Zdrowie publiczne jako przesłanka uzasadniająca ograniczanie wolności gospodarczej – uwagi na tle wybranego orzecznictwa
DOI:
https://doi.org/10.33119/SIP.2018.165.4Słowa kluczowe:
wolność gospodarcza, zdrowie publiczne, przedsiębiorca, orzecznictwo, źródła ograniczeńAbstrakt
Podstawowym celem artykułu jest omówienie zdrowia i zdrowia publicznego jako przesłanek dopuszczających ograniczanie wolności gospodarczej. Odpowiedzieć bowiem należy na pytanie, jakie są dopuszczalne ograniczenia w tym zakresie. Prezentowany artykuł zawiera w tym zakresie pogłębioną analizę, która przeprowadzona została przede wszystkim na podstawie orzecznictwa sądów i trybunałów. Dokonany przegląd orzecznictwa pozwala na stwierdzenie, że wolność gospodarcza nie ma charakteru absolutnego i istnieje możliwość jej ograniczania. Wyznacznikiem dopuszczalności wprowadzenia środków ograniczających w zakresie wolności gospodarczej jest przede wszystkim zawarta w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP zasada proporcjonalności. Na jej podstawie ograniczenia w zakresie wolności gospodarczej mogą być wprowadzane tylko w zakresie niezbędnym i powinny być traktowane w kategoriach wyjątków.
Downloads
Bibliografia
1. Dyrektywa 2004/38/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium Państw Członkowskich, zmieniająca rozporządzenie (EWG) nr 1612/68 i uchylająca dyrektywy 64/221/EWG, 68/360/EWG, 72/194/EWG, 73/148/EWG, 75/34/EWG, 75/35/EWG, 90/364/EWG, 90/365/EWG i 93/96/EWG
2. Karta Praw podstawowych Unii Europejskiej (Dz.U. WE z 2000 r., C 364/1).
3. Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. UE z 2016 r., C 202, s. 1).
Dokumenty prawne polskie
1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 78, poz. 483).
2. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2017 r., poz. 60, 962).
3. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2016 r., poz. 487).
4. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2017 r., poz. 1332, 1529).
5. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz.U. z 2017 r., poz. 2211, z 2018 r., poz. 650, 697, 1039).
6. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2017 r., poz. 2168).
Orzecznictwo unijne
1. Wyrok ETS z dnia 17 grudnia 1981 r., 279/80 Webb.
2. Wyrok ETS z dnia 16 czerwca 1987 r. w sprawie 118/85 Komisja Wspólnot Europejskich vs. Republika Włoska, LEX nr 129551.
3. Wyrok ETS z dnia 23 kwietnia 1991 r. w sprawie C-41/90 Höfner, LEX nr 123847.
4. Wyrok ETS z dnia 10 listopada 1994 r. w sprawie C-320/93 Ortscheit, Rec. s. I‑524.
5. Wyrok ETS z dnia 11 grudnia 1997 r. w sprawie C-55/96 Job Centre, LEX nr 114007.
6. Wyrok ETS z dnia 18 czerwca 1998 r. w sprawie C-35/96 Komisja Wspólnot Europejskich v. Republika Włoska, LEX nr 111736.
7. Wyrok ETS z dnia 15 czerwca 1999 r. w sprawie C-394/97 Heinonen, Rec. s. I‑3599.
8. Wyrok ETS z dnia 11 lipca 2006 r. w sprawie C-205/03 FENIN, LEX nr 226721.
9. Wyrok ETS z dnia 28 września 2006 r., Ahokainen i Leppik, C-434/04 (2006) ECR-I, s. 9185.
10. Wyrok ETS z dnia 13 grudnia 2007 r. w sprawie C-250/06 Must Carry.
11. Wyrok ETS z dnia 1 lipca 2008 r. w sprawie C-49/07 MOTOE, LEX nr 410033.
12. Wyrok SPI z dnia 12 grudnia 2000 r. w sprawie T-128/98 Aéroports de Paris, LEX nr 83852.
13. Wyrok SPI z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie T-155/04 SELEX, LEX nr 223873.
Orzecznictwo polskie
1. Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 10 stycznia 1990 r., III CZP 97/89, OSNC 1990, nr 6, poz. 74.
