Zeszyt Naukowy 150

Zeszyt Naukowy 150 (pdf)​

 

Marcin Gola
Kolegium Zarządzania i Finansów, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Konotacje pojęcia ekonomia informacji (pdf)

Streszczenie
Pojęcie ekonomia informacji nie jest precyzyjnym określeniem pola badawczego w naukach ekonomicznych. Artykuł przedstawia przegląd różnych konotacji terminu ekonomia informacji. Autor identyfikuje główne pola badawcze ekonomii informacji oraz grupuje je w cztery obszary: ekonomika informacji, infonomika, ekonomia gospodarki informacyjnej oraz ekonomia informacji niedoskonałej. Prezentuje związki pomiędzy tymi obszarami badawczymi oraz łączy je z  różnymi typami informacji z punktu widzenia najprostszego modelu człowieka gospodarującego, używającego rzadkich środków do osiągania alternatywnych celów.

Słowa kluczowe: historia myśli ekonomicznej, infonomika, ekonomia informacji, gospodarka informacyjna, ekonomika informacji

Paweł Zięba
Kolegium Zarządzania i Finansów, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Metody rozszerzania zbioru danych wykorzystywanego do estymacji parametru LGD (pdf)

Streszczenie
Ratingi wewnętrzne opracowywane przez banki na bazie modeli ekonometrycznych mają coraz większe znaczenie w zarządzaniu ryzykiem kredytowym. Jednym z nich jest strata z tytułu niewykonania zobowiązania (LGD) wykorzystywana doszacowania rezerw z  tytułu ryzyka kredytowego, prowadzenia polityki cenowej, a także kalkulacji wymogów kapitałowych. Jakość oszacowań parametru LGD zależy od zbioru danych wykorzystanych do estymacji, w szczególności w przypadku portfeli z małą liczbą zdarzeń niewykonania zobowiązania. Artykuł przedstawia metody pozwalające na zwiększenie liczności tego zbioru obserwacji, co przekłada się na jakość procesu estymacji parametru LGD. Analiza została rozszerzona o badanie empiryczne, przeprowadzone na podstawie historycznych danych strat kredytowych udostępnionych przez jeden z banków działających na polskim rynku. Rezultaty badań wskazują na wykorzystanie wyceny indywidualnej oraz ekstrapolację stóp odzysku jako metod najefektywniejszych w wzbogacaniu zbioru danych. Ich poprawna implementacja pozwala włączyć nowe informacje do procesu modelowania parametru LGD i uzyskać wyższą jakość oszacowań.

Słowa kluczowe: LGD, strata z tytułu niewykonania zobowiązania, modelowanie LGD, rozszerzanie zbioru, ryzyko kredytowe

Maciej Rysiński

Kolegium Zarządzania i Finansów, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Ocena metod przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy (pdf)

Streszczenie
Artykuł poświęcony jest analizie i  krytycznej ocenie metod zwalczania jednego z  najpoważniejszych przestępstw gospodarczych współczesnego świata, jakim jest pranie brudnych pieniędzy. Składa się z pięciu rozdziałów oraz podsumowania. Wprowadzenie, stanowiące rozdział pierwszy, obejmuje zagadnienia wstępne. W drugim rozdziale pokrótce zwrócono uwagę na aspekt historyczny prania brudnych pieniędzy, a także określono istotę tego procederu. Rozdział trzeci (podzielony na trzy podrozdziały poprzedzone wstępem motywującym przyjęty podział) skrótowo charakteryzuje opisane w literaturze przedmiotu metody prania brudnych pieniędzy (w fazie umiejscawiania, w fazie maskowania, w fazie integracji),skupiając się na ich najważniejszych wyróżnikach. W rozdziale czwartym przywołano metody przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy. Rozdział piąty stanowi analityczną część artykułu – dokonuje się w niej oceny ww. metod, wynikających z  zapisów prawnych przywołanych w  rozdziale czwartym. Podjęta ocena metod przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy jest dwupłaszczyznowa (zaprezentowana w formie tabeli): wyróżnia się zarówno mocne, jak i słabe strony poszczególnych metod. Omówienie tabeli znajduje się podsumowaniu niniejszego artykułu. Sformułowano w nim również wniosek wynikający z całości opracowania, że proces przeciwdziałania praniu brudnych pieniędzy jest złożony i nie może ograniczać się do działań jednostkowych. Autor dowodzi, że tylko działania długofalowe, podejmowane we współpracy różnych organów, działania międzynarodowe dadzą możliwość ograniczenia przedmiotowego procederu.

