Działalność innowacyjna w przedsiębiorstwach rodzinnych
DOI:
https://doi.org/10.33119/SIP.2023.189.1Słowa kluczowe:
innowacyjność,, innowacje, przedsiębiorstwo rodzinne, modelowe postawy członków rodzinyAbstrakt
Celem artykułu jest przybliżenie specyfiki działalności innowacyjnej w przedsiębiorstwach rodzinnych oraz zaproponowanie autorskiej klasyfikacji modelowych postaw członków rodziny wobec działalności innowacyjnej wraz z ich krótką charakterystyką. Na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz analizy wyników dotychczas prowadzonych badań wykazano, że cecha rodzinności może zarówno sprzyjać, jak i ograniczać działalność innowacyjną w firmach rodzinnych. Jednak decydujący wpływ na poziom innowacyjności tych podmiotów ma zaangażowanie członków rodziny w działalność innowacyjną. Opierając się na dwóch kryteriach – „poziom zaangażowania rodziny w inicjowaniu działań innowacyjnych” oraz „zaangażowanie rodziny w realizację działalności innowacyjnej” – autorzy zidentyfikowali cztery modelowe postawy rodziny wobec działalności innowacyjnej, tj. (1) postawę aktywnego inicjatora, (2) postawę aktywnego wykonawcy, (3) postawę aktywnego inicjatora i wykonawcy oraz (4) postawę pasywną (bierną). Preferowanymi postawami sprzyjającymi innowacyjności są „postawa aktywnego inicjatora” oraz „postawa aktywnego inicjatora i wykonawcy”, pozostałe dwie postawy natomiast nie sprzyjają innowacyjności rodzinnych podmiotów.
Downloads
Download data is not yet available.
Bibliografia
1. Andrzejewski M. [2011], Ryzyko w zarządzaniu firmą rodzinną, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XII, z. 6.
2. Barometr firm rodzinnych. Kierunek – innowacje [2018], KPMG, https://assets.kpmg/con tent/dam/kpmg/pl/pdf/2019/01/pl-barometr-firm-rodzinnych-2018.pdf, dostęp: 5.03.2023.
3. Bojar W., Maciejewski F., Michalcewicz-Kaniowska M., Radecka K., Żarski W. [2016], Innowacyjność firm rodzinnych w kontekście współpracy międzypokoleniowej, w: Innowacje w zarządzaniu i inżynierii produkcji, red. R. Knosala, t. I, Oficyna Wydawnicza Polskiego Towarzystwa Zarządzania Produkcją, Opole.
4. Broeckaert W., Andries P., Debackere K. [2016], Innovation Processes in Family Firms: The Relevance of Organizational Flexibility, „Small Business Economics”, nr 47.
5. Chrisman J.J., Chua J.H., De Massis A., Frattini F., Wright M. [2015], The Ability and Willing ness Paradox in Family Firm Innovation, „Journal of Product Innovation Management”, 32(3).
6. Chua J.H., Chrisman J.J., Sharma P. [2003], Succession and Non-succession Concerns of Family Firms and Agency Relationship with Nonfamily Managers, „Family Business Review”, 16(2).
7. De Massis A., Frattini F., Pizzurno E., Cassia L. [2015], Product Innovation in Family Versus Nonfamily Firms: An Exploratory Analysis, „Journal of Small Business Management”, 53(1).
8. Duran P., Kammerlander N., Van Essen M., Zellweger T. [2016], Doing More with Less: Inno vation Input and Output in Family Firms, „Academy of Management Journal”, 59(4).
9. Gomez-Mejia L.R., Hynes K.T., Numez-Nickel M., Moyano-Tuentes J. [2007], Socialemotional Health and Business Risk in Family-Controlled Firms: Evidences from Spanish Olive and Mills, „Administrative Science Quarterly”, nr 52.
10. GUS [2022], Działalność przedsiębiorstw rodzinnych na tle pozostałych przedsiębiorstw, w: Determinanty sukcesu małych i średnich przedsiębiorstw, Warszawa–Wrocław.
11. Janczewska D. [2015], Dyfuzja wiedzy a kształtowanie potencjału innowacyjnego przedsiębiorstw rodzinnych, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XVI, z. 7, cz. II.
12. Kellermanns F.W., Eddleston K.A., Sarathy R., Murphy F. [2012], Innovativeness in Family Firms: A Family Influence Perspective, „Small Business Economics”, 38(1).
