Treść głównego artykułu
Abstrakt
Analiza etyczna Teorii uczuć moralnych oraz Badań nad naturą i przyczynami bogactwa narodów ukazuje twórczość A. Smitha (1723-1790) w zupełnie innym świetle niż jest to przyjęte w neoliberalnej interpretacji. Jednym z najważniejszych wątków staje się klasyfikacja uczuć moralnych. Dzieli je na uczucia społeczne, neutralne i aspołeczne. Uczucie neutralne - miłość samego siebie (selflove) jest podstawą działania ze względu na własny interes i tym samym stanowi podstawę rozwoju przedsiębiorczości. Może ono przerodzić się w uczucie aspołeczne: samolubstwo (selfishness). Wówczas ma ono niszczący wpływ na działalność gospodarczą, życie społeczne i państwowe. Dlatego A. Smith ukazuje znaczenie społecznego uczucia sympatii, jako współodczuwania i akceptacji zachowań uznanych za właściwe. Jak wynika z jego analiz, samolubstwo cechowało stosunkowo często ówczesnych biznesmenów, czyli kupców i właścicieli manufaktur. Odwołując się do twórczości A. Smitha, powinniśmy poszukiwać, a następnie opisywać te wszystkie mechanizmy psychologiczne i gospodarcze, które w ostateczności oddalają lub minimalizują możliwość przerodzenia się miłości własnej w samolubstwo, czyli działań opartych na racjonalnych motywach ekonomicznych w działania podyktowane jedynie czystą chciwością. Interpretacja zawarta w artykule przeciwstawia się interpretacji neoliberalnej. Ta ostatnia z uporem podkreśla, że najważniejsze u A. Smitha są wyrwane z kontekstu zdania o państwie jako stróżu nocnym i rynku, którym kieruje niewidzialna ręka. Analiza etyczna podkreśla, że według samego A. Smitha jeden z podstawowych problemów kapitalizmu polega na tym, by miłość własna realizowała się w wyznaczonych przez wspólnotę granicach. Dlatego tak ważna jest Teoria uczuć moralnych, w której analizował on sympatię, uczucie społeczne i samolubstwo, uczucie niespołeczne oraz Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, w którym to dziele wskazywał na problem kolektywnego samolubstwa.
Słowa kluczowe
Szczegóły artykułu
Czasopismo „Studia z Polityki Publicznej/Public Policy Studies” zapewnia dostęp do treści artykułów w trybie otwartego dostępu (Open Access) na zasadach licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe (CC BY 4.0).
Więcej informacji: Polityka Open Access czasopisma "Studia z Polityki Publicznej/Public Policy Studies"
Referencje
- Adam Smiths Trilogie: Moral-, Wirtschafts- und Staatstheorie, Ludwig-Erhard-Stiftung, PTE, warsztaty naukowe Soziale Marktwirtschaft in der Bundesrepublik Deutschland und die europäische Integration, Ludwig-Erhard-Stiftung, PTE, Vlotho 2011.
- Die Theoretischen Grundlagen des Liberalismus und Neoliberalismus, warsztaty naukowe: Soziale Marktwirtschaft in der Bundesrepublik Deutschland und die europäische Integration, Ludwig-Erhard-Stiftung, PTE, Vlotho 2010.
- Smith A., Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, t. 1, PWN, Warszawa 1954.
- Smith A., Teoria uczuć moralnych, PWN, Warszawa 1989.
- Szulczewski G., Prekursorzy etyki życia gospodarczego: Adam Smith, “Prakseologia” 1995, nr 1–2.
- Szulczewski G., Rozważania o miejscu etyki i moralności w teorii i praktyce gospodarczej, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2002.
Referencje
Adam Smiths Trilogie: Moral-, Wirtschafts- und Staatstheorie, Ludwig-Erhard-Stiftung, PTE, warsztaty naukowe Soziale Marktwirtschaft in der Bundesrepublik Deutschland und die europäische Integration, Ludwig-Erhard-Stiftung, PTE, Vlotho 2011.
Die Theoretischen Grundlagen des Liberalismus und Neoliberalismus, warsztaty naukowe: Soziale Marktwirtschaft in der Bundesrepublik Deutschland und die europäische Integration, Ludwig-Erhard-Stiftung, PTE, Vlotho 2010.
Smith A., Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, t. 1, PWN, Warszawa 1954.
Smith A., Teoria uczuć moralnych, PWN, Warszawa 1989.
Szulczewski G., Prekursorzy etyki życia gospodarczego: Adam Smith, “Prakseologia” 1995, nr 1–2.
Szulczewski G., Rozważania o miejscu etyki i moralności w teorii i praktyce gospodarczej, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2002.