Słowa kluczowe: pranie brudnych pieniędzy, metody przeciwdziałania, ocena metod, przestępstwo gospodarcze, regulacje prawne

Adam Barcikowski
Kolegium Zarządzania i Finansów, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Opodatkowanie dochodu z transakcji a opcjach walutowych w świetle regulacji prawnych (pdf)

Streszczenie
W  artykule zaprezentowano zagadnienie dotyczące sposobu opodatkowania dochodu osiąganego przez przedsiębiorców z  tytułu dokonywania transakcji za pomocą instrumentów pochodnych. Sposób opodatkowania dochodu z tego rodzaju działalności został omówiony na przykładzie opcji walutowych. Wskazano rozbieżności w rozumieniu ekonomicznym i prawnym istoty instrumentów pochodnych oraz sposobu powstawania dochodu z tytułu działalności prowadzonej za pomocą tych instrumentów. Ponadto w artykule przedstawiono podstawowe zagadnienia związane z problematyką określenia przychodu, kosztów jego uzyskania oraz opodatkowania dochodu w zakresie przedmiotowych instrumentów. Omówiono również kierunki działań w zakresie poprawy obecnego sposobu opodatkowania instrumentów pochodnych.

Słowa kluczowe: opodatkowanie, instrumenty pochodne, opcje walutowe, dochód, podatek dochodowy

Wojciech Rosiak
Kolegium Zarządzania i Finansów, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Ocena podejść stosowanych do kalkulacji obciążenia z tytułu powszechnych usług pocztowych w kontekście wymogów regulacyjnych Unii Europejskiej (pdf)

Streszczenie
W wyniku procesu liberalizacji rynku pocztowego w Unii Europejskiej operatorzy wyznaczeni do świadczenia usług powszechnych utracili rentę monopolistyczną, która stanowiła źródło finansowania tego obowiązku. W konsekwencji powstało pytanie, w jaki sposób w warunkach konkurencyjnego rynku pocztowego władze państwowe mogą gwarantować nieprzerwane świadczenie usług powszechnych. Kluczowym zagadnieniem w  tym zakresie jest wartość obciążenia finansowego operatora wyznaczonego do świadczenia usług powszechnych z tytułu tego obowiązku, która determinuje ewentualne finansowanie działalności w tym zakresie. Najważniejsze dostępne w literaturze podejścia do analizy obciążenia finansowego z tytułu świadczenia powszechnych usług pocztowych to: • Podejście Kosztu Uniknionego Netto (ang. Net Avoidable Cost Approach – NAC), • Podejście Utraconego Zysku (ang. Profitability Costing Approach – PC), • Podejście Komercyjne (ang. Commercial Approach – CA). Analiza poszczególnych podejść w zakresie zgodności z wymogami regulacyjnymi UE oraz możliwości praktycznego zastosowania wskazują, że Podejście Komercyjne jest właściwym podejściem do kalkulacji kosztu netto. Istotną cechą tego podejścia jest przyjęcie w ramach definicji scenariusza alternatywnego punktu widzenia komercyjnie działającego operatora. W konsekwencji podejście to stara się odtworzyć proces decyzyjny, jaki przeprowadziłby racjonalnie działający przedsiębiorca w przypadku zniesienia obowiązku USO. W szczególności podejście to pozwala uwzględnić sytuacje, w  których operator wyznaczony po  zniesieniu obowiązku USO decyduje się na kontynuację świadczenia usług w segmentach, które mogą być uznawane za nierentowne.

