Zniekształcenia i błędy poznawcze a zachowania zakupowe konsumentów – wyniki analizy bibliometrycznej publikacji indeksowanych w bazach Scopus oraz Web of Science
DOI:
https://doi.org/10.33119/SIP.2023.188.4Słowa kluczowe:
konsument, zachowania konsumentów, błędy poznawcze,, systematyczny przegląd literaturyAbstrakt
Celem niniejszego artykułu jest dokonanie przeglądu i zidentyfikowanie dotychczasowych badań poświęconych problematyce zniekształceń poznawczych w zachowaniach konsumentów. Dynamiczny rozwój technologii informacyjno-komunikacyjnych, a także rosnące znaczenie konsumpcji w środowisku wirtualnym sprawiły, że zmieniły się skala, specyfika oraz sposób rozumienia błędów poznawczych towarzyszących zachowaniom konsumenckim. W szczególności problem ten dotyczy podejmowania decyzji zakupowych w środowisku wirtualnym oraz przeciążenia informacyjnego, które sprzyja zwiększeniu podatności na manipulację ze strony reklamodawców. Poruszona w artykule problematyka została zbadana przede wszystkim na gruncie nauk o zarządzaniu, w tym marketingu, ale także psychologii, w szczególności w subdyscyplinach psychologia poznawcza oraz psychologia społeczna. W niniejszym artykule przedstawiono historię badań nad błędami poznawczymi, wskazano tematy dominujące w tym obszarze, a także zidentyfikowano obecne obszary zainteresowań badaczy. W części empirycznej artykułu autorka przedstawiła wyniki analizy bibliometrycznej publikacji poświęconych tytułowej problematyce, indeksowanych w bazach Scopus oraz Web of Science. W świetle uzyskanych wyników badań można stwierdzić, że wśród analizowanych pozycji literaturowych stosunkowo niewiele pochodziło z obszaru marketingu. Wśród najnowszych publikacji, mających istotny wkład w rozwój nauki (zidentyfikowany przez liczbę cytowań), dominują te poświęcone społecznej odpowiedzialności biznesu, a także psychologicznym uwarunkowaniom podejmowania decyzji.
Downloads
Bibliografia
2. Bartosik-Purgat M. [2012], Czynniki kulturowe a zachowania konsumentów. Ujęcie modelowe w świetle badań międzynarodowych, „Marketing i Rynek”, nr 10.
3. Battaglio J., Paul R., Belardinelli P., Belle N., Cantarelli P. [2018], Behavioral Public Administration Ad Fontes: A Synthesis of Research on Bounded Rationality, Cognitive Biases, and Nudging in Public Organizations, „Public Administration Review”, 79, https://doi.org/10.1111/puar.12994
4. Bazerman M.H., Moore D.A. [2013], Judgment in Managerial Decision Making, John Wiley & Sons, Hoboken.
5. Beckwith N.E., Kassarjian H., Lehmann D.R. [1978], Halo Effects in Marketing Research: Review and Prognosis, „NA – Advances in Consumer Research”, 5.
6. Blumenthal-Barby J.S., Krieger H. [2015], Cognitive Biases and Heuristics in Medical Decision Making: A Critical Review Using a Systematic Search Strategy. Medical Decision Making: An International, „Journal of the Society for Medical Decision Making”, 35(4), https://doi.org/10.1177/0272989X14547740
7. Czakon W. [2011], Metodyka systematycznego przeglądu literatury, „Przegląd Organizacji”, nr 3.
8. Dobelli R. [2011], The Art of Thinking Clearly, Harper Paperbacks, New York.
9. Ferrari G., Pezzuolo A., Nizami A.S., Marinello F. [2020], Bibliometric Analysis of Trends in Biomass for Bioenergy Research, „Energies”, 13(14), https://doi.org/10.3390/en13143714
10. Fidel R. [2012], Human Information Interaction: An Ecological Approach to Information Behavior, MIT Press, Cambridge, MA.
