Interesariusze dostępnej przestrzeni publicznej na przykładzie warszawskiego Ursynowa
DOI:
https://doi.org/10.33119/SIP.2023.195.8Słowa kluczowe:
dostępność, niepełnosprawność, przestrzeń publiczna, samorząd, WarszawaAbstrakt
Celem artykułu jest ocena dostosowania przestrzeni publicznych do potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami przez określone podmioty i instytucje odpowiedzialne za tego typu działania na przykładzie wybranego studium przypadku (Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy). Analizą objęto takie usługi
użyteczności publicznej jak: biblioteki, domy kultury, urząd dzielnicy, transport publiczny, kościoły oraz przestrzenie otwarte, łączące wybrane funkcje. Celami szczegółowymi prezentowanego studium są: ocena różnic występujących między właścicielami/zarządcami przestrzeni, wskazanie lidera, którego działania mogą wpływać na ogólną jakość przestrzeni, oraz identyfikacja barier i dobrych praktyk. W artykule wykorzystano materiał z badań terenowych, obserwacji uczestniczącej przeprowadzonej w okresie marzec–maj 2022 r. oraz w listopadzie 2023 r. i studiów literatury, zrealizowanych z uwzględnieniem ogólnodostępnych baz danych i informacji publicznych. Na postawie dostępnych danych zidentyfikowano bariery i dobre praktyki. Liderem tworzącym tak formalne, jak nieformalne standardy (dobre wzorce) postępowania jest samorząd terytorialny, na poziomie miejskim i dzielnicowym. Przeszkody utrudniające rozpowszechnianie właściwych rozwiązań to: niewystarczająca współpraca między interesariuszami – zarówno wewnątrz struktur samorządowych, jak i międzysektorowa, konflikty interesów wśród użytkowników przestrzeni oraz potrzeba znacznych nakładów finansowych. Niedostateczna świadomość części indywidualnych użytkowników przestrzeni skutkuje zachowaniami obniżającymi jej dostępność.
Downloads
Bibliografia
Dokumenty prawne
Agenda 22 – Lokalne Władze (2002). Zarząd Główny Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym, Warszawa.
Karta Praw Osób Niepełnosprawnych (M. P. 1997 nr 50, poz. 474, 475).
Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz. Urz. UE C 326/02).
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997 nr 78, poz. 483).
ONZ (2006). Konwencja Narodów Zjednoczonych o Prawach Osób Niepełnosprawnych, przyjęta rezolucją Zgromadzenia Ogólnego ONZ z dnia 13 grudnia 2006 r. (A/RES/61/106).
Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 30 listopada 2017 r. w sprawie wdrażania europejskiej strategii w sprawie niepełnosprawności (2017/2127 (INI)).
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2002 nr 75, poz. 690).
Standardy Dostępności dla m.st. Warszawy (2017). Zarządzenie nr 1682/2017 Prezydenta m.st. Warszawy z dnia 23 października 2017 r. w sprawie tworzenia na terenie miasta stołecznego Warszawy dostępnej przestrzeni, w tym infrastruktury dla pieszych ze szczególnym uwzględnieniem osób o ograniczonej mobilności i percepcji.
Uchwała nr 27 Rady Ministrów z dnia 16 lutego 2021 r. w sprawie przyjęcia dokumentu Strategia na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021–2030 (M. P. 2021 poz. 218).
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. 1994 nr 89, poz. 414).
Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. 1997 nr 123, poz. 776).
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U.2003 nr 80, poz. 7170).
Ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (Dz.U. 2019 poz. 1696).
Wydawnictwa zwarte
Albin, K. (2020). Mniej obrazów, więcej słów. Dostępność konferencji naukowych dla osób z dysfunkcją wzroku. W: Jak badać zjawisko niepełnosprawności. Szanse i zagrożenia założeń teoretycznych i metodologicznych studiów nad niepełnosprawnością. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
BONA FIDES (2020). Standardy dostępności ruchu pieszych dla miast i gmin Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii. Katowice: Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia.
Finlayson, G. J. (2005). Habermas: A Very Short Introduction. Oxford: Oxford University Press.
Jacobs, J. (1961). Jane Jacobs. The Death and Life of Great American Cities. New York: Random House (wydanie polskie: Śmierć i życie wielkich miast Ameryki. Warszawa: Fundacja Centrum Architektury, 2014).