13. Klimek J., Żelazko B. [2018], Konkurencyjność i innowacyjność firm rodzinnych, w: Nowe formy innowacji, red. K. Poznańska, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
14. Leszczewska K. [2011], Problemy funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstw rodzinnych na przykładzie województwa podlaskiego, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XII, z. 6.
15. Lewandowska A., Wiącek-Janka E., Hadryś-Nowak A., Wojewoda M. [2016], Model 5 poziomów definicyjnych firm rodzinnych, w: Firma rodzinna to marka. Raport z badania przeprowadzonego w ramach projektu „Statystyka Firm Rodzinnych”, Instytut Biznesu Rodzinnego, Poznań, https://www.ibrpolska.pl/wp-content/uploads/2019/11/FirmaRodzinnaToMarka_PL_ENG.pdf, dostęp: 5.03.2023.
16. Lis D. [2011], Rozwój firm rodzinnych w Polsce, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XII, z. 6.
17. Lorenzo D., Nuñez-Cacho P. [2013], Do Family Firms Have Specific Barriers to Innovation? A First Approach, https://www.researchgate.net/publication/290440938_DO_FAMILY_FIRMS_HAVE_SPECIFIC_BARRIERS_TO_INNOVATION_A_FIRST_APPROACH#fullTextFileConten, dostęp: 5.03.2023.
18. Munari F., Oriani M., Sobrero R. [2010], The Effect of Owner Identity and External Governance Systems on R&D Investments: A Study of Western European Firms, „Research Policy”, 39(8).
19. Naldi L., Notdqvist M., Sjoberg K., Wiklund J. [2007], Entrepreneurial Orientation, Risk Tak ing, and Performance of Family Firms, „Family Business Review”, 20(1).
20. Okręglicka M. [2017], Zarządzanie relacjami z pracownikami a budowanie innowacyjności firmy rodzinnej, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XVIII, z. 6, cz. III.
21. PARP [2009], Firmy rodzinne w polskiej gospodarce – szanse i wyzwania, Warszawa.
22. Popczyk W. [2013], Przedsiębiorstwa rodzinne w otoczeniu globalnym. Analiza porównawcza ekspansji międzynarodowej firm rodzinnych i nierodzinnych z rynku NewConnect, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
23. Sadkowska J. [2018], Aktywność badawczo-rozwojowa jako determinanta wzrostu innowacyjnego firm rodzinnych, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XVI, z. 7, cz. II.
24. Safin K. [2007], Przedsiębiorstwo rodzinne – istota i zachowania strategiczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław.
25. Shanker M.C., Astrachan J.H. [1996], Myths and Realities: Family Businesses’ Contribution to the US Economy: A Framework for Assessing Family Business Statistics, „Family Business Review”, 9(2).
26. Short J., Payne G.T., Birgham K.H., Lumpkin K.H., Broberg J.C. [2009], Family Firms and Entrepreneurial Orientation in Publicly Traded Firms, „Family Business Review”, 22(1).
27. Sopińska A., Dziurski P. [2022], Działalność innowacyjna w podmiotach rodzinnych. Modelowe postawy rodziny wobec działalności innowacyjnej, niepublikowany Raport z badań nr KZiF//S22/1.52, SGH w Warszawie.
28. Steinerowska-Streb I. [2016], Aktywność innowacyjna polskich przedsiębiorstw rodzinnych, w: Innowacyjność współczesnych organizacji. Wybrane aspekty, red. E. Wszendybył-Skulska, TNOiK „Dom Organizatora”, Toruń.
29. Sułkowski Ł. [2004], Organizacja a rodzina, więzi familijne w życiu gospodarczym, TNOiK „Dom Organizatora”, Toruń.
30. Sułkowski Ł. [2011], Definicje i typologie małych firm rodzinnych – wnioski z badań, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XII, z. 6.
31. Surdej A. [2016], Czy firmy rodzinne są mniej innowacyjne? Mity, fakty i mechanizmy, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XVII, z. 6, cz. II.
32. Winnicka-Popczyk A. [2015a], Innowacyjność polskich przedsiębiorstw rodzinnych w świetle dotychczasowych badań oraz wybranych studiów przypadku, „Ekonomiczne Problemy Usług”, nr 116.
33. Winnicka-Popczyk A. [2015b], Inwestycje firm rodzinnych w innowacyjność (przegląd zagadnienia w literaturze zagranicznej), „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XVI, z. 7, cz. II.
