Treść głównego artykułu
Abstrakt
Celem artykułu jest zaprezentowanie modelu obejmującego zestaw cech charakterystycznych dla komunikowania fake science. Przedstawione rozważania mają charakter eksploracyjny. Na podstawie obserwacji i analizy doniesień dotyczących fake science przedstawiony został zbiór perswazyjnych elementów, które mogą perswazyjnie wpływać na odbiorców. Tworzą go: etos/autorytet niezależnego od systemu autora, pseudoeksperckie terminy, przystępny język, formalna obecność dowodów lub dowody anegdotyczne, patos – emocjonalny przykład, który udowadnia, że dany naukowy fake jest autentycznym doświadczeniem konkretnej osoby, tworzenie wspólnoty wykluczonych społecznie i wspieranie jej jako ekskluzywnej. W artykule opisano mechanizm oddziaływania tych elementów.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Oficynę Wydawniczą SGH autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.
Oficyna Wydawnicza SGH posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).
Osoby zainteresowane komercyjnym wykorzystaniem zawartości czasopisma proszone są o kontakt z Redakcją.
Referencje
- Aksamit, D. (2021). Ty masz rację, my prawników. Skąd się bierze siła pseudonauki?, https:// www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/2134354,1, ty-masz-racje-my-prawnikowskad-sie-bierze-sila-pseudonauki.read (dostęp: 17.09.2021).
- Demagog (2020). Nie, szczepionka na grypę nie podnosi ryzyka zakażenia koronawirusem, https://demagog.org.pl/fake_news/nie-szczepionka-na-grype-nie-podnosi-ryzykazakazenia-koronawirusem/ (dostęp: 17.09.2021).
- Dyer, O. (2007). GMC Hearing against Wakefield and Colleagues Opens. British Medical Journal, 335 (7612). DOI: 10.1136/bmj.39282.490764.AD.
- EFSA (2007). Statement on the Analysis of Data from a 90‐Day Rat Feeding Study with MON 863 Maize by the Scientific Panel on Genetically Modified Organisms (GMO), https:// efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.2903/j.efsa.2007.753 (dostęp: 17.09.2021).
- Fisher, W. R. (1989). Clarifying the Narrative Paradigm. Communication Monographs, 56 (1), 55–58.
- Gertz, B. (2020). Coronavirus Link to China Biowarfare Program Possible, Analyst Says. The Washington Times, https://www.washingtontimes.com/news/2020/jan/26/ coronavirus-link-to-china-biowarfare-program-possi/ (dostęp: 17.09.2021).
- Girard, R. (1987). Kozioł ofiarny. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
- Gress, S., Laurant, C., Defarge, N. et al. (2016). Dig1 Protects against Locomotor and Biochemical Dysfunctions Provoked by Roundup. BMC Complement Altern Med, 16 (234). DOI: 10.1186/s12906-016-1226–6.
- Gunning, R. (1952). The Technique of Clear Writing. New York: McGraw-Hill.
- Head, A. J., Braun, S., MacMillan, M., Yurkofsky, J., Bull, A. C. (2020). Covid-19: The First 100 Days of U. S. News Coverage: Lessons about the Media Ecosystem for Librarians. Educators, Students, and Journalists, https://projectinfolit.org/publications/covid19-the-first-100-days/ (dostęp: 17.09.2021).
- ISPortal (2020). Kolejny atak na „maszt 5G”. Mężczyzna piłą podcinał wieżę sieci komórkowej, https://isportal.pl/kolejny-atak-na-maszt-5 g-mezczyzna-pila-podcinal-wieze-sieci-komorkowej/ (dostęp: 17.09.2021).
- Kennedy, J. (2019). Populist Politics and Vaccine Hesitancy in Western Europe: An Analysis of National-Level Data. The European Journal of Public Health, 29 (3), 512–516.
- Linden, S. van der, Roozenbeek, J., Compton, J. (2020). Inoculating against Fake News about COVID-19. Frontiers in Psychology, 11, 566790. DOI: 10.3389/fpsyg.2020.566790.
- Mierzyńska, A. (2020). Epidemia dezinformacji w Polsce. Część fałszywek wskazuje na aktywność Rosji, https://oko.press/koronawirus-wywolal-dezinformacyjna-powodz/ (dostęp: 17.09.2021).
- Miłujcie się! (2017). Uzdrowił mnie z homoseksualizmu, https://milujciesie.pl/uzdrowil-mnie-z-homoseksualizmu.html (dostęp: 19.09.2021).
- Oleś, P. (2008). Autonarracyjna aktywność człowieka. W: B. Janusz, K. Gdowska, B. de Barbaro (red.), Narracje. Teoria i praktyka. Kraków: Wydawnictwo UJ, 39–40.
