Wpływ sztucznej inteligencji na rynek finansowy w procesie podejmowania decyzji ekonomicznych – szanse, wyzwania i rekomendacje
DOI:
https://doi.org/10.33119/SIP.2023.192.5Słowa kluczowe:
nowe technologie, rekomendacje, sektor finansów, sztuczna inteligencja, uczenie maszynoweAbstrakt
Celem artykułu jest analiza wybranych zagadnień dotyczących sztucznej inteligencji – jej wpływu na rynek finansowy z uwzględnieniem istniejących szans i wyzwań – oraz przedstawienie rekomendacji w zakresie stabilności, bezpieczeństwa i przejrzystości jej zastosowania. Posłużono się w tym celu analizą danych wtórnych, takich jak literatura przedmiotu (krajowa i zagraniczna), analizą systemową aktów prawnych, a także przeglądem dostępnych raportów. Za nieustanny rozwój sztucznej inteligencji na rynkach finansowych odpowiada wiele różnorodnych czynników, co sprawia, że można go postrzegać zarówno jako szansę, jak i wyzwanie. Przyjęta w artykule metodologia pozwoliła na wyłonienie i sprecyzowanie obszarów, w których występują bariery utrudniające zastosowanie sztucznej inteligencji. Na podstawie wybranych przykładów przedstawiono rozwiązania będące rekomendacją w tym zakresie.
Downloads
Download data is not yet available.
Bibliografia
Dokumenty prawne
1. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Banku Centralnego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie strategii dla UE w zakresie finansów cyfrowych (COM/2020/591).
2. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Banku Centralnego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Plan działania
w zakresie technologii finansowej: w kierunku bardziej konkurencyjnego i innowacyjnego europejskiego sektora finansowego (COM/2018/0109).
3. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2552 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie operacyjnej odporności cyfrowej sektora finansowego i zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1060/2009, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 909/2014 oraz (UE) 2016/1011 (tekst mający znaczenie dla EOG).
4. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie
o ochronie danych).
5. Uchwała nr 196 Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia „Polityki dla rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce od roku 2020” (M. P. 2021 poz. 23).
6. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz.U. 2022 poz. 2324).
Wydawnictwa zwarte
1. Brynjolfsson, E., Mcafee, A. (2015). Drugi wiek maszyn. Praca, postęp i dobrobyt w czasach genialnych technologii. Warszawa: MT Biznes.
2. Gadre-Patwardhan, S., Katdare, V. V., Joshi, M. R. (2016). A Review of Artificially Intelligent Applications in the Financial Domain. W: Artificial Inteligencie in Financial Markets. New
Developments in Quantitative Trading and Investment, C. Dunis, P. Middleton, A. Karathanasopolous, K. Theofilatos (Eds.). London: Palgrave Macmillan.
3. Minsky, M. (1967). Computation: Finite and Infinite Machines. Prentice-Hall: Englewood Cliffs.
4. Płoszajski, P. (2016). Czy nadszedł zmierzch monopolu człowieka na inteligencję? O maszynach myślących jak ludzie i ludziach myślących jak maszyny. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
5. Płoszajski, P. (red.) (2016). Społeczna odpowiedzialność technologii. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
6. Simon, H. (1965). The Shape of Automation for Man and Management, Machines Will Be Capable, within Twenty Years, of Doing Any Work That a Man Can Do. New York: Harper and Row.
7. Turing, A. M. (2009). Computing Machinery and Intelligence. W: Parsing the Turing Test. Philosophical and Methodological Issues in the Quest for the Thinking Computer, R. Epstein, G. Roberts, G. Beber (Eds.). Dordrecht: Springer.
Artykuły prasowe i okolicznościowe
1. Balicki, J. (2015). Wybrane paradygmaty sztucznej inteligencji w informatycznych systemach finansowych, Współczesna Gospodarka, 4.
2. Łańcucki, J. (2019). Wpływ innowacyjnych technologii na funkcjonowanie rynku ubezpieczeniowego, Prawo Asekuracyjne, 2 (99).
3. Rojszczak, M. (2020). Sztuczna inteligencja w innowacjach finansowych – aspekty prawne i regulacyjne, Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny, 2 (9).