34. Winnicka-Popczyk A. [2018], Czynniki finansowania innowacji w polskich firmach rodzinnych, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XIX, z. 7, cz. III.
35. Wściubiak Ł. [2017], Działalność innowacyjna firm rodzinnych – perspektywa współpracy międzyorganizacyjnej, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XVIII, z. 6, cz. II.
36. Wściubiak Ł. [2018], Kreowanie innowacji przez firmy rodzinne w Polsce w świetle analizy danych patentowych, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XIX, z. 7, cz. II.
37. Zajkowski R. [2014], Wybrane aspekty innowacyjności przedsiębiorstw rodzinnych i nierodzinnych w województwie lubelskim, „Ekonomiczne Problemy Usług”, 111.
2. Barometr firm rodzinnych. Kierunek – innowacje [2018], KPMG, https://assets.kpmg/con tent/dam/kpmg/pl/pdf/2019/01/pl-barometr-firm-rodzinnych-2018.pdf, dostęp: 5.03.2023.
3. Bojar W., Maciejewski F., Michalcewicz-Kaniowska M., Radecka K., Żarski W. [2016], Innowacyjność firm rodzinnych w kontekście współpracy międzypokoleniowej, w: Innowacje w zarządzaniu i inżynierii produkcji, red. R. Knosala, t. I, Oficyna Wydawnicza Polskiego Towarzystwa Zarządzania Produkcją, Opole.
4. Broeckaert W., Andries P., Debackere K. [2016], Innovation Processes in Family Firms: The Relevance of Organizational Flexibility, „Small Business Economics”, nr 47.
5. Chrisman J.J., Chua J.H., De Massis A., Frattini F., Wright M. [2015], The Ability and Willing ness Paradox in Family Firm Innovation, „Journal of Product Innovation Management”, 32(3).
6. Chua J.H., Chrisman J.J., Sharma P. [2003], Succession and Non-succession Concerns of Family Firms and Agency Relationship with Nonfamily Managers, „Family Business Review”, 16(2).
7. De Massis A., Frattini F., Pizzurno E., Cassia L. [2015], Product Innovation in Family Versus Nonfamily Firms: An Exploratory Analysis, „Journal of Small Business Management”, 53(1).
8. Duran P., Kammerlander N., Van Essen M., Zellweger T. [2016], Doing More with Less: Inno vation Input and Output in Family Firms, „Academy of Management Journal”, 59(4).
9. Gomez-Mejia L.R., Hynes K.T., Numez-Nickel M., Moyano-Tuentes J. [2007], Socialemotional Health and Business Risk in Family-Controlled Firms: Evidences from Spanish Olive and Mills, „Administrative Science Quarterly”, nr 52.
10. GUS [2022], Działalność przedsiębiorstw rodzinnych na tle pozostałych przedsiębiorstw, w: Determinanty sukcesu małych i średnich przedsiębiorstw, Warszawa–Wrocław.
11. Janczewska D. [2015], Dyfuzja wiedzy a kształtowanie potencjału innowacyjnego przedsiębiorstw rodzinnych, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XVI, z. 7, cz. II.
12. Kellermanns F.W., Eddleston K.A., Sarathy R., Murphy F. [2012], Innovativeness in Family Firms: A Family Influence Perspective, „Small Business Economics”, 38(1).
13. Klimek J., Żelazko B. [2018], Konkurencyjność i innowacyjność firm rodzinnych, w: Nowe formy innowacji, red. K. Poznańska, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa.
14. Leszczewska K. [2011], Problemy funkcjonowania i rozwoju przedsiębiorstw rodzinnych na przykładzie województwa podlaskiego, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XII, z. 6.
15. Lewandowska A., Wiącek-Janka E., Hadryś-Nowak A., Wojewoda M. [2016], Model 5 poziomów definicyjnych firm rodzinnych, w: Firma rodzinna to marka. Raport z badania przeprowadzonego w ramach projektu „Statystyka Firm Rodzinnych”, Instytut Biznesu Rodzinnego, Poznań, https://www.ibrpolska.pl/wp-content/uploads/2019/11/FirmaRodzinnaToMarka_PL_ENG.pdf, dostęp: 5.03.2023.
16. Lis D. [2011], Rozwój firm rodzinnych w Polsce, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XII, z. 6.
17. Lorenzo D., Nuñez-Cacho P. [2013], Do Family Firms Have Specific Barriers to Innovation? A First Approach, https://www.researchgate.net/publication/290440938_DO_FAMILY_FIRMS_HAVE_SPECIFIC_BARRIERS_TO_INNOVATION_A_FIRST_APPROACH#fullTextFileConten, dostęp: 5.03.2023.