- PAN (2020). Koronawirus w Polsce: perspektywa psychologii społecznej. Wyniki pierwszej fali badania podłużnego przeprowadzonego na reprezentatywnej próbie Polaków i Polek, http://politicalcognition.psych.pan.pl/images/Raporty/raport_koronawirus.pdf (dostęp: 17.09.2021).
- PTS (2016). Stanowisko Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego na temat zdrowia osób o orientacji homoseksualnej, http://www.ptp.org.pl/modules.php?name=News&file=print&sid=659 (dostęp: 20.09.2021).
- Reuters Institute (2018). Digital News Report 2018, http://media.digitalnewsreport.org/ wp-content/uploads/2018/06/digital-news-report-2018.pdf (dostęp: 17.09.2021).
- Sakowski, Ł. (2018). Kąpiel w strukturyzowanej wodzie firmy Sante. Zdrowy zabieg czy oszustwo?, https://www.totylkoteoria.pl/kapiel-w-strukturyzowanej-wodzie-studio-sante/ (dostęp: 17.09.2021).
- Séralini, G. E., Cellier, D., de Vendomois, J. S. (2007). New Analysis of a Rat Feeding Study with a Genetically Modified Maize Reveals Signs of Hepatorenal Toxicity. Archives of Environmental Ccontamination and Toxicology, 52 (4), 596–602. DOI:
- 1007/s00244-006-0149–5.
- The American Psychiatric Association (2018). APA Reiterates Strong Opposition to Conversion Therapy, https://www.psychiatry.org/newsroom/news-releases/apa-reiteratesstrong-opposition-to-conversion-therapy (dostęp: 20.09.2021).
- Wasilewski, J. (2012). Opowieści o Polsce, Retoryka narracji. Warszawa: Headmade.
- Wasilewski, J. (2021). Kakofonia jest zaraźliwa, czyli nadmierne bogactwo mediów w czasach pandemii. W: K. Wolny-Zmorzyński, K. Doktorowicz, K. Konarska (red.), Klinika Dziennikarstwa – informacja czy mizeria informacji?. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 57–89.
- Wasilewski, J., Kostrzewa, A. (2019). Jak postrzeganie autorstwa tekstu wpływa na ocenę jego zrozumiałości, wartości i walorów estetycznych oraz na emocje wywołane tekstem. Oblicza Komunikacji, 11, 151–168.
- Wasilewski, J., Kowalski, J., Kostrzewa, A., Pawłowska, B. (2017). Gdyby Szekspir pisał disco polo… Wpływ źródła tekstu na jego ocenę. Studia Medioznawcze, 3, https:// studiamedioznawcze.pl/Numery/2017_3_70/wasilewski.pdf (dostęp: 17.09.2021).
- Zarocostas, J. (2020). How to Fight an Infodemic. Lancet, 395 (10225).
Referencje
Aksamit, D. (2021). Ty masz rację, my prawników. Skąd się bierze siła pseudonauki?, https:// www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/2134354,1, ty-masz-racje-my-prawnikowskad-sie-bierze-sila-pseudonauki.read (dostęp: 17.09.2021).
Demagog (2020). Nie, szczepionka na grypę nie podnosi ryzyka zakażenia koronawirusem, https://demagog.org.pl/fake_news/nie-szczepionka-na-grype-nie-podnosi-ryzykazakazenia-koronawirusem/ (dostęp: 17.09.2021).
Dyer, O. (2007). GMC Hearing against Wakefield and Colleagues Opens. British Medical Journal, 335 (7612). DOI: 10.1136/bmj.39282.490764.AD.
EFSA (2007). Statement on the Analysis of Data from a 90‐Day Rat Feeding Study with MON 863 Maize by the Scientific Panel on Genetically Modified Organisms (GMO), https:// efsa.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.2903/j.efsa.2007.753 (dostęp: 17.09.2021).
Fisher, W. R. (1989). Clarifying the Narrative Paradigm. Communication Monographs, 56 (1), 55–58.
Gertz, B. (2020). Coronavirus Link to China Biowarfare Program Possible, Analyst Says. The Washington Times, https://www.washingtontimes.com/news/2020/jan/26/ coronavirus-link-to-china-biowarfare-program-possi/ (dostęp: 17.09.2021).
Girard, R. (1987). Kozioł ofiarny. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie.
Gress, S., Laurant, C., Defarge, N. et al. (2016). Dig1 Protects against Locomotor and Biochemical Dysfunctions Provoked by Roundup. BMC Complement Altern Med, 16 (234). DOI: 10.1186/s12906-016-1226–6.