4. Stylec-Szromek, P. (2018). Sztuczna inteligencja – prawo, odpowiedzialność, etyka, Organizacja i Zarządzanie, 123.
Materiały internetowe
1. Anderson, J., Bholat, D., Gharbawi, M., Thew, O. (2021). Wpływ pandemii na wykorzystanie sztucznej inteligencji w bankowości, https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/rynkifinansowe/ban-kowosc/wplyw-pandemii-na-wykorzystanie-sztucznej-inteligencji-w-bankowosci/ (dostęp: 24.02.2023).
2. Biallas, M., O’Neill, F. (2020). Artificial Intelligence Innovation in Financial Services, https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/34305/Artificial-Intelligence-Innovation-in-Financial-Services.pdf?sequence=1&isAllowed=y (dostęp: 16.02.2023).
3. Buchanan, B. (2019). Artificial Intelligence in Finance, http://doi.org/10.5281/zenodo.2612537 (dostęp: 16.02.2023).
4. Chatterjee, S. (2020). Algorithm Usage Rises in Choppy Currency Markets, https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-currencies-survey-idUSKBN22H1ST (dostęp: 1.03.2023).
5. Ciesielski, M. (2021). Sztuczna inteligencja w bankach powinna być szybciej wdrażana, https://www.obserwatorfinansowy.pl/bez-kategorii/rotator/sztuczna-inteligencja-w-bankach-powinna-byc szybciej-wdrazana/ (dostęp: 20.02.2023).
6. Columbus, L. (2020). The State of AI Adoption in Financial Services, https://www.forbes.com/sites/louiscolumbus/2020/10/31/the-state-of-ai-adoption-in-financial-services/?sh=3833dbfd2aac (dostęp: 3.03.2023).
7. Domański, T. (2017). Założyciel Alibaby nie pozostawia złudzeń: jeśli pracujesz w banku, zacznij szukać nowej pracy, https://www.spidersweb.pl/2017/07/sztuczna-inteligencja-automatyzacja-bankow.html (dostęp: 15.02.2023).
8. EBA (2021). Discussion Paper on Machine Learning for IRB Models, https://www.eba.europa. eu/sites/default/documents/files/document_library/Publications/Discussions/2022/Discussion% 20on%20machine%20learning%20for%20IRB%20models/1023883/Discussion%
20paper%20on%20machine%20learning%20for%20IRB%20models.pdf (dostęp: 6.04.2023).
9. Finextra Research (2018). AI in Financial Services: Next Steps to Realising the Potential, https://www.opentext.com/file_source/OpenText/en_US/PDF/wp-ai-financial-services-next-steps-to-realising-the-potential-en.pdf (dostęp: 20.02.2023).
10. IBM (2023). Enterprise Security Solutions, https://www.ibm.com/analytics/fraud-prediction (dostęp: 17.02.2023).
11. Kabza, M. (2019). Sztuczna inteligencja zmienia system finansowy, https://www.obserwatorfinansowy. pl/forma/analizy-debata/analizy/sztuczna-inteligencja-zmienia-systemfinansowy/ (dostęp: 24.02.2023).
12. Kochaniak, M. (2016). Sztuczna inteligencja w służbie bankowości spółdzielczej, https://bs.net.pl/artykuly-nietylko-dla-informatykow/sztuczna-inteligencja-w-sluzbie-bankowosci-spoldzielczej (dostęp: 15.02.2023).
13. Maskey, S. (2018). How Artificial Intelligence Is Helping Financial Institutions, https://www.forbes.com/sites/forbestechcouncil/2018/12/05/how-artificial-intelligence-is-helping-financial-institutions/?sh=33152857460a (dostęp: 20.02.2023).
14. Microsoft Ignite (2023). Uczenie głębokie a uczenie maszynowe w usłudze Azure Machine Learning, https://learn.microsoft.com/pl-pl/azure/machine-learning/concept-deep-learningvs-machine-learning?view=azureml-api-2 (dostęp: 12.02.2023).
15. Temida (2023). Bezpieczne finanse, https://temida.io/ (dostęp: 1.03.2023).
16. Wiaterek, J. (2017). Sztuczna inteligencja – analiza SWOT z perspektywy bankowości, http://alterum.pl/uploaded/Sztuczna%20inteligencja.pdf (dostęp: 20.02.2023).
