Istnieje nowsza wersja tego artykułu opublikowanego 2023-12-06. Przeczytaj wersję najnowszą.

Konsekwencje zadłużenia publicznego dla bezpieczeństwa finansów publicznych

Autor

  • Jolanta Maria Ciak Uniwersytet WSB Merito w Toruniu

DOI:

https://doi.org/10.33119/SIP.2023.193.1

Słowa kluczowe:

bezpieczeństwo finansów publicznych, bankructwo, pandemia COVID-19

Abstrakt

Zagadnienia długu publicznego były, są i nadal będą aktualne. Problematyka ta jest szeroko opisywana zarówno w literaturze z zakresu ekonomii, finansów, jak i prawa, jednakże jej złożoność oraz nieprzewidywalne zdarzenia wpływające na stan finansów publicznych oznaczają konieczność aktualizowania dotychczasowego stanu wiedzy w tym zakresie. Celem artykułu jest omówienie problematyki długu publicznego w Polsce w latach 2000–2023, wpływu pandemii COVID-19 na jego kumulację, w ramach podejmowanych przez władze publiczne działań pomocowych oraz przedstawienie możliwych dróg poprawy sytuacji w badanym zakresie. W artykule postawiono tezę, że wysoki dług publiczny może być elementem zagrażającym bezpieczeństwu finansów publicznych. W artykule zastosowano metodę opisową, analizę literatury przedmiotu i aktów prawnych, jak również dokonano analizy danych statystycznych źródłowych. Zaproponowano konkretne działania, wśród których znalazły się między innymi: powrót do wcześniejszego ustawowego progu kształtowania się PDP/PKB, ujednolicenie metody liczenia długu publicznego, dokonanie rewizji wydatków publicznych (np.: deindeksacja wydatków czy „złota reguła” wydatkowa) oraz przygotowanie realnego programu redukcji zadłużenia. Kwestie te wymagają dalszych pogłębionych badań. Artykuł składa się z następujących części: krótki opis obecnego stanu badanego zjawiska, regulacje prawne w zakresie długu publicznego w Polsce, analiza literatury przedmiotu w zakresie długu publicznego od pandemii COVID-19 i możliwości wpływu wysokiego długu publicznego na niewypłacalność kraju bądź nawet bankructwo, nawiązanie do teoretycznych kwestii związanych z bezpieczeństwem finansów publicznych, bieżąca sytuacja w zakresie długu publicznego i jego perspektywy wzrostu, propozycje zmian i zakończenie.

Downloads

Download data is not yet available.

