Ryzyko biznesowe w pasażerskim lotnictwie cywilnym – w poszukiwaniu źródeł niestabilności sektora

Autor

DOI:

https://doi.org/10.33119/SIP.2025.201.2

Słowa kluczowe:

biznes lotniczy, ryzyko biznesowe, makrootoczenie

Abstrakt

Działalność podmiotów tworzących sektor pasażerskiego lotnictwa cywilnego charakteryzuje się dużą niestabilnością. Jej źródłem są często występujące zmiany w makrootoczeniu sektora oraz w nim samym, mające istotny wpływ na jego funkcjonowanie. Oznacza to, że sektor ten cechuje się wysokim poziomem ryzyka biznesowego, które opisuje możliwość (prawodopodobieństwo) wystąpienia takich zmian. Poniższe opracowanie porządkuje kwestie ryzyka biznesowego, w szczególności jego rodzaje, które mają największy wpływ na funkcjonowanie linii lotniczych, lotnisk, zarządzających przestrzenią powietrzną i innych podmiotów tworzących ten sektor. W badaniach wykorzystano analizę przypadków wybranych zdarzeń stanowiących materializację różnych ryzyk biznesowych typowych dla sektora pasażerskiego transportu lotniczego. Przeprowadzone analizy wskazują, że rodzajem ryzyka, które potencjalnie może mieć (i historycznie miało) największy wpływ na funkcjonowanie sektora, jest ryzyko polityczne (w tym geopolityczne i regulacyjne), ponieważ związane z nim zdarzenia wpływają często na podstawy funkcjonowania lotnictwa pasażerskiego.

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

Dokumenty prawne

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1008/2008 z dnia 24 września 2008 r. w sprawie wspólnych zasad wykonywania przewozów lotniczych na terenie Wspólnoty

(Dz.U. UE L 293 z 31.10.2008).

Wydawnictwa zwarte

Gierszewska, G., Romanowska, M. (2007). Analiza strategiczna przedsiębiorstwa. Warszawa: PWE.

Pilarski, A. M. (2007). Why Can’t We Make Money in Aviation. Farnham: Ashgate.

Pyke, D., Sibdari, S. (2018). Risk Management in the Airline Industry. W: Finance and Risk Management for International Logistics and the Supply Chain, S. Gong, K. Cullinane (Eds.). Amsterdam: Elsevier.

Knight, F. H. (1921). Risk, Uncertainty and Profit. Ipswich: Riverside Press.

Artykuły naukowe

Barbot, C., D’Alfonso, T., Malighetti, P., Redondi, R. (2013). Vertical Collusion Between Airports and Airlines: An Empirical Test for the European Case, Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 57, s. 3–15.

Belobaba, P. P. (1987). Survey Paper – Airline Yield Management An Overview of Seat Inventory Control, Transportation Science, 21 (2), s. 63–73.

Bendinelli, W. E., Bettini, H. F. A. J., Oliveira, A. V. M. (2016). Airline Delays, Congestion Internalization and Non-Price Spillover Effects of Low Cost Carrier Entry, Transportation Research Part A: Policy and Practice, 85, s. 39–52.

Borsati, M., Fageda, X. (2024). Airline Price Responses in the Face of Demand Shocks: European Lessons from the COVID-19 Pandemic, Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 186.

Borsky, S., Unterberger, Ch. (2019). Bad Weather and Flight Delays: The Impact of Sudden and Slow Onset Weather Events, Economics of Transportation, 18, s. 10–26.

Doff, R. (2008). Defining and Measuring Business Risk in an Economic-Capital Framework, Journal of Risk Finance, 9, s. 317–333.

Dresner, M. E., Zou, L. (2024). Do Open Skies Still Matter?, Journal of the Air Transport Research Society, 2.

Ersen, E. (2017). Evaluating the Fighter Jet Crisis in Turkish-Russian Relations, Insight Turkey, 19 (4), s. 85–103.

Forsyth, P., Dwyer, L. (2010). Exchange Rate Changes and the Cost Competitiveness of International Airlines: The Aviation Trade Weighted Index, Research in Transportation Economics, 26 (1), s. 12–17.