17. Wojewnik, P., Grzybek, S., Biecek, P., Ogonowski, D., Chlebus, M. (2021). Sztuczna inteligencja wkracza do ryzyka kredytowego, https://www.bikhub.pl/pl/aktualnosci/sztuczna-inteligencja-wkracza-do-ryzkredytowego.html (dostęp: 16.02.2023).
1. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Banku Centralnego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie strategii dla UE w zakresie finansów cyfrowych (COM/2020/591).
2. Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Banku Centralnego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Plan działania
w zakresie technologii finansowej: w kierunku bardziej konkurencyjnego i innowacyjnego europejskiego sektora finansowego (COM/2018/0109).
3. Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2552 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie operacyjnej odporności cyfrowej sektora finansowego i zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1060/2009, (UE) nr 648/2012, (UE) nr 600/2014, (UE) nr 909/2014 oraz (UE) 2016/1011 (tekst mający znaczenie dla EOG).
4. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie
o ochronie danych).
5. Uchwała nr 196 Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2020 r. w sprawie ustanowienia „Polityki dla rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce od roku 2020” (M. P. 2021 poz. 23).
6. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz.U. 2022 poz. 2324).
Wydawnictwa zwarte
1. Brynjolfsson, E., Mcafee, A. (2015). Drugi wiek maszyn. Praca, postęp i dobrobyt w czasach genialnych technologii. Warszawa: MT Biznes.
2. Gadre-Patwardhan, S., Katdare, V. V., Joshi, M. R. (2016). A Review of Artificially Intelligent Applications in the Financial Domain. W: Artificial Inteligencie in Financial Markets. New
Developments in Quantitative Trading and Investment, C. Dunis, P. Middleton, A. Karathanasopolous, K. Theofilatos (Eds.). London: Palgrave Macmillan.
3. Minsky, M. (1967). Computation: Finite and Infinite Machines. Prentice-Hall: Englewood Cliffs.
4. Płoszajski, P. (2016). Czy nadszedł zmierzch monopolu człowieka na inteligencję? O maszynach myślących jak ludzie i ludziach myślących jak maszyny. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
5. Płoszajski, P. (red.) (2016). Społeczna odpowiedzialność technologii. Warszawa: Oficyna Wydawnicza SGH.
6. Simon, H. (1965). The Shape of Automation for Man and Management, Machines Will Be Capable, within Twenty Years, of Doing Any Work That a Man Can Do. New York: Harper and Row.
7. Turing, A. M. (2009). Computing Machinery and Intelligence. W: Parsing the Turing Test. Philosophical and Methodological Issues in the Quest for the Thinking Computer, R. Epstein, G. Roberts, G. Beber (Eds.). Dordrecht: Springer.
Artykuły prasowe i okolicznościowe
1. Balicki, J. (2015). Wybrane paradygmaty sztucznej inteligencji w informatycznych systemach finansowych, Współczesna Gospodarka, 4.
2. Łańcucki, J. (2019). Wpływ innowacyjnych technologii na funkcjonowanie rynku ubezpieczeniowego, Prawo Asekuracyjne, 2 (99).
3. Rojszczak, M. (2020). Sztuczna inteligencja w innowacjach finansowych – aspekty prawne i regulacyjne, Internetowy Kwartalnik Antymonopolowy i Regulacyjny, 2 (9).
4. Stylec-Szromek, P. (2018). Sztuczna inteligencja – prawo, odpowiedzialność, etyka, Organizacja i Zarządzanie, 123.
Materiały internetowe
1. Anderson, J., Bholat, D., Gharbawi, M., Thew, O. (2021). Wpływ pandemii na wykorzystanie sztucznej inteligencji w bankowości, https://www.obserwatorfinansowy.pl/tematyka/rynkifinansowe/ban-kowosc/wplyw-pandemii-na-wykorzystanie-sztucznej-inteligencji-w-bankowosci/ (dostęp: 24.02.2023).
2. Biallas, M., O’Neill, F. (2020). Artificial Intelligence Innovation in Financial Services, https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/34305/Artificial-Intelligence-Innovation-in-Financial-Services.pdf?sequence=1&isAllowed=y (dostęp: 16.02.2023).