Bibliografia

1. Anderson J., Bernstein D., Brun J. P., Habershon A., Recanatini F., Van Der Does De Willebois E., Zimmermann S. [2019], Anticorruption Initiatives: Reaffirming Commitment to a Development Priority, World Bank, Washington.
2. Arslan Y., Drehmann M., Hofmann B. [2020], Central Bank Bond Purchases in Emerging Market Economies, BIS Bulletin, no. 20, Bajpai R., Myerse B. [2020], Enhancing Government Effectiveness and Transparency: The Fight Against Corruption, World Bank, Washington.
3. Bank for International Settlements, Global Financial Stability Report Update: Financial Conditions Have Eased, but Insolvencies Loom Large, June, International Monetary Fund, Washington.
4. Biliński S., Kowalski T., Pinzuł A., Sławińska E., Wojciechowska K. [2020a], Tarcza 4.0- dopłaty do oprocentowania, wsparcie dla pracodawców i pracowników, ulgi dla podatników i przedsiębiorców, Wydawnictwo Infor, Warszawa.
5. Biliński S., Kowalski T., Pinzuł A., Sławińska E., Wojciechowska K. [2020b], Tarcza 3.0- nowe rozwiązania antykryzysowe, Wydawnictwo Infor, Warszawa.
6. Bohn H. [1995], The sustainability of budget deficyt in a stochastic economy, „Journal of Money, Credit and Banking”, vol. 21 (7).
7. Borchard E. [2000], State Insolvency and Foreign Bondholders, General Principles, t. 1, Beard Books, Washington 1995 (przedruk).
8. Chądzyński M. [2019], Szczurek: Reguła wydatkowa powinna objąć całą Unię (wywiad), 2 październik, https://finanse.gazetaprawna.pl/artykuly/1432828, szczurek-regula-wydatkowaue-dlug-deficyt-kryterium-kryzys.html (dostęp: 7.04.2023).
9. Chudik A., Mohaddes K., Raissi M. [2021], COVID-19 Fiscal Support and Its Effectiveness, „Economics Letters”, vol. 205.
10. Ciak J. M. [2023], Bankructwa, Tom I, Państwa i samorządy, Difin, Warszawa.
11. Cieślik-Wróblewska A. [2022], Wypychanie wydatków poza budżet – konieczność czy kreatywne sztuczki? Gospodarka, 8 maja, https://www.parkiet.com/gospodarka-krajowa/art36249941‑wypychanie-wydatkow-poza-budzet-koniecznosc-czy-kreatywne-sztuczki (dostęp: 7.04.2023).
12. COVID-19 [2020], Role of Supreme Audit Institutions (SAIs) in Governments’ Response to COVID-19: Emergency and Post Emergency Phases, World Bank, Washington.
13. De Soyres C., Kawai R., Wang M. [2022], Public Debt and Real GDP: Revisting the Impact, IMF Working Paper, WP/22/76, International Monetary Fund, Washington, s. 1–41.
14. Debt Sustainability Monitor [2023], European Economy, Institutional Paper 199, kwiecień, https://economy-finance.ec.europa.eu/system/files/2023-04/ip199_en_1.pdf (dostęp:17.04.2023).
15. Dębkowska K., Kłosiewicz-Górecka U., Szymańska A., Ważniewski P., Zybertowicz K. [2021], Tarcza antykryzysowa. Koło ratunkowe dla firm i gospodarki? Polski Instytut Ekonomiczny, Warszawa.
16. Eichengreen B., Hausmann R., Panizza U., Currency Mismatches, Debt Intolerance and Original Sin: Why They Are Not the Same and Why It Matters?, Working Paper, nr 100036, National Bureau of Economic Research, Cambridge, Mass, 2023.
17. EUR-lex [2021], Zalecenie Rady z dnia 18 czerwca 2021 r. zawierające opinię Rady w sprawie programu stabilności Słowacji na 2021 r. (2021/C 304/26) (Dz. Urz. UE C 304/121), https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32021H0729 (26) &from=EN (dostęp: 4.04.2023).
18. Financing for Sustainable Development Report [2021], Report of the Inter-agency Task Force on Financing for Development, United Nations, Inter-agency Task Force on Financing for Development, New York.
19. Fiscal Monitor [2021], A Fair Shot, International Monetary Fund, April, Washington.
20. Franc-Dąbrowska J., Porada-Rachoń M., Zioło M., Babczuk A. [2015], Stabilizowanie finansów sektora publicznego i prywatnego w warunkach zaburzeń finansowych, Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa.
21. Frączyk J., [2022], Budżet już płaci najwyższe odsetki od 13 lat. Liczby pokazują, że rząd spodziewa się dużo wyższych, Business Insider, 16 maja, https://businessinsider.com.pl/finanse/stopy-procentowe-w-gore-i-budzet-placi-najwyzsze-odsetki-od-13‑lat-liczby-pokazuja-ze/nx6hyrj (7.04.2023).
22. Gołębiowski G. [2008], Dług publiczny, w: Pietrzak B., Polański Z., Woźniak B. (red.), System finansów w Polsce, T. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
23. Ha J., Kindberg-Hanlon G. [2021], Financial Market Effects of Asset Purchase Programs in Emerging Markets: An Early Assessment, Mimeo, 3 February.
24. Jędrzejowska K. [2018], Upadłość (bankructwo) państwa w stosunkach międzynarodowych, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
25. Kańduła S. [2017], Metody uelastyczniania wydatków budżetowych państwa, „Zeszyty Naukowe PTE w Zielonej Górze”, nr 6.
26. Klimowicz M. [2014], Bankructwa państw europejskich, w: Florczak A., Lisowska A. (red.), Organizacje międzynarodowe w działaniu, OTO, Wrocław.
27. Kolb R. W. [2011], Sovereign Debt from Safety to Default, Wiley, John Wiley & Sons, Inc., New Jersey.