2. Wyrok TK z dnia 8 kwietnia 1998 r., sygn. K 10/97, OTK ZU nr 3/1998, poz. 29.
3. Wyrok TK z dnia 9 kwietnia 1998 r., sygn. akt K 10/97.
4. Wyrok TK z dnia 26 kwietnia 1999 r., sygn. akt K 33/98.
5. Wyrok TK z dnia 1 czerwca 1999 r., sygn. akt SK 20/98, OTK ZU 1999, nr 2, s. 171.
6. Wyrok TK z dnia 12 stycznia 2000 r., sygn. akt P ll/98.
7. Wyrok TK z dnia 7 lutego 2001 r., sygn. akt K 27/00.
8. Wyrok TK z dnia 10 kwietnia 2001 r., sygn. akt U 7/00, Lex nr 46872.
9. Wyrok TK z dnia 10 października 2001 r., sygn. akt K 28/01.
10. Wyrok TK z dnia 28 stycznia 2003 r., sygn. K 2/02, OTK ZU nr 1/A/2003, poz. 4.
11. Wyrok TK z dnia 29 kwietnia 2003 r., sygn. akt SK 24/02.
12. Wyrok TK z dnia 14 czerwca 2004 r., SK 21/03, OTK-A 2004, nr 6, poz. 56.
13. Wyrok WSA w Warszawie z dnia 13 marca 2007 r. VI SA/Wa 65/07.
14. Wyrok TK z dnia 26 marca 2007 r., sygn. akt K 29/06.
15. Wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 10 stycznia 2008 r. II SA/Bd 453/07.
16. Wyrok TK z dnia 8 lipca 2008 r., sygn. K 46/07.
17. Wyrok TK z dnia 9 lipca 2009 r., SK 48/05 OTK ZU nr 7A/09, poz. 121.
18. Wyrok TK z dnia 19 stycznia 2010 r., sygn. akt SK 35/08; Dz.U. nr 16, poz. 90.
19. Wyrok TK z dnia 19 października 2011 r., sygn. akt P 42/10.
20. Wyrok WSA w Łodzi z dnia 23 stycznia 2014 r. III SA/Łd 1206/13.
Wydawnictwa zwarte
1. Ablewicz J., Istota wolności gospodarczej w ujęciu filozoficzno-prawnym, C. H. Beck, Warszawa 2014.
2. Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, C. H. Beck, Warszawa 2012.
3. Barcz J., Swoboda przedsiębiorczości, w: Prawo Unii Europejskiej. Prawo materialne i polityki, red. J. Barcz, Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2003.
4. Biernat S., Podejmowanie i prowadzenie działalności gospodarczej – wolność gospodarcza de lege lata i de lege ferenda, „Przegląd Prawa Handlowego” 1994, nr 9.
5. Biskup R., Szewczak M., Wolność gospodarcza w prawie UE, w: Księga Jubileuszowa profesora Stanisława Jędrzejewskiego, red. W. Szwajdler, H. Nowicki, TNOiK „Dom Organizatora”,
Toruń 2009.
6. Chmielewski J., Prawne aspekty reglamentacji europejskiej swobody przedsiębiorczości, w: Krytyka prawa. Niezależne studia nad prawem, vol. 5, Przedsiębiorczość. Aspekty prawne,
red. A. Pomorska, Warszawa 2013.
7. Doliwa-Klepacka A., Swoboda prowadzenia działalności gospodarczej a swoboda świadczenia usług, w: Wybór orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, red. M. Zdanowicz, Wydawnictwo Temida 2, Białystok 2007.
8. Etel M., Ograniczenia wolności gospodarczej w świetle Konstytucji RP (uwagi wprowadzające), w: Czesko-polska komparatystyka prawna 2012, praca zbiorowa z międzynarodowej konferencji, red. D. Czudek, M. Koziel, Brno 2012.
9. Etel M., Pojęcie przedsiębiorcy w prawie polskim i prawie Unii Europejskiej oraz w orzecznictwie sądowym, Wolters Kluwer Polska SA, Warszawa 2012.
10. Gadkowski T., Ograniczenia swobody przedsiębiorczości w świetle wybranych orzeczeń Trybunału sprawiedliwości Unii Europejskiej, „Studia Oeconomica Posnaniensia” 2015, vol. 3, no. 3.
11. Garlicki L., Przesłanki ograniczenia konstytucyjnych praw i wolności (na tle orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego), „Państwo i Prawo” 2001, z. 10.
12. Herdegen V., Prawo europejskie, C. H. Beck, Warszawa 2006.
13. Kirschner H., Zdrowie publiczne – ewolucja pojęć i praktyka, w: Zdrowie publiczne w zmieniającej się Europie i w Polsce, red. J. Nosko, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Łódź 2004.