Hanson, D., Delibasi, T. T., Gatti, M., Cohen, Sh. (2022). How Do Changes in Economic Activity Affect Air Passenger Traffic? The Use of State-Dependent Income Elasticities to Improve Aviation Forecasts, Journal of Air Transport Management, 98.

Kiracı, K., Vasigh, B. (2024). A Novel Approach to Determinants of Corporate Cash Holdings: Evidence from the Airline Industry, Journal of Air Transport Management, 120.

Michalak, J. (2004). Refleksje nad pojęciem ryzyka, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 66, s. 119–131.

Samunderu, E., Perret, J. K., Geller, G. (2023). The Economic Value Rationale of Fuel Hedging: An Empirical Perspective from the Global Airline Industry, Journal of Air Transport Management, 106.

Şimşek, D., Aktürk, M. S. (2022). Resilient Airline Scheduling to Minimize Delay Risks, Transportation Research Part C: Emerging Technologies, 141.

Sun, X., Zheng, Ch., Wandelt, S., Zhang, A. (2024). Airline Competition: A Comprehensive Review of Recent Research, Journal of the Air Transport Research Society, 2.

Turner, P. A, Lim, S. H. (2015). Hedging Jet Fuel Price Risk: The Case of U. S. Passenger Airlines, Journal of Air Transport Management, 44–45, s. 54–64.

de Wit, J. G. (2014). Unlevel Playing Field? Ah Yes, You Mean Protectionism, Journal of Air Transport Management, 41, s. 22–29.

Zhang, F., Graham, D. (2020). Air Transport and Economic Growth: A Review of the Impact Mechanism and Causal Relationships, Transport Reviews, 40, s. 1–23.

Zou, L., Reynolds-Feighan, A., Yu, Ch. (2022). Airline Seasonality: An Explorative Analysis of Major Low-Cost Carriers in Europe and the United States, Journal of Air Transport Management, 105.

Materiały internetowe

Dudley, D. (2021). Iran Tries To Revive $ 16 Billion Deal For 80 Boeing Jets, Forbes, https://www.forbes.com/sites/dominicdudley/2021/04/20/iran-tries-to-revive-16‑billion-deal-for-80‑boeing-jets/ (dostęp: 23.11.2024).

DW (2015). Turkish F-16 s Shoot Down Russian Warplane, https://www.dw.com/en/turkishf-16‑fighter-jets-shoot-down-russian-warplane-after-airspace-violation/a-18870477 (dostęp:27.11.2024).

IATA (2019). IATA Economics’ Chart of the Week, Air Travel GDP Multiplier Falls Sharply Back to its 20‑year Median, https://www.iata.org/en/iata-repository/publications/economic-reports/air-travel-gdp-multiplier-falls-sharply-back-to-its-20‑year-median/ (dostęp: 19.11.2024).

IATA (2018). IATA Economics’ Chart of the Week, Rising Jet Fuel Prices Compounded by Exchange Rate Volatilities, https://www.iata.org/en/iata-repository/publications/economicreports/rising-jet-fuel-prices-compounded-by-exchange-rate-volatilities/ (dostęp: 21.11.2024).

IATA (2024). Jet Fuel Price Monitor, https://www.iata.org/en/publications/economics/fuelmonitor/(dostęp: 20.11.2024).

Mufson, S., Paletta, D. (2018). Boeing, Airbus to Lose $ 39 Billion in Contracts Because of Trump Sanctions on Iran, https://www.washingtonpost.com/business/economy/boeing-airbus-tolose-39‑billion-in-contracts-because-of-trump-sanctions-on-iran/2018/05/08/820a8f08-5308-11e8‑a551-5b648abe29ef_story.html (dostęp: 25.11.2024).

Pobrania

Opublikowane

2025-07-30

Jak cytować

Hoszman, A. (2025). Ryzyko biznesowe w pasażerskim lotnictwie cywilnym – w poszukiwaniu źródeł niestabilności sektora. Studia I Prace Kolegium Zarządzania I Finansów , (201), 33–48. https://doi.org/10.33119/SIP.2025.201.2

Numer

Dział

Dział główny