3. Buchanan, B. (2019). Artificial Intelligence in Finance, http://doi.org/10.5281/zenodo.2612537 (dostęp: 16.02.2023).
4. Chatterjee, S. (2020). Algorithm Usage Rises in Choppy Currency Markets, https://www.reuters.com/article/us-health-coronavirus-currencies-survey-idUSKBN22H1ST (dostęp: 1.03.2023).
5. Ciesielski, M. (2021). Sztuczna inteligencja w bankach powinna być szybciej wdrażana, https://www.obserwatorfinansowy.pl/bez-kategorii/rotator/sztuczna-inteligencja-w-bankach-powinna-byc szybciej-wdrazana/ (dostęp: 20.02.2023).
6. Columbus, L. (2020). The State of AI Adoption in Financial Services, https://www.forbes.com/sites/louiscolumbus/2020/10/31/the-state-of-ai-adoption-in-financial-services/?sh=3833dbfd2aac (dostęp: 3.03.2023).
7. Domański, T. (2017). Założyciel Alibaby nie pozostawia złudzeń: jeśli pracujesz w banku, zacznij szukać nowej pracy, https://www.spidersweb.pl/2017/07/sztuczna-inteligencja-automatyzacja-bankow.html (dostęp: 15.02.2023).
8. EBA (2021). Discussion Paper on Machine Learning for IRB Models, https://www.eba.europa. eu/sites/default/documents/files/document_library/Publications/Discussions/2022/Discussion% 20on%20machine%20learning%20for%20IRB%20models/1023883/Discussion%
20paper%20on%20machine%20learning%20for%20IRB%20models.pdf (dostęp: 6.04.2023).
9. Finextra Research (2018). AI in Financial Services: Next Steps to Realising the Potential, https://www.opentext.com/file_source/OpenText/en_US/PDF/wp-ai-financial-services-next-steps-to-realising-the-potential-en.pdf (dostęp: 20.02.2023).
10. IBM (2023). Enterprise Security Solutions, https://www.ibm.com/analytics/fraud-prediction (dostęp: 17.02.2023).
11. Kabza, M. (2019). Sztuczna inteligencja zmienia system finansowy, https://www.obserwatorfinansowy. pl/forma/analizy-debata/analizy/sztuczna-inteligencja-zmienia-systemfinansowy/ (dostęp: 24.02.2023).
12. Kochaniak, M. (2016). Sztuczna inteligencja w służbie bankowości spółdzielczej, https://bs.net.pl/artykuly-nietylko-dla-informatykow/sztuczna-inteligencja-w-sluzbie-bankowosci-spoldzielczej (dostęp: 15.02.2023).
13. Maskey, S. (2018). How Artificial Intelligence Is Helping Financial Institutions, https://www.forbes.com/sites/forbestechcouncil/2018/12/05/how-artificial-intelligence-is-helping-financial-institutions/?sh=33152857460a (dostęp: 20.02.2023).
14. Microsoft Ignite (2023). Uczenie głębokie a uczenie maszynowe w usłudze Azure Machine Learning, https://learn.microsoft.com/pl-pl/azure/machine-learning/concept-deep-learningvs-machine-learning?view=azureml-api-2 (dostęp: 12.02.2023).
15. Temida (2023). Bezpieczne finanse, https://temida.io/ (dostęp: 1.03.2023).
16. Wiaterek, J. (2017). Sztuczna inteligencja – analiza SWOT z perspektywy bankowości, http://alterum.pl/uploaded/Sztuczna%20inteligencja.pdf (dostęp: 20.02.2023).
17. Wojewnik, P., Grzybek, S., Biecek, P., Ogonowski, D., Chlebus, M. (2021). Sztuczna inteligencja wkracza do ryzyka kredytowego, https://www.bikhub.pl/pl/aktualnosci/sztuczna-inteligencja-wkracza-do-ryzkredytowego.html (dostęp: 16.02.2023).
Pobrania
Opublikowane
2023-11-23
Jak cytować
Ziółkowska, E. . (2023). Wpływ sztucznej inteligencji na rynek finansowy w procesie podejmowania decyzji ekonomicznych – szanse, wyzwania i rekomendacje. Studia I Prace Kolegium Zarządzania I Finansów , (192), 89–108. https://doi.org/10.33119/SIP.2023.192.5
Numer
Dział
Dział główny
