Nieprawidłowości w sektorze spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych Streszczenie Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe zrodziły się z idei samofinansowania tworzących je członków, których łączyła pewna więź (np. wspólny zakład pracy lub miejs
DOI:
https://doi.org/10.33119/SIP.2019.171.3Słowa kluczowe:
Spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa, SKOK, nadużycia finansowe, pranie pieniędzy, agresywna rachunkowość, KNFAbstrakt
Spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe zrodziły się z idei samofinansowania tworzących je członków, których łączyła pewna więź (np. wspólny zakład pracy lub miejsce zamieszkania). Z biegiem czasu SKOK-i zaczęły się dynamicznie rozwijać i upodabniać do banków, mimo że działały na podstawie bardziej liberalnych przepisów prawa i uproszczonych zasad rachunkowości. Przy braku należytego nadzoru doprowadziło to do wielu wypaczeń i nadużyć w gospodarce kas, które ujawniono dopiero po 2012 r., tj. po przejęciu nadzoru nad sektorem SKOK przez KNF. W efekcie wykrytych nieprawidłowości wiele kas upadło lub zostało przejętych przez inne instytucje finansowe.
Celem artykułu jest ukazanie najczęściej występujących nadużyć w sektorze SKOK w ciągu ostatnich lat. W artykule przytoczono m.in. przykłady nierzetelnych zabiegów księgowych, omijania obowiązującego prawa, prania pieniędzy oraz wyprowadzania środków finansowych poza system SKOK. Artykuł uzupełniają cenne informacje zdobyte w trakcie rozmów z pracownikami sektora SKOK, które jeden z autorów uzyskał w czasie swojej praktyki zawodowej w banku komercyjnym obsługującym kasy.
Downloads
Bibliografia
1. Akerlof G. A., Shiller R. J. [2017], Złowić frajera. Ekonomia manipulacji i oszustwa, PTE, Warszawa.
2. Bekieszczuk K. [2011], Nadzór KNF nad spółdzielczymi kasami oszczędnościowo-kredytowymi, Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa, Wrocław.
3. Dunajski A. [2012], Służąc ludziom, 20 lat SKOK w Polsce, Spółdzielczy Instytut Naukowy, Sopot.
4. Golec M. [2009], System gwarantowania depozytów w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, „Ekonomiczne Problemy Usług”, nr 38, Zeszyty naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
5. Golec M. [2016], Regulacje ryzyka działalności kredytowej spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych w porównaniu do banków, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia”, nr 4/ (82).
6. Gryber M. [2015], Rola władz w SKOK, Komisja Nadzoru Finansowego, Warszawa.
7. Janc A. (red.) [2010], Bankowość a kryzys na rynkach finansowych, „Zeszyty Naukowe”, 140, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań.
8. Konarski M., Woch M. [2014], Z zagadnień nadzoru i kontroli organów władzy publicznej w Polsce, t. IV, Marek Woch, Warszawa.
9. Kotliński G., Waliszewski K. [2012], Instytucje parabankowe na rynku usług bankowych w Polsce, CeDeWu, Warszawa.
10. Kutera M. [2008], Rola audytu finansowego w wykrywaniu przestępstw gospodarczych, Difin, Warszawa.
11. Kutera M. [2016], Nadużycia finansowe. Wykrywanie i zapobieganie, Difin, Warszawa.
12. Pluskota P. [2013], Mikrofinanse w ograniczaniu niedoskonałości rynków kredytowych, CeDeWu, Warszawa.
13. Rogowski W. (red.) [2014], Nowe koncepcje i regulacje nadzoru finansowego: nadzór makrostabilnościowy, nadzór bankowy SKOK, instrumenty finansowe, Oficyna Allerhanda, Kraków–
Warszawa.
14. Szelągowska A. (red.) [2007], Instytucje rynku finansowego w Polsce, CeDeWu, Warszawa.
15. Wiszniowski E. [2014], Rewolucja czy normalizacja rachunkowości spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych?, „Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu”,
nr 373, s. 282–195.