Kowalski, K. (2016). Projektowanie bez barier – wytyczne. Warszawa: Stowarzyszenie Przyjaciół Integracji.
Królikowski, L. (2014). Ursynów wczoraj, dziś, jutro. Warszawa.
Pańków, L. (2017). Bloki w słońcu. Mała historia Ursynowa Północnego. Wołowiec: Wydawnictwo Czarne.
Prządak, M. (2021). Sekrety Ursynowa. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy Michał Koliński.
PZN (2016). Projektowanie i adaptacja przestrzeni publicznej do potrzeb osób niewidomych i słabowidzących. Warszawa.
Rogiński, A. 2017. Historia Ursynowa okiem dziennikarza. Warszawa: Oficyna Wydawniczo--Poligraficzna ADAM.
Sennett, R. (2018). Building and Dwelling: Ethics for the City. New York: Farrar, Straus and Giroux.
SISKOM (2013). Diagnoza głównych barier architektonicznych w przestrzeni publicznej Warszawy. Warszawa: Stowarzyszenie Integracji Stołecznej Komunikacji.
Soulier, N. (2012). Reconquérir les rues. Exemples à travers le monde et pistes d’actions. Paris: Ulmer.
Trociuk, S. (red.). (2011). Zasada równego traktowania – prawo i praktyka. Dostępność Infrastruktury Publicznej dla Osób z Niepełnosprawnością. Analiza i zalecenia. Warszawa: Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich.
WHO (2022). Global Report on Health Equity for Persons With Disabilities. Geneva.
Williams, K., Green, S. (2001). Literature Review of Public Space and Local Environments for the Cross Cutting Review. Oxford: Oxford Brookes University, Oxford Centre for Sustainable Development.
Wysoki, M. (2009). Samorząd równych szans. Dostępna przestrzeń publiczna. Kraków: Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego.
Żylski, T. (2016). Plan na plan. Warszawa: Stowarzyszenie Odblokuj. Miasto Stołeczne Warszawa.
Artykuły naukowe
Benjamin, S., Bottone, E., Lee, M. (2021). Beyond Accessibility: Exploring the Representation of People with Disabilities in Tourism Promotional Materials, Journal of Sustainable Tourism, 29 (2–3), s. 295–313.
Blackman, T. I. M., Mitchell, L., Burton, E., Jenks, M., Parsons, M., Raman, S., Williams, K. (2003). The Accessibility of Public Spaces for People with Dementia: A New Priority for the ‘Open City’, Disability and Society, 18 (3), s. 357–371.
Campanella, T. (2011). Jane Jacobs and the Death and Life of American Planning, Places Journal, April, s. 141–179.
Damurski, L., Pluta, J., Maier, K., Andersen, H. T. (2019). Stakeholders in the Local Service Centre: Who Should Be Involved in the Planning Process? Insights from Poland, Czech Republic and Denmark. Bulletin of Geography. Socio-Economic Series, 43, s. 91–106.
Gawron, G. (2015). Universal design – projektowanie uniwersalne jako idea w dążeniu do osiągania partycypacji społecznej osób niepełnosprawnych, Roczniki Nauk Społecznych, 43 (1), s. 125–144.
Habermas, J. (2021). Public Space and Political Public Sphere – The Biographical Roots of Two Motifs in My Thought, The Journal of Philosophy of Disability, 1, s. 105–115.
Hollander, E. L. de, Proper, K. I. (2018). Physical Activity Levels of Adults with Various Physical Disabilities, Preventive Medicine Reports, 10, s. 370–376.
Jacobson, N. (2009). A Taxonomy of Dignity: A Grounded Theory Study, BMC International Health and Human Rights, 9 (3), s. 1–9.
Kowalski, K. (2013). Dostępność architektoniczna w świetle ustawy o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, Niepełnosprawność – Zagadnienia, Problemy, Rozwiązania, 1 (6), s. 71–99.
Lindenau, M., Böhler-Baedeker, S. (2014). Citizen and Stakeholder Involvement: A Precondition for Sustainable Urban Mobility, Transportation Research Procedia, 4, s. 347–360.
Rimmer, J. H., Riley, B., Wang, E., Rauworth, A. (2005). Accessibility of Health Clubs for People with Mobility Disabilities and Visual Impairments, American Journal of Public Health, 95 (11), s. 2022–2028.
Sadowy, K. (2014). Godność życia jako miernik rozwoju społeczno-gospodarczego miast, Studia Regionalne i Lokalne, 15 (55), s. 64–78.