Słowa kluczowe: koszt netto, usługa powszechna, usługi pocztowe

Arkadiusz Derkacz
Kolegium Zarządzania i Finansów, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Wiktor Bołkunow
Kolegium Zarządzania i Finansów, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Privatesourcing jako źródło zwiększenia efektywności zadań publicznych (pdf)​​

Streszczenie
W artykule tym autorzy postawili sobie za cel przedstawienie modelu privatesourcingu w kontekście efektywności realizacji zadań publicznych. Jest to druga prezentacjatego modelu. Privatesourcing jest innowacyjnym modelem zarządzania projektami bazującym na globalnym sourcingu oraz partnerstwie publiczno-prywatnym. Model privatesourcingu powstał na gruncie obserwacji rzeczywistości i wiedzy autorów. Jego głównym celem jest zwiększenie efektywności ekonomicznej projektów realizowanych przez administrację państwową i samorządową.

Słowa kluczowe: privatesourcing, efektywność zadań publicznych, partnerstwo publiczno-prywatne

Dariusz Urban
Wydział Zarządzania, Uniwersytet Łódzki

Zmiana wyników finansowych spółek giełdowych w kontekście inwestycji państwowego funduszu majątkowego – analiza empiryczna (pdf)

Streszczenie
Państwowe fundusze majątkowe stanowią istotny element w segmencie inwestorów instytucjonalnych na świecie. W przeciwieństwie jednak do innych grup inwestorów, takich jak np. fundusze inwestycyjne, w tym fundusze hedgingowe, państwowe fundusze majątkowe należą do kategorii relatywnie słabo poznanych wehikułów inwestycyjnych, chociaż pewien postęp na przestrzeni ostatnich lat w zakresie naukowej eksploracji tematu jest tutaj zauważalny. W artykule podjęta została próba zbadania, czy zaangażowanie kapitałowe państwowego funduszu majątkowego wiąże się ze zmianą dynamiki niektórych wskaźników finansowych spółki giełdowej w okresie po inwestycji. Badanie wpisuje się w szerszy nurt analiz, których wspólnym mianownikiem jest dążenie do zbadania roli inwestora instytucjonalnego w kontekście zmian wyników finansowych podmiotów, których jest on udziałowcem. Uzyskane wyniki nie dostarczają przekonujących i  jednoznacznych dowodów na  poparcie hipotezy, że wejściu kapitałowemu funduszu towarzyszy poprawa takich mierników finansowych, jak rentowność kapitału własnego, rentowność aktywów, przychody operacyjne oraz kapitalizacja rynkowa spółki.

Słowa kluczowe: państwowe fundusze majątkowe, inwestowanie, Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie, rentowność

Karolina Wodzyńska
Kolegium Zarządzania i Finansów, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Udział kobiet w organach zarządczych i nadzorczych spółek w świetle wybranych teorii (pdf)

Streszczenie
W  krajach rozwiniętych kobiety stanowią połowę wykształconej siły roboczej na rynku pracy, ale ich reprezentacja w strukturach zarządów czy rad nadzorczych jest nieadekwatna do posiadanego wykształcenia i doświadczenia zawodowego. Brak korzyści płynących z niewykorzystywania potencjału wysoko wykwalifikowanych kobiet skutkuje utratą talentów i potencjału wzrostu ekonomicznego. Wśród głównych przesłanek przemawiających za zwiększeniem udziału kobiet w organach zarządczych spółek wymieniane są takie kwestie, jak poprawa wizerunku organizacji, adaptacja do zachodzących zmian społecznych czy wniesienie do prac zarządów i rad nadzorczych nowej perspektywy. Celem artykułu jest przedstawienie podstaw teoretycznych przemawiających za zwiększeniem udziału kobiet w zarządach i radach nadzorczych spółek. W artykule przeanalizowano kluczowe założenia teorii interesariuszy, teorii zasobowej, teorii instytucjonalnej oraz teorii zarządzania różnorodnością.

