Pasek boczny artykułu

Przesłane
grudnia 3, 2021
Opublikowane
grudnia 31, 2021
Pobieranie
PDF
Statystyczny
Read Counter : 165 Pobieranie : 326

Treść głównego artykułu

Abstrakt

W artykule omówiono problem związany z propagowaniem fałszywej nauki (fake science) i pokazano konsekwencje rozprzestrzeniania się tego zjawiska w środowisku naukowym. W wymiarze definicyjnym wskazano różnice występujące między nauką, pseudonauką i fałszywą nauką, by podkreślić, że fałszywa nauka obejmuje przede wszystkim fabrykowanie i fałszowanie dowodów empirycznych celem osiągania indywidualnych (np. pozycja zawodowa, sława, pieniądze itp.) i społecznych (np. wpływ polityczny, władza) korzyści. W wymiarze analitycznym ukazano trudności towarzyszące odróżnianiu nauki od fałszywej nauki i pseudonauki, możliwe jednak do przezwyciężenia przy zastosowaniu odpowiednich kryteriów. Sformułowano także postulat opracowania takich rozwiązań, które pozwolą wyeliminować fałszywe twierdzenia z dyskursu naukowego.

Słowa kluczowe

fake science kryteria demarkacji pseudonauka

Szczegóły artykułu

Licencja

Autor (Autorzy) artykułu oświadcza, że przesłane opracowanie nie narusza praw autorskich osób trzecich. Wyraża zgodę na poddanie artykułu procedurze recenzji oraz dokonanie zmian redakcyjnych. Przenosi nieodpłatnie na Oficynę Wydawniczą SGH autorskie prawa majątkowe do utworu na polach eksploatacji wymienionych w art. 50 Ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych – pod warunkiem, że praca została zaakceptowana do publikacji i opublikowana.

Oficyna Wydawnicza SGH posiada autorskie prawa majątkowe do wszystkich treści czasopisma. Zamieszczenie tekstu artykuły w repozytorium, na stronie domowej autora lub na innej stronie jest dozwolone o ile nie wiąże się z pozyskiwaniem korzyści majątkowych, a tekst wyposażony będzie w informacje źródłowe (w tym również tytuł, rok, numer i adres internetowy czasopisma).

Osoby zainteresowane komercyjnym wykorzystaniem zawartości czasopisma proszone są o kontakt z Redakcją.

Licencja CC-BY

Jak cytować
Turek, D. (2021). Fake science – fałszywa nauka. Poważne zagrożenie, czy kolejny pseudo-problem?. Edukacja Ekonomistów I Menedżerów, 61(3). https://doi.org/10.33119/EEIM.2021.61.1
Pobierz cytowania
Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
BibTeX