Artykuły prasowe
1. Ćwiklak D. [2017], Prezydent nagradza za tworzenie SKOK-ów, „Newsweek”, 16.11.2017, http://www.newsweek.pl/polska/polityka/jaroslaw-bierecki-dostal-order-za-skok-i-od-andrzeja-
dudy,artykuly,419000,1.html, dostęp 16.11.2017.
2. Holzer R., Omachel R., Węglewski M. [2013], SKOK nad przepaścią, „Newsweek”, 12.06.2013, http://www.newsweek.pl/biznes/wiadomosci-biznesowe/skok-nad-przepas-cia,105146,1,1.
html, dostęp 12.06.2013.
3. Kowalczuk S. [2018], Wyłudzenia w SKOK Wołomin. Były poseł OSKARŻONY przez prokuraturę, 13.02.2018, http://www.se.pl/wiadomosci/polityka/wyludzenia-w-skok-wolomin-byly-
posel-oskarzony-przez-prokurature_1040189.html, dostęp 11.01.2017.
4. Mikołajewska B. [2012], Długi SKOK (do Luksemburga), „Polityka”, nr 35.
5. Omachel R. [2014], Czy w SKOK-u Wołomin ktoś pierze pieniądze?, „Newsweek”, 30.10.2014, http://www.newsweek.pl/biznes/czy-w-skok-u-wolomin-ktos-pierze-pieniadze,105388,1,1.
html, dostęp 30.10.2014.
6. Tokarz D. [2015], Jak państwo przegrało z oszustami, „Puls Biznesu”, 27.02.2015, https://www.pb.pl/jak-panstwo-przegralo-z-oszustami-784812., dostęp 27.02.2015.
7. Wilkowicz Ł. [2013], KNF: To wyprzedaż placówek podniosła SKOK-om dochody w 2012 roku, „Dziennik Gazeta Prawna”, 26.06.2013, http://serwisy.gazetaprawna.pl-/finanse-osobiste/
artykuly/714222, knf-to-wyprzedaz-placowek-podniosla-skok-om-dochody-w-2012‑roku.html, dostęp 26.06.2013.
8. Wilkowicz Ł. [2017], Wyłączenie spod nadzoru KNF dziewięciu SKOK-ów, „Dziennik Gazeta Prawna”, 11.01.2017, http://serwisy.gazetaprawna.pl/finanse-osobiste/artykuly/1009524, ustawa-o-skok-nadzor-knf-o-skok.html
Dokumenty prawne
1. Depository Institutions Deregulation and Monetary Control Act of 1980, Pub. L. No. 96–221, 94 Stat. 132 (1980).
2. Ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze, Dz.U. z 2016 r., poz. 21 z późn. zm.
3. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, Dz.U. z 1997 r. nr 88, poz. 553 z późn. zm.
4. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe, Dz.U. z 2016 r., poz. 1998 z późn. zm.
5. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, Dz.U. z 2004 r. nr 173, poz. 1807 z późn. zm.
6. Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, Dz.U. z 2012 r., poz. 855 z późn. zm.
7. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 marca 2009 r., K 23/07, Dz.U. z 2009 r. nr 50, poz. 403.
Materiały internetowe
1. Afera SKOK pod lupą sejmowej komisji. Kasy sprzedawały sługi za „obietnice” [2015], 7.05, https://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/afera-skok-pod-lupa-sejmowej-komisji-
kasy,118,0,1787766.html
2. Bednarz P. [2017], Upadłości SKOK-ów kosztują miliardy, 18.09, https://businessinsider.com.pl/finanse/koszty-upadlosci-skok-ow/5meetsh
3. Boczoń W. [2016], Dlaczego syndyk wysyła wezwania do zapłaty, czyli czym się różni SKOK od banku?, 7.12, https://www.bankier.pl/wiadomosc/Dlaczego-syndyk-wysyla-wezwania-do-
-zaplaty-czyli-czym-sie-rozni-SKOK-od-banku-7488228.html
4. Były prezes SKOK Wołomin może wyjść z aresztu. Jeśli wpłaci milion złotych kaucji [2015], 31.10, http://www.rmf24.pl/fakty/polska/news-byly-prezes-skok-wolomin-moze-wyjsc-z-aresztu-
jesli-wplaci-m,nId,1913929
5. Harmonogram działań KNF w sprawie SKOK Wołomin [2015], 22.05, https://www.knf.gov.pl/?articleId=58748&p_id=18
6. http://siteresources.worldbank.org, dostęp 1.06.2018.