Słowa kluczowe: kobiety w radach nadzorczych, kobiety w zarządach, teoria interesariuszy, teoria zasobowa, teoria instytucjonalna, teoria zarządzania różnorodnością

Łukasz Boberek
Kolegium Zarządzania i Finansów, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Granice odpowiedzialności menedżera za odporność przedsiębiorstwa na kryzys, czyli o skutkach nieugruntowanych w orzecznictwie kryteriów prawnych, będących podstawą ustalania adekwatnej awersji menedżera do ryzyka (pdf)

Streszczenie
Artykuł stanowi wprowadzenie do pogłębionych rozważań na  temat sposobu ukształtowania reżimu odpowiedzialności prawnej piastunów krajowych spółek jako menedżerów, w korespondencji do doświadczeń współczesnych realiów zarządzania. Jest to praca o charakterze analityczno-koncepcyjnym na kanwie pewnego rozdźwięku w adekwatności regulacji prawnej do realnych wyzwań stojących przed menedżerami i ich mocodawcami. Dotychczas obowiązująca koncepcja domniemania absolutnej kompetencji zarządu spółki, której towarzyszy domniemanie absolutnej odpowiedzialności menedżera za staranne wykonywanie pełni kompetencji z uwzględnieniem zawodowego charakteru, może nie przystawać do realiów i wyzwań zarządzania w Polsce. Niedoreprezentowana w tej koncepcji jest waga relacji współzależności pomiędzy menedżerem a udziałowcami oraz waga obowiązku sprawowania nadzoru właścicielskiego. Pomijane są efekty zewnętrzne powodowane przez praktykę wymiaru sprawiedliwości, który ma naturalną trudność w różnicowaniu szkody od straty wynikłej z ryzyka gospodarczego. Podobnie dzieje się z  efektami zewnętrznymi praktyki sterowania zarządem z  „tylnego siedzenia” przez członka organu nadzoru lub udziałowca. Zaistniały stan może wprowadzać zagrożenie ewolucji systemu w kierunku absolutnej losowości lub fikcji odpowiedzialności menedżerów za ich działania, ze stratą dla działania różnych rynków, w  szczególności ubezpieczeń, usług menedżerskich, doradztwa profesjonalnego. Globalnie może to być strata mierzona wartością niezaspokojonych finansowych i niefinansowych zobowiązań w gospodarce oraz skalą utraconych szans. Powyższe wymaga pogłębionych analiz z dziedziny zarządzania, w ramach których mogłyby być wypracowywane wytyczne dla kształtowania prawa prywatnego gospodarczego oraz prawa karnego gospodarczego. W tym zakresie artykuł jest pracą o charakterze przyczynkowym.

Słowa kluczowe: odpowiedzialność, menedżer, spółka, corporate governance, zarządzanie, strata, szkoda, kryzys, ryzyko gospodarcze, prawo gospodarcze

Monika Czerwonka

Szymon Gruszewski

Teresa Janicka-Michalak

Elżbieta Malinowska-Misiąg (red.)

Paweł Smaga

Przełamywanie dysonansów poznawczych jako czynnik stymulowania rozwoju nauko finansach (pdf) 

– wnioski z konferencji W dniach 9–11 maja 2016 r. odbyła się w Mikołajkach XII konferencja z cyklu „Przedsiębiorczość”, zatytułowana Przełamywanie dysonansów poznawczych jako czynnik stymulowania rozwoju nauk o finansach. Konferencja została zorganizowana wspólnie przez Instytut Finansów oraz Instytut Rachunkowości, pod honorowym patronatem Dziekana Kolegium Zarządzania i Finansów Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, dr. hab. prof. SGH Ryszarda Bartkowiaka. Partnerami konferencji były: Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny, Związek Banków Polskich oraz Centrum Prawa Bankowego i Informacji – organizator programu edukacyjnego Nowoczesne Zarządzanie Biznesem.