Model biznesowy lotniska
DOI:
https://doi.org/10.33119/SIP.2025.201.1Słowa kluczowe:
model biznesowy lotniska, rynek lotniska, makrootoczenie i otoczenie konkurencyjne lotniska, ekonomika lotniskAbstrakt
Tradycyjne statyczne, izolowane podejście do analizy modeli biznesowych lotnisk okazało się niewystarczające w obliczu dynamicznych zmian otoczenia w ostatnim czasie, w szczególności pandemii Covid 19. Kluczowe komponenty modeli, jak zasoby, partnerzy, czy struktura przychodów, muszą być analizowane z perspektywy ich dynamiki i interakcji. Lotniska działają również na wielu rynkach (np. transportowym, handlowym, logistycznym), a ich modele biznesowe są zależne od lokalizacji, makrootoczenia i otoczenia konkurencyjnego. Wypracowany schemat modelu biznesowego uwzględnia wpływ otoczenia, wybory (autonomiczne lub wymuszone) dokonywane w ramach jego komponentów oraz sprzężenia zwrotne. Wypracowane narzędzie pozwala w sposób kompleksowy analizować procesy zachodzące w ramach lotnisk, a przez to lepiej rozumieć również konsekwencje dokonywanych wyborów i decyzji menedżerskich. Nowe podejście wspiera procesy zarządzania i pozwala lepiej dostosować lotniska do zmieniających się warunków rynkowych, wypełniając luki badawcze i dostarczając narzędzi praktycznych.
Downloads
Bibliografia
Communication from the Commission, Commission Notice on the definition of the relevant market for the purposes of Union competition law (C/2024/1645).
Krajowy Program Ochrony Lotnictwa Cywilnego, Dz.U.2023.774.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 lipca 2021 r. w sprawie Krajowego Programu Szkolenia w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego, Dz.U. 2021 poz. 1526.
Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 19 listopada 2013 r. w sprawie obsługi naziemnej w portach lotniczych, Dz. U. z 2018 r. poz. 1183.
Rozporządzenie Wykonawcze 2015/1998 z dnia 5 listopada 2015 r. ustanawiające szczegółowe środki w celu wprowadzenia w życie wspólnych podstawowych norm ochrony lotnictwa cywilnego, Dz.U.UE.L.2015.299.1.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 300/2008 z dnia 11 marca 2008 r. w sprawie wspólnych zasad w dziedzinie ochrony lotnictwa cywilnego i uchylające rozporządzenie (WE) nr 2320/2002, Dz.U.UE.L.2008.97.72.
Wydawnictwa zwarte:
ACI, Benefits of air transport and air connectivity, 2024.
ATAG, The economic & social benefits of air transport, 2006.
Bowen J., The Economic Geography of Air Transportation, Routledge, 2010.
Czernicki F., Skoczny T. (red.), Polish Airports in the European Union – Competitive Challenges, Regulatory Requirements and Development Perspectives, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Univerystetu Warszawskiego, Warszawa, 2013.
Frontier Economics, Airport Competition Europe: Recent and Future Developments, grudzień 2022.
Gierszewska G., Romanowska M., Analiza strategiczna przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa 2002.
Graham A., Managing Airports, An International Perspective, Routledge, 2023.
IATA, Airline Network Benefits, 2006.
Letkiewicz A. (red.), Transport Development Challenges, Transport Econnomics and Challenges, VOL. 80, Gdańsk University Press, 2008.
Marciszewska E., Zagrajek P., Kierunki zmian modeli biznesowych przewoźników lotniczych, w: R. Bartkowiak, J. Ostaszewski (red.), Dorobek Ekonomii, Finansów i Nauk o Zarządzaniu, Oficyna Wydawnicza SGH, 2012.
Osterwalder A., Pingeur Y., Tworzenie modeli biznesowych, podręcznik wizjonera, Onepress, 2012.
Ruciński A. (red.), Porty Lotnicze Wobec Polityki Otwartego Nieba, Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk, 2006.
SEO, Amsterdam Economics, The economic and social impact of the European airports and air connectivity, Amsterdam, 2024.
Starkie D., Aviation Markets, Studies in Competition and Regulatory Reform, Ashgate Publishing Limited, Aldershot, 2008.
Tłoczyński D., Hoszman A., Zagrajek P., Transport Lotniczy w Rozwoju Globalnej Mobilności, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2021.
Wells A.T., Young S.B., Airport Planning and Management, The McGraw Hill, 2004.
Zagrajek P., Ewolucja modeli biznesowych w transporcie lotniczym, Rozprawa doktorska, Warszawa 2012.
Zagrajek P., Wpływ regulacji „FIT FOR 55” w zakresie łagodzenia negatywnych skutków emisji silników lotniczych – perspektywa europejskich lotnisk, w: M. Cichosz, M. Wolański (red.), Sektory Mobilności i Logistyki w nowych ramach działania, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, 2024.
Artykuły prasowe i okolicznościowe:
Alnipak S., Kale S., Determinants of Air Cargo Demand in The European Region, Journal of Aviation, 2022.
Casadesus-Masanell r., Ricart J.E., Competing through business models, IESE Business School, University of Navarra, 2007.
Chakuu S., Nędza M., Characteristics of airport business models and traffic analysis at the selective airports in Europe and USA, Badania, 2015.
Chutiphongdech T., Vongsaroj R., Critical Components of Airport Business Model Framework: Evidence from Thailand, Sustainability 2022.
Dos Santos D. F. B., Analysis of Airport Business Models: Case Study of Europe, Universidade de Lisboa
Everret Jr. C.R., Reconsidering the airport business model, Journal of Airport Management, 2014.
Frank L., Business models for airports in a competitive environment. One sky, different stories, Res. Transp. Bus. Manag. 2011.
Kalakou S. i Macário R., An innovative framework for the study and structure of airport business models, Case Studies on Transport Policy, 2013.
Kluge U., Paul A., Cook A., Cristóbal S., Factors influencing European passenger demand for air transport, materiał przedstawiony na konferencji: Air Transport Research Society World Conference, 2017.
Mocica Brilha N., Nobre H., Airports as platforms: towards a new business model, International Journal of Business Performance Management, 2019.
Osterwalder A., A better Way to Think About Your Business Model, Harvard Business Review, maj 2013.
Seçilmişn N., Koç Aylin A., Economic factors affecting aviation demand: Practice of EU countries, 179. 2016.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