14. Kisilowska H., Ciach I., Wybrane problemy prawa administracyjnego i gospodarczego w aspekcie wejścia Polski do Unii Europejskiej, „Zeszyty Naukowe – Kolegium Nauk Społecznych i Administracji Politechniki Warszawskiej” 2000, nr 17.
15. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. IV, red. L. Garlicki, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2005.
16. Kopiczko O., Świadczenie usługi a założenie przedsiębiorstwa na terenie Unii – różnice i konsekwencje prawne, „Prawo Unii Europejskiej” 2004, nr 1.
17. Kosikowski C., Wolność gospodarcza w prawie Polskim, PWE, Warszawa 1995.
18. Kosikowski C., Wolność działalności gospodarczej i jej ograniczenia w praktyce stosowania Konstytucji RP, w: Zasady ustroju społecznego i gospodarczego w procesie stosowania Konstytucji, red. C. Kosikowski, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2005.
19. Kosikowski C., Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, LexisNexis Polska, Warszawa 2009.
20. Kosikowski C., Publiczne prawo gospodarcze Polski i Unii Europejskiej, LexisNexis Polska, Warszawa 2010.
21. Krasuski A., Zakres wolności gospodarczej a obowiązki operatorów świadczących usługi powszechne, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2003, nr 9.
22. Kruczalak K., Wolność gospodarcza i jej ograniczenia w świetle Konstytucji RP, „Gdańskie Studia Prawnicze” 1998, t. III.
23. Kubiński P., Działalność gospodarcza w zakresie ochrony osób i mienia i jej koncesjonowanie, Wolters Kluwer Polska SA, Warszawa 2008.
24. Kulesza C., Prawo krzywdzące przedsiębiorców: wybrane aspekty ingerencji państwa w sferę wolności działalności gospodarczej, Wydawnictwo Temida 2, Białystok 2004.
25. Materna G., Pojęcie przedsiębiorcy w polskim i europejskim prawie ochrony konkurencji, Wolter Kluwer business, Warszawa 2009.
26. Nyka M., Aksjologiczne podstawy wprowadzania i ograniczenia zakresu zasady wolności gospodarczej w prawie polskim i prawie UE, w: Między tradycją a przyszłością w nauce prawa administracyjnego – Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Janowi Bociowi, red. J. Supernat, Wydawnictwo Uniwerystetu Wrocławskiego, Wrocław 2009.
27. Ożóg M., System handlu produktem leczniczym i produktami pokrewnymi. Problematyka prawna, LexisNexis Polska, Warszawa 2009.
28. Prawo gospodarcze. Zagadnienia administracyjnoprawne, red. M. Wierzbowski, M. Wyrzykowski, LexisNexis, Warszawa 2005.
29. Skibińska E., Ograniczenia swobody zakładania przedsiębiorstw i świadczenia usług – art. 45, 46 i 55 TWE, w: Wróbel A. (red.), Bychowska M., Daca M., Postulski W., Skibińska E., Szoplińska A., Twardowska-Mędrek I., Wprowadzenie do prawa Wspólnot Europejskich (Unii Europejskiej), Zakamycze, Kraków 2002.
30. Sokolewicz W., Zasady podstawowe polskiej Konstytucji, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998.
31. Stępkowski A., Zasada proporcjonalności w europejskiej kulturze prawnej: sądowa kontrola władzy dyskrecjonalnej w nowoczesnej Europie, Wydawnictwo Liber, Warszawa, 2010.
32. Strzyczkowski K., Konstytucyjna zasada społecznej gospodarki rynkowej jako podstawa tworzenia i stosowania prawa, w: Zasady ustroju społecznego i gospodarczego w procesie stosowania Konstytucji, red. C. Kosikowski, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2005.
33. Szydło M., Reglamentacja działalności gospodarczej w prawie farmaceutycznym, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2002, nr 2.
34. Walaszek-Pyzioł A., Swoboda działalności gospodarczej, Księgarnia Akademicka, Kraków 1994.
35. Wojtyczek K., Granice ingerencji ustawodawczej w sferę praw człowieka w Konstytucji RP, Wolters Kluwer Polska SA, Kraków 1999.
36. Żurawik A., Interes publiczny w prawie gospodarczym, C. H. Beck, Warszawa 2013.
37. Żurawik A., Zasada wolności gospodarczej i jej ograniczenia, w: System prawa administracyjnego, red. R. Hauser, Z. Niewiadomski, A. Wróbel, t. 8a, C. H. Beck, Warszawa 2013.