11. Folkes V.S. [1988], The Availability Heuristic and Perceived Risk, „Journal of Consumer Research”, 15(1).
12. Howard D.J., Barry T.E. [1994], The Role of Thematic Congruence between a Mood-Inducing Event and an Advertised Product in Determining the Effects of Mood on Brand Attitudes, „Journal of Consumer Psychology”, 3(1), https://doi.org/10.1016/S1057-7408(08)80026-5
13. Jegadeesh N., Titman S. [1993], Returns to Buying Winners and Selling Losers: Implications for Stock Market Efficiency, „The Journal of Finance”, 48, https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.1993.tb04702.x
14. Kahneman D. [2013], Thinking, Fast and Slow, Farrar, Straus and Giroux, New York.
15. Kahneman D., Slovic P., Tversky A. (eds.) [1982], Judgment under Uncertainty: Heuristics and Biases, Cambridge University Press, https://doi.org/10.1017/CBO9780511809477
16. Katona G. [2013], Psychological Analysis of Economic Behavior, „Econometrica”, 20, https://doi.org/10.2307/1907857.
17. Koźmiński A.K., Piotrowski W. [2013], Zarządzanie. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
18. Kruglanski A.W., Ajzen I. [1983], Bias and Error in Human Judgment, „European Journal of Social Psychology”, 13(1), https://doi.org/10.1002/ejsp.2420130102.
19. Lenart-Gąsiniec R. [2021], Systematyczny przegląd literatury w naukach społecznych, Wydaniwctwo Naukowe Scholar, Warszawa.
20. Lis A., Sudolska A., Tomanek M. [2020], Mapping Research on Sustainable Supply-Chain Management, „Sustainability”, 12(10).
21. Nazlan N.H., Tanford S., Montgomery R. [2018], The Effect of Availability Heuristics in Online Consumer Reviews, „Journal of Consumer Behaviour”, 17, https://doi.org/10.1002/cb.1731
22. Orłowska A., Mazur Z., Łaguna M. [2017], Systematyczny przegląd literatury: Na czym polega i czym różni się od innych przeglądów?, „Ogrody Nauk i Sztuk”, 7, https://doi.org/10.15503/onis2017.350.363
23. Pritchard A. [1969], Statistical Bibliography or Bibliometrics, „Journal of Documentation”, 25.
24. Rabin B.A., Cakici J., Golden C.A. i in. [2022], A Citation Analysis and Scoping Systematic Review of the Operationalization of the Practical, Robust Implementation and Sustainability Model (PRISM), „Implementation Science”, 17.
25. Rekowski M. [2009], Mikroekonomia, Wydawnictwo Wrokopa SA spółka z o.o., Poznań.
26. Saposnik G., Redelmeier D., Ruff C.C., Tobler P.N. [2016], Cognitive Biases Associated with Medical Decisions: A Systematic Review, „BMC Medical Informatics and Decision Making”, 16(1), https://doi.org/10.1186/s12911-016-0377-1
27. Schmutte J., Duncan J.R. [2014], Making Independence Decisions under the Code of Professional Conduct: Understanding and Controlling Common Cognitive Biases, „The CPA Journal”, 10(2).
28. Senda J. [1998], Podstawowe aspekty racjonalności zachowań konsumenckich, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, 2.
29. Simonson I., Drolet A. [2004], Anchoring Effects on Consumers’ – Willingness-to-Pay and Willingness-to-Accept, „Journal of Consumer Research”, 31(3), https://doi.org/10.1086/425103
30. Szczepański J. [1981], Konsumpcja a rozwój człowieka: Wstęp do antropologicznej teorii konsumpcji, PWE, Warszawa.
31. Tversky A., Kahneman D. [1992], Advances in Prospect Theory: Cumulative Representation of Uncertainty, „Journal of Risk and Uncertainty”, 5(4), http://www.jstor.org/stable/41755005
32. Wilke A., Mata R. [2012], Cognitive Bias, w: Encyclopedia of Human Behavior, red. V.S. Ramachandran, vol. 1. A–D, Academic Press, London.
33. Zhao X., Lynch J.G., Chen J.Q. [2010], Reconsidering Baron and Kenny: Myths and Truths about Mediation Analysis, „Journal of Consumer Research”, 37(2), https://doi.org/10.1086/651257
34. Zupic I., Cater T. [2015], Bibliometric Methods in Management and Organization, „Organizational Research Methods”, 18(3)