18. Munari F., Oriani M., Sobrero R. [2010], The Effect of Owner Identity and External Governance Systems on R&D Investments: A Study of Western European Firms, „Research Policy”, 39(8).
19. Naldi L., Notdqvist M., Sjoberg K., Wiklund J. [2007], Entrepreneurial Orientation, Risk Tak ing, and Performance of Family Firms, „Family Business Review”, 20(1).
20. Okręglicka M. [2017], Zarządzanie relacjami z pracownikami a budowanie innowacyjności firmy rodzinnej, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XVIII, z. 6, cz. III.
21. PARP [2009], Firmy rodzinne w polskiej gospodarce – szanse i wyzwania, Warszawa.
22. Popczyk W. [2013], Przedsiębiorstwa rodzinne w otoczeniu globalnym. Analiza porównawcza ekspansji międzynarodowej firm rodzinnych i nierodzinnych z rynku NewConnect, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
23. Sadkowska J. [2018], Aktywność badawczo-rozwojowa jako determinanta wzrostu innowacyjnego firm rodzinnych, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XVI, z. 7, cz. II.
24. Safin K. [2007], Przedsiębiorstwo rodzinne – istota i zachowania strategiczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław.
25. Shanker M.C., Astrachan J.H. [1996], Myths and Realities: Family Businesses’ Contribution to the US Economy: A Framework for Assessing Family Business Statistics, „Family Business Review”, 9(2).
26. Short J., Payne G.T., Birgham K.H., Lumpkin K.H., Broberg J.C. [2009], Family Firms and Entrepreneurial Orientation in Publicly Traded Firms, „Family Business Review”, 22(1).
27. Sopińska A., Dziurski P. [2022], Działalność innowacyjna w podmiotach rodzinnych. Modelowe postawy rodziny wobec działalności innowacyjnej, niepublikowany Raport z badań nr KZiF//S22/1.52, SGH w Warszawie.
28. Steinerowska-Streb I. [2016], Aktywność innowacyjna polskich przedsiębiorstw rodzinnych, w: Innowacyjność współczesnych organizacji. Wybrane aspekty, red. E. Wszendybył-Skulska, TNOiK „Dom Organizatora”, Toruń.
29. Sułkowski Ł. [2004], Organizacja a rodzina, więzi familijne w życiu gospodarczym, TNOiK „Dom Organizatora”, Toruń.
30. Sułkowski Ł. [2011], Definicje i typologie małych firm rodzinnych – wnioski z badań, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XII, z. 6.
31. Surdej A. [2016], Czy firmy rodzinne są mniej innowacyjne? Mity, fakty i mechanizmy, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XVII, z. 6, cz. II.
32. Winnicka-Popczyk A. [2015a], Innowacyjność polskich przedsiębiorstw rodzinnych w świetle dotychczasowych badań oraz wybranych studiów przypadku, „Ekonomiczne Problemy Usług”, nr 116.
33. Winnicka-Popczyk A. [2015b], Inwestycje firm rodzinnych w innowacyjność (przegląd zagadnienia w literaturze zagranicznej), „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XVI, z. 7, cz. II.
34. Winnicka-Popczyk A. [2018], Czynniki finansowania innowacji w polskich firmach rodzinnych, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XIX, z. 7, cz. III.
35. Wściubiak Ł. [2017], Działalność innowacyjna firm rodzinnych – perspektywa współpracy międzyorganizacyjnej, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XVIII, z. 6, cz. II.
36. Wściubiak Ł. [2018], Kreowanie innowacji przez firmy rodzinne w Polsce w świetle analizy danych patentowych, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, t. XIX, z. 7, cz. II.
37. Zajkowski R. [2014], Wybrane aspekty innowacyjności przedsiębiorstw rodzinnych i nierodzinnych w województwie lubelskim, „Ekonomiczne Problemy Usług”, 111.
Pobrania
Opublikowane
2023-08-03
Jak cytować
Sopińska, A., & Dziurski, P. . (2023). Działalność innowacyjna w przedsiębiorstwach rodzinnych. Studia I Prace Kolegium Zarządzania I Finansów , (189), 11–25. https://doi.org/10.33119/SIP.2023.189.1
Numer
Dział
Dział główny