Gunning, R. (1952). The Technique of Clear Writing. New York: McGraw-Hill.
Head, A. J., Braun, S., MacMillan, M., Yurkofsky, J., Bull, A. C. (2020). Covid-19: The First 100 Days of U. S. News Coverage: Lessons about the Media Ecosystem for Librarians. Educators, Students, and Journalists, https://projectinfolit.org/publications/covid19-the-first-100-days/ (dostęp: 17.09.2021).
ISPortal (2020). Kolejny atak na „maszt 5G”. Mężczyzna piłą podcinał wieżę sieci komórkowej, https://isportal.pl/kolejny-atak-na-maszt-5 g-mezczyzna-pila-podcinal-wieze-sieci-komorkowej/ (dostęp: 17.09.2021).
Kennedy, J. (2019). Populist Politics and Vaccine Hesitancy in Western Europe: An Analysis of National-Level Data. The European Journal of Public Health, 29 (3), 512–516.
Linden, S. van der, Roozenbeek, J., Compton, J. (2020). Inoculating against Fake News about COVID-19. Frontiers in Psychology, 11, 566790. DOI: 10.3389/fpsyg.2020.566790.
Mierzyńska, A. (2020). Epidemia dezinformacji w Polsce. Część fałszywek wskazuje na aktywność Rosji, https://oko.press/koronawirus-wywolal-dezinformacyjna-powodz/ (dostęp: 17.09.2021).
Miłujcie się! (2017). Uzdrowił mnie z homoseksualizmu, https://milujciesie.pl/uzdrowil-mnie-z-homoseksualizmu.html (dostęp: 19.09.2021).
Oleś, P. (2008). Autonarracyjna aktywność człowieka. W: B. Janusz, K. Gdowska, B. de Barbaro (red.), Narracje. Teoria i praktyka. Kraków: Wydawnictwo UJ, 39–40.
PAN (2020). Koronawirus w Polsce: perspektywa psychologii społecznej. Wyniki pierwszej fali badania podłużnego przeprowadzonego na reprezentatywnej próbie Polaków i Polek, http://politicalcognition.psych.pan.pl/images/Raporty/raport_koronawirus.pdf (dostęp: 17.09.2021).
PTS (2016). Stanowisko Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego na temat zdrowia osób o orientacji homoseksualnej, http://www.ptp.org.pl/modules.php?name=News&file=print&sid=659 (dostęp: 20.09.2021).
Reuters Institute (2018). Digital News Report 2018, http://media.digitalnewsreport.org/ wp-content/uploads/2018/06/digital-news-report-2018.pdf (dostęp: 17.09.2021).
Sakowski, Ł. (2018). Kąpiel w strukturyzowanej wodzie firmy Sante. Zdrowy zabieg czy oszustwo?, https://www.totylkoteoria.pl/kapiel-w-strukturyzowanej-wodzie-studio-sante/ (dostęp: 17.09.2021).
Séralini, G. E., Cellier, D., de Vendomois, J. S. (2007). New Analysis of a Rat Feeding Study with a Genetically Modified Maize Reveals Signs of Hepatorenal Toxicity. Archives of Environmental Ccontamination and Toxicology, 52 (4), 596–602. DOI:
1007/s00244-006-0149–5.
The American Psychiatric Association (2018). APA Reiterates Strong Opposition to Conversion Therapy, https://www.psychiatry.org/newsroom/news-releases/apa-reiteratesstrong-opposition-to-conversion-therapy (dostęp: 20.09.2021).
Wasilewski, J. (2012). Opowieści o Polsce, Retoryka narracji. Warszawa: Headmade.
Wasilewski, J. (2021). Kakofonia jest zaraźliwa, czyli nadmierne bogactwo mediów w czasach pandemii. W: K. Wolny-Zmorzyński, K. Doktorowicz, K. Konarska (red.), Klinika Dziennikarstwa – informacja czy mizeria informacji?. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 57–89.
Wasilewski, J., Kostrzewa, A. (2019). Jak postrzeganie autorstwa tekstu wpływa na ocenę jego zrozumiałości, wartości i walorów estetycznych oraz na emocje wywołane tekstem. Oblicza Komunikacji, 11, 151–168.
Wasilewski, J., Kowalski, J., Kostrzewa, A., Pawłowska, B. (2017). Gdyby Szekspir pisał disco polo… Wpływ źródła tekstu na jego ocenę. Studia Medioznawcze, 3, https:// studiamedioznawcze.pl/Numery/2017_3_70/wasilewski.pdf (dostęp: 17.09.2021).
Zarocostas, J. (2020). How to Fight an Infodemic. Lancet, 395 (10225).