Referencje

  1. Arendt, H. (1994). Prawda i polityka. W: Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej. Warszawa: Aletheia, 267–308.
  2. Barnes, J. A. (1994). A Pack of Lies. Towards a Sociology of Lying. Cambridge: Cambridge University Press.
  3. Bik, E. M., Casadevall, A., Fang, F. C. (2016). The Prevalence of Inappropriate Image Duplication in Biomedical Research Publications. mBio, 7 (3), e00809–16. DOI: 10.1128/mBio.00809–16.
  4. Binning, S. A., Jutfelt, F., Sundin, J. (2018). Exorcise Citations to the ‘Living Dead’ from the Literature. Nature, 558 (7709), 189. DOI: 10.1038/d41586-018-05386-5.
  5. Bucci, E. M. (2019). On Zombie Papers. Cell Death and Disease, 10 (3), 189. DOI: 10.1038/ s41419-019-1450-3.
  6. Derksen, A. A. (1993). The Seven Sins of Pseudoscience. The Journal for General Philosophy of Science, 24, 17–42.
  7. Eco, U. (2019). Na ramionach olbrzymów. Warszawa: Noir Sur Blanc.
  8. Ekman, P. (2003). Kłamstwo i jego wykrywanie w biznesie, polityce i małżeństwie. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  9. Elías, C., (2019). Science on the Ropes. Decline of Scientific Culture in the Era of Fake News. Cham: Springer.
  10. Else, H., Van Noorden, R. (2021). The Fight against Fake-Paper Factories that Churn Out Sham Science. Nature, 591 (7851), 516–519. DOI: 10.1038/d41586-021-00733-5.
  11. Fritze, R. H. (2009). Invented Knowledge. False History, Fake Science and Pseudo-Religions. London: Reaktion Books.
  12. Grobler, A. (2006). Metodologia nauk. Kraków: Aureus.
  13. Hopf, H., Krief, A., Mehta, G., Matlin, S. A. (2019). Fake Science and the Knowledge Crisis: Ignorance Can Be Fatal. Royal Society Open Science, 6, 190161. DOI: 10.1098/ rsos.190161.
  14. Ioannidis, J. P. A. (2005). Why Most Published Research Findings Are False. PLoS Medicine, 2 (8), 696–701.
  15. Koterski, A. (2002). Weryfikacjonistyczne kryteria demarkacji w filozofii nauki Koła Wiedeńskiego. Poznań: Akces.
  16. Koterski, A. (2004). Falsyfikacjonistyczne kryteria demarkacji w XX-wiecznej filozofii nauki. Lublin: UMCS.
  17. Laudan, L. (1998). Zgon problemu demarkacji. W: Z. Muszyński (red.), Z badań nad prawdą nauka i poznaniem. Lublin: UMCS, 63–80.
  18. Lazer, D., Baum, M. A., Benkler, Y., Berinsky, A. J., Greenhill, K. M., Menczer, F., Metzger,
  19. M. J., Nyhan, B., Pennycook, G., Rothschild, D., Schudson, M., Sloman, S. A., Sunstein, C. R., Thorson, E. A., Watts, D. J., Zittrain, J. L. (2018). The Science of Fake News. Science, 359 (6380), 1094–1096. DOI: 10.1126/science.aao2998.
  20. Lilienfeld, S. O. (2018). Navigating a Post-Truth World: Ten Enduring Lessons from the Study of Pseudoscience. W: A. B. Kaufman, J. C. Kaufman (Eds.), Pseudoscience: The Conspiracy Against Science. Cambridge: MIT Press, XI–XVIII.
  21. May, A. (2019). Fake Physics. Spoofs, Hoaxes and Fictitious Science. Cham: Springer.
  22. Nature (2018). China Declared World’s Largest Producer of Scientific Articles, https://www.nature.com/articles/d41586-018-00927–4 (dostęp: 21.10.2021).
  23. Open Science Collaboration (2015). Estimating the Reproducibility of Psychological Science. Science, 349. DOI: 10.1126/science.aac4716.
  24. Ruse, A. (2017). Fake Science: Exposing the Left’s Skewed Statistics, Fuzzy Facts, and Dodgy Data. New Jersey: Regnery Publishing.
  25. Rzymski, P. (2020). Największy naukowy skandal czasów Covid-19? Zalew byle jakich publikacji, https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/nauka/1960292,1, najwiekszynaukowy-skandal-czasow-covid-19-zalew-byle-jakich-publikacji.read (dostęp:
  26. 10.2021).
  27. Sady, W. (2014). Spór o racjonalność naukową: od Poincarego do Laudana. Toruń: UMK.
  28. Schneider, L. (2020). The Full-Service Paper Mill and Its Chinese Customers, https:// forbetterscience.com/author/leonidschneider/ (dostęp: 21.10.2021).
  29. Thaler, A. D., Shiffman, D. (2015). Fish Tales: Combating Fake Science in Popular Media. Ocean and Coastal Management, 115, 88–91.
  30. Thompson, D. (2008). Counterknowledge. How We Surrendered to Conspiracy Theories, Quack Medicine, Bogus Science and Fake History. New York: W. W. Norton & Company.
  31. Trivers, R. (2014). Deceit and Self-Deception: Fooling Yourself the Better to Fool Others. London: Penguin Books Ltd.
  32. Vosoughi, S., Roy, D., Aral, S. (2018). The Spread of True and False News Online. Science, 359 (6380), 1146–1151. DOI: 10.1126/science.aap9559.