Said, A. (2015). We Ought To Be Here: Historicizing Space and Mobilization in Tahrir Square, International Sociology, 30 (4), s. 348–366.
Sennett, R. (2001). A Flexible City of Strangers, Le Monde Diplomatique, 2, s. 1–8.
Szalewicz, K. (2018). Projektowanie uniwersalne – zagospodarowanie przestrzeni dla osób niepełnosprawnych, Niepełnosprawność, 30, s. 401–419.
Terzi, C., Tonnelat, S. (2017). The Publicization of Public Space, Environment and Planning A: Economy and Space, 49 (3), s. 519–536.
Tota, P. (2017). Miasto inteligentne – miasto dostępne. Nowoczesne technologie miejskie w kontekście projektowania uniwersalnego, Środowisko Mieszkaniowe, 19, s. 4–12.
Tufekci, Z., Wilson, C. (2012). Social Media and the Decision to Participate in Political Protest: Observations from Tahrir Square, Journal of Communication, 62 (2), s. 363–379.
Wendt M. (2009). The Importance of Death and Life of Great American Cities (1961) by Jane Jacobs to the Profession of Urban Planning, New Visions for Public Affairs, 1, s. 1–24.
Wood, T., Dolmage, J., Price, M., Lewiecki-Wilson, C. (2014). Where We Are: Disability and Accessibility, Composition Studies, 42 (2), s. 147–150.
Materiały internetowe
Budowlane ABC (2022). Standardy projektowania budynków dla osób niepełnosprawnych, https://budowlaneabc.gov.pl/standardy-projektowania-budynkow-dla-osobniepelnosprawnych/wprowadzenie/projektowanie-uniwersalne-objasnienie-koncepcji (dostęp: 11.04.2022).
Komisja Europejska (2021). Union of Equality Strategy for the Rights of Persons with Disabilities 2021–2030, https://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=738&langId=en&pubId=8376&furtherPubs=yes (dostęp: 7.12.2023).
Mateja, K. (2020). Dostępność obiektów dla osób niepełnosprawnych. Przepisy, https://inzynierbudownictwa.
pl/dostepnosc-obiektow-dla-osob-niepelnosprawnych-przepisy/ (dostęp:7.04.2022).
McGuirk, J. (2018). Can Cities Make Us Better Citizens?, https://www.newyorker.com/books/page-turner/can-cities-make-us-better-citizens (dostęp: 6.12.2023).
Na Ursynowie (2023). Spółdzielnie mieszkaniowe, http://naursynowie.pl/Spoldzielnie-mieszkaniowe.aspx (dostęp: 7.12.2023).
New Urban Agenda (2022). Stakehdoler Case Studies, https://www.urbanagendaplatform.org/stakeholder-case-studies (dostęp: 7.12.2023).
ONZ (1993). Standardowe Zasady Wyrównywania Szans Osób Niepełnosprawnych przyjęte rezolucją Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych z dnia 20 grudnia 1993 r., https://www.tus.org.pl/uploads/dokumenty/standardowe_zasady_wyrownywania_szans_osob_niepelnosprawnych.pdf (dostęp: 27.04.2023).
Portal Funduszy Europejskich (2022). Program Dostępność Plus, https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/strony/o-funduszach/fundusze-europejskie-bez-barier/dostepnosc-plus/(dostęp: 7.04.2022).
Transport Publiczny (2020). Cały autobusowy WTP jest już niskopodłogowy. Łącznie z „eLkami”,https://www.transport-publiczny.pl/wiadomosci/caly-warszawski-transport-publicznyjest-juz-niskopodlogowy-lacznie-z-elkami-63912.html (dostęp: 7.12.2023).
Urząd m.st. Warszawy (2012). Od 15 lat niskopodłogowe jeżdżą po Warszawie, https://um.warszawa.pl/-/od-15‑lat-niskopodlogowce-jezdza-po-warszawie (dostęp: 7.12.2023).
Urząd m.st. Warszawy (2022). Oficjalny portal miasta, https://um.warszawa.pl/ (dostęp:7.04.2022).
Warszawski Transport Publiczny (2023). Strona główna, https://www.wtp.waw.pl/ (dostęp:7.12.2023).
Wsparcie Warszawa (2023). Dostępność architektoniczna, https://wsparcie.um.warszawa.pl/dostepnosc-architektoniczna (dostęp: 7.12.2023).
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