7. http://www.aferyfinansowe.pl, dostęp 1.06.2018.
8. http://www.skef.pl, dostęp 1.06.2018.
9. http://www.skok.pl, dostęp 1.06.2018.
10. http://www.taxhavens.biz, dostęp 1.06.2018.
11. http://www.worldbank.org, dostęp 1.06.2018.
12. https://www.kasastefczyka.pl, dostęp 1.06.2018.
13. Informacja w sprawie powiązań kapitałowych i personalnych w sektorze spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych (SKOK) [2014], 21.10, https://www.knf.gov.pl/?article-Id= -
60593&p_id=18
14. Jabłoński M. [2017], Afera SKOK Wołomin. Ponad 400 tomów akt oraz około 1000 tomów załączników, 7.11, https://www.money.pl/gospodarka/wiadomosci/artykul/afera-skok-wolomin-
prokuratura-podejrzani,187,0,2385595.html
15. Komunikat KNF dotyczący restrukturyzacji SKOK Jaworzno oraz SKOK Piast [2018], 13.07, https://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty?articleId=62368&p_id=18
16. Komunikat z 277. Posiedzenia KNF w dniu 29 września 2015 r. [2015], https://www.knf.gov.pl/?articleId=53836&p_id=18http://pnf.pl/polskie-nagrody-filmowe-orly-2014‑rozdane/
17. Nagrody Feniksa rozdane! [2011], 13.06, http://niezalezna.pl/11961‑nagrody-feniksa-rozdane
18. Przekręty w SKOK Wołomin. Wiceprezes aresztowana [2014], 26.04, http://www.newsweek.pl/biznes/wyludzenia-skok-wolomin-aresztowanie-wiceprezes-newsweek-pl,artykuly,
284879,1.html
19. Raport o sytuacji SKOK po III kwartale 2017 [2018], 11.01, https://www.knf.gov.pl/?article-Id=60671&p_id=18
20. Raport o sytuacji SKOK po III kwartale 2017 r. [2018], 11.01, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponenty/img/Raport_o_sytuacji_SKOK_w_2013_37858_58031.pdf
21. Raport Roczny 2013 BFG [2014], 19.11, https://www.bfg.pl/wp-content/uploads/2016/10/bfg_pl_2013.pdf
22. Rekomendacje dla SKOK [2018], 21.12, https://www.knf.gov.pl/dla_rynku/regulacje_i_praktyka/rekomendacje_i_wytyczne/rekomendacje_dla_SKOK
23. SKOK Wołomin jak piramida finansowa. Pieniądze wyprowadzone z firmy to ogromna suma [2015], 3.04, http://niezalezna.pl/65737‑skok-wolomin-jak-piramida-finansowa-pieniadze-
-wyprowadzone-z-firmy-to-ogromna-suma
24. Sytuacja SKOK w 2013 roku [2014], kwiecień, https://www.knf.gov.pl/knf/pl/komponen-ty/img/Raport_o_sytuacji_SKOK_w_2013_37858_58031.pdf
25. Sytuacja SKOK w I kwartale 2013 roku [2013], lipiec, https://www.knf.gov.pl/?article-Id= 58040&p_id=18
26. Upadłość SKOK Arka [2016], 12.07, https://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty?article-Id=54940&p_id=18
27. Upadłość SKOK NIKE [2017], 3.07, https://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty?article-Id=57332&p_id=18
28. Upadłość SKOK Polska [2016], 13.04, https://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty?article-Id=54941&p_id=18
29. Zawieszenie działalności SKOK Arka oraz wystąpienie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości [2016], 11.05, https://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty?articleId=54961&p_id=18
30. Zawieszenie działalności SKOK Wybrzeże oraz wystąpienie z wnioskiem o ogłoszenie upadłości [2017], 15.09, https://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty?articleId=58644&p_id=18