28. Kose M. A., Ohnsorge F., Sugawara N. [2021], A Mountain of Debt: Navigating the Legacy of the Pandemic, Policy Research Working Paper 9800, World Bank, Washington.
29. Księżopolski K. M. [2011], Bezpieczeństwo ekonomiczne, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
30. Majchrzycka-Guzowska M. [2021], Wybrane problemy polityki fiskalnej w okresie pandemii, w: Iglicka-Okólska K., Dobrzyński M. (red.), Administracyjno-finansowe konteksty zarządzania, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.
31. Melecky M. [2021], Hidden Debt: Solutions to Avert the Next Financial Crisis in South Asia, World Bank, Washington.
32. Mesjasz L., Mesjasz Cz. [2015], Metody zarządzania ryzykiem niewypłacalności kraju, „Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Szczecińskiego”, nr 41,t. 3.
33. NIK [2023], Analiza wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2022 roku, Najwyższa Izba Kontroli, Warszawa, 7 czerwca.
34. Nowakowski E. W., Orechwo M. [2015], Struktura terminowa długu publicznego a bezpieczeństwo ekonomiczne waluty, „Journal of Modern Science”, no. 1 (24).
35. Nowicki M. [2019], Bankructwo państwa – fakt czy mit? „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”, vol. 63, nr 3.
36. Owsiak S. [2017], Finanse publiczne. Współczesne ujęcie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
37. Pomorski P. [2014], Państwowy dług publiczny, w: Smoleń P. (red), Ustawa o finansach publicznych. Komentarz, Wydawnictwo CH Beck, Warszawa.
38. Prusek T. [2022], Zmierzamy do progu bólu polskich obligacji, 16 kwietnia, https://biznes.interia.pl/gospodarka/news-zmierzamy-do-progu-bolu-polskich-obligacji,nId,5964438#utm_source=paste&utm_medium=paste&utm_campaign=chrome (dostęp: 4.04.2023).
39. Rahim F., Allen R., Barroy H., Gores L., Kutzin J. [2020], COVID-19 Funds in Response to the Pandemic, IMF Fiscal Affairs Special Series on COVID-19, August 26, International Monetary Fund, Washington.
40. Reinhart C. M., Rogoff K. S., Sevastano M. A. [2003], Debt intolerance, „Brooking Papers on Economic Activity”, nr 1.
41. Reinhart C. M., Rogoff K. S. [2009], This Times is Different. Eight Centures of Financial Folly, Princeton University Press, Princeton.
42. Redo M., Wójtowicz K., Ciak J. M. [2018], Bezpieczeństwo finansów publicznych, CeDeWu, Warszawa.
43. Rudke M. [2022], Dług poza budżetem rośnie jak na drożdżach. Rząd dryfuje w niebezpieczne rejony, 22 kwietnia, https://businessinsider.com.pl/gospodarka/makroekonomia/polski-dlugpubliczny-poza-budzetem-rosnie-jak-na-drozdzach/k3 r48z2 (dostęp: 7.04.2023).
44. Sachs J. D. [1989], Introduction, w: Sachs J. D. (red), Developing Country Debt and the World Economy, The University of Chicago Press, Chicago, London.
45. Somesh Jha [2023], Inflation and recession: Can the world defeat both in 2023? 9 lutego, https:// www.aljazeera.com/features/2023/2/9/is-a-2023‑recession-the-cost-of-fighting-inflation (dostęp: 7.04.2023).
46. Stopy procentowe w górę i budżet płaci najwyższe odsetki od 13 lat. Liczby pokazują, że rząd spodziewa się dużo wyższych [2022], 16 maja, https://businessinsider.com.pl/finanse/stopyprocentowe-w-gore-i-budzet-placi-najwyzsze-odsetki-od-13‑lat-liczby-pokazuja-ze/nx6hyrj (dostęp: 7.04.2023).
47. Strategia zarządzania długiem sektora finansów publicznych w latach 2021–2024 [2020], Ministerstwo Finansów, Warszawa, wrzesień.
48. Szymański D. [2022], Rząd wysłał do UE pismo, w którym musiał ujawnić trudną prawdę. „Gorzkie”, Money.pl, 22 kwietnia, https://www.money.pl/gospodarka/rzad-wyslal-do-ue-pismo- w-ktorym-musial-ujawnic-trudna-prawde-gorzkie-6761001440406336a.html (dostęp:7.04.2023).
49. The Indicators [2021], Fund for Peace, http://fsi.fundforpeace.org/indicators (dostęp:10.04.2023).
50. Tlałka K. [2017], Państwo upadłe w mediach. Somalia na łamach polskich tygodników opinii w latach 2001–2015, „Zeszyty Prasoznawcze”, t. 60, nr 3 (231).
51. Ustawa z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. 1997, nr 78,poz. 483).
52. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. 2009, nr 157, poz. 1240).
53. Włodarczyk P. [2011], Stabilność fiskalna – koncepcja teoretyczna i jej znaczenie praktyczne. Analiza na przykładzie państw Grupy Wyszechradzkiej w latach 1995–2009, „Materiały i Studia”, nr 256.
54. Zawiślińska I. [2012], Problem długu publicznego w krajach Unii Gospodarczej i Walutowej, „Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Finansowego. Studia i Prace”, nr 4.
55. Zieliński M, Jabrzyk B. [2023], Polski dług publiczny wciąż rośnie, Komunikat FOR 9, https:// for.org.pl/pliki/artykuly/8160_komunikat-for-92023polski-dlug-publiczny-wciaz-rosnie.pdf (dostęp: 5.04.2023).

Pobrania

Opublikowane

2023-12-06

Wersje

Jak cytować

Ciak, J. M. . (2023). Konsekwencje zadłużenia publicznego dla bezpieczeństwa finansów publicznych. Studia I Prace Kolegium Zarządzania I Finansów , (193), 9–30. https://doi.org/10.33119/SIP.2023.193.1

Numer

Dział

Dział główny