi R. et al., Public Participation and Environmental Justice in Biodiversity Governance in Finland, Greece, Poland and the UK, „Environmental Policy and Governance” 2015, nr 25 (5), s. 330–342.
30. Radford K. G., James P., Changes in the value of ecosystem services along a rural-urban gradient: A case study of Greater Manchester, „UK Landscape and Urban Planning” 2013, nr 109 (1), s. 117–127.
31. Surma M., Sustainable urban development through an application of green infrastructure in district scale – a case study of Wrocław (Poland), „Journal of Water and Land Development” 2015, nr 25, s. 3–12.
32. Szulczewska B., Giedych R., Maksymiuk G., Can we face the challenge: how to implement a theoretical concept of green infrastructure into planning practice? Warsaw case study, „Landscape Research” 2017, nr 42, s. 176–194.
33. Weiner J., Po co nam puszcze?, „Tygodnik Powszechny” 2016, nr 27, s. 50–52.
34. Westman W., How much are nature’s services worth?, „Science“ 1977, nr 197, s. 960–964.
35. Trella T., Turnica pod Przemyślem, „Ochrona Przyrody Organ Państwowej Rady Ochrony Przyrody” 1938, R. 17, s. 203–209.
Materiały internetowe
1. AtKisson Group, An introduction to VISIS. An open-source method for doing sustainable development, AtKisson Inc.; http://atkisson.com/visis/ [dostęp 2.07.2018].
2. Białowieski Park Narodowy, Białowieski Park Narodowy na tle Puszczy Białowieskiej, strona internetowa BPN: https://bpn.com.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=1554 [dostęp 1.07.2018].
3. Fundacja Dziedzictwo Przyrodnicze, Dokumentacja dla rezerwatu przyrody „Reliktowa Puszcza Karpacka” wraz z projektem zarządzenia Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Rzeszowie w sprawie uznania za rezerwat przyrody, Przemyśl 2016 [manuskrypt]; http://przyrodnicze.org/wp-content/uploads/2017/01/RPK.pdf [dostęp 1.07.2018].
4. Klub P., Drzewa pomnikowe w Puszczy Karpackiej, „Dzikie Życie” 2016, nr 6 (264); http://dzikiezycie.pl/archiwum/2016/czerwiec-2016/drzewa-pomnikowe-w-puszczy-karpackiej [dostęp 01.07.2018].
5. Korbel J., Lelek M., Kampania „Turnicki Park Narodowy”, „Dzikie Życie” 1996, nr 3 (22); http://dzikiezycie.pl/archiwum/2016/czerwiec-2016/kampania-turnicki-park-narodowy [dostęp 2.07.2018].
6. Misja Natura. O projekcie; http://www.misjanatura.fwie.pl/index.php/pl/projekt [dostęp 1.07.2018].
7. Strona internetowa społecznie projektowanego Turnickiego Parku Narodowego, http://turnickipn.pl/ [dostęp 1.07.2018].
8. Usługiekosystemów.pl, Badania, analizy, raporty; http://uslugiekosystemow.pl/?q=baza-wiedzy/badania-analizy-raporty [dostęp 2.07.2018].
9. WWF, SOS Karpaty, http://karpaty.wwf.pl/ [dostęp 2.07.2018].
10. Żylicz T., Katastrofa tankowca a wartość dzikiej kaczki, „Aura” 2007, nr 10; http://coin.wne.uw.edu.pl/tzylicz/0710AURA.pdf [dostęp 1.07.2018].
11. Żylicz T., Ekonomia ekologiczna, „Aura” 2009, nr 4; http://coin.wne.uw.edu.pl/tzylicz/0904AURA.pdf [dostep 1.07.2018].
12. Żylicz T., Wycena różnorodności biologicznej, „Aura” 2011, nr 7; http://coin.wne.uw.edu.pl/tzylicz/1107AURA.pdf [dostęp 1.07.2018].
Pobrania
Opublikowane
2019-08-02
Jak cytować
Boćkowski, M., & Rogowski, W. (2019). Wycena usług ekosystemowych oraz ich zastosowanie w rachunku ekonomicznym – praktyczne przykłady w zarządzaniu zasobami przyrodniczymi. Studia I Prace Kolegium Zarządzania I Finansów , (167), 37–64. https://doi.org/10.33119/SIP.2018.167.3
Numer
Dział
